Para së gjithash themi, se ka mendime të ndryshme, mbi shfuqizimin e ajetit të lartpërmendur, në mesin e dijetarëve, të epokës klasike dhe të atyre, që vijojnë punimet në fushën e Kur’anit Famëlartë, në Turqinë e ditëve të sotme. Teksa punimet dhe dijetarët e epokës klasike, shprehin mendimin se ajeti i sipërcituar është shfuqizuar, punimet e epokës bashkëkohore, shpalosin se ajeti i mësipërm, e ruan ende fuqinë e tij dhe nuk është shfuqizuar, gjë që natyrisht e gëzon dhe i jep shpresë njeriut.

Komentimi i ajetit 56 të Sures Bekare.

Shfuqizimi dhe zbatimi i ajetit: “Nuk ka detyrim në fe”.

Në artikullin paraardhës ne u orvatëm që të cekim këtë çështje:

1. Vallë a është fjalia hyrëse e ajetit në fjalë, një fjali lajmëruese, e cila shpreh një të vërtetë?! Ose vallë a shpreh kjo fjali, ndonjë urdhër përtej qëllimit të saj thelbësor?!
2. Vallë çfarë duhet të kuptojmë me fjalën “fe”?! Vallë a kemi për qëllim një “fe” me të tëra përmasat?! Ose vallë kemi për synim përmasën e besimit të fesë?!

Ne kemi përcaktuar se pjesa hyrëse e ajetit kuranor: “la ikrahe fi’d-din” (nuk ka detyrim në fe), është një fjali lajmëruese, e cila bart brenda saj një udhëzues dhe kemi shpjeguar se ky është një mendim, që ka të bëjë me komentimin e ajetit. Kështu që sipas këtij mendimi, ajeti nuk shpreh një urdhër por një udhëzues. Nuk ka detyrim në fe, sepse feja ka të bëjë me besimin dhe besimi është një gjendje që ka të bëjë me zemrën. E thënë ndryshe, pranimi ose kundërshtimi i zemrës, nuk bëhet me ushtrimin e trysnisë, por është i lidhur me kënaqësinë e zemrës. Si rrjedhojë, pohojmë se duhet të ushtrohet trysni mbi biseduesin, i cili duhet të thirret në fe, në mënyrën më të urtë të duhur.

Qortimi i Këtij Mendimi

Ne në artikullin paraardhës kemi sqaruar, se do të kyenim vlerësimin tonë, pasi të kishim paraqitur, argumentët e këtij mendimi. Ndonëse kuptimi i plotësishëm, i Kur’anit Fisnik është  rëndësishëm, nënvizojmë se një çëshje tjetër e rëndësishme, është edhe lidhja e brendshme e ajetit. Themi se kur jemi duke e lexuar ajetin e lartpërmendur, ne duhet ta lexojmë atë si një të tërë dhe të orvatemi që të kryejmë lidhjen, mes fjalive përbërëse të këtij ajeti.

Duke u nisur nga kjo, theksojmë se menjëherë pas ajetit kuranor: “Nuk ka detyrim në fe”, vjen fjalia pasardhëse e tij “Me të vërtetë është sqaruar e drejta nga e shtrembra”. Kumtojmë se e meta më e madhe e këtij mendimi, është anashkalimi i fjalisë së këtij ajeti. Megjithatë kjo fjali e cila shërben, si një arsyetim me fjalinë tjetër, të cilën e sjellin si arsyetim janë dy gjëra të ndara. Këtë e themi sepse sërish sipas këtij mendimi, arsyetimi se nuk ka detyrim në fe është i kotë. Pavarësisht kësaj kjo fjali e ajetit të sipërcituar, shfaq se arsyetimi i mungesës së detyrimit në fe, është pikërisht ndarja dhe përcaktimi në mënyrë të qartë e të vërtetës nga e kota.

Mundësia e Dytë

Sqarojmë se nuk ka asnjë dyshim, se fjalia hyrëse e ajetit është një fjali lajmëruese. Në artikullin paraardhës, ne kemi shpjeguar se çfarë kuptimi ka fjalia lajmëruese. Megjithatë le t’iu rikujtojmë edhe njëherë shkurt, përkufizimin e fjalisë lajmëruese dhe dëshiruese. Ne emërtojmë me lajm, çdo fjalë të thënë nga një folës, në bazë të së cilës mund të gjykojmë, nëse folësi ka thënë të vërtetën ose ka gënjyer.

Ne emërtojmë me dëshirë, çdo fjalë të thënë nga një folës, në bazë të së cilës mund të mos gjykojmë, nëse ai ka thënë të vërtetën ose ka gënjyer. (1)

Pohojmë se fjalitë urdhëruese, ndaluese, kërkuese dhe shpresuese dhe fjali të tjera të ngjashme janë të tëra dëshiruese.

Sipas këtij përkufizimi sqarojmë se fjalia “Aliu është në shtëpi”, është një fjali lajmëruese dhe fjalia “Ali eja”, është një fjali dëshiruese. Ndërsa fjalia “nuk ka detyrim në fe”, është një fjali lajmëruese duke gjykuar sipas përbërjes së saj. Megjithatë nuk mund të themi se ajo nuk bart brenda saj edhe mënyrën dëshirore, ose e thënë ndryshe edhe urdhrin edhe ndalimin. Shprehemi kështu sepse si në gjuhën arabe, ashtu edhe në gjuhët e tjera, këto lloj përdorime shprehish, janë jashtëzakonisht të shumta. Fjala vjen fjalia “nxënësi nuk ha gjellë në klasë”, nuk përmban as urdhër dhe as ndalim. Pra është një fjali lajmëruese, megjithatë duke patur parasysh, se kjo fjali përmban një ndalim, i cili në strukturën e saj, merr kuptimin “nxënës mos ha gjellë në klasë”.

Me fjalë të tjera, ndonëse kjo fjali, është një fjali lajmëruese nga ana e përbërjes, është dhe një fjali dëshiruese nga ana e kuptimit. Pra kuptimi i saj është: “Ju nuk keni asnjë të drejtë, t’i detyroni njerëzit të pranojnë fenë, mos i detyroni ata që të pranojnë fenë”. E thënë ndryshe, ajeti krahas shpalosjes së një të vërtetë, shpreh edhe një ndalim hyjnor. Por vallë përse ne nuk mund t’i detyrojmë ata?! Pikërisht në këtë pikë, fjalia pasardhëse luan rolin e detyrës së arsyetimit, sepse duke qenë se e me të vërtetë, është sqaruar e vërteta nga e kota, atëherë detyrimi nuk ka më kuptim.

Arsyeja e detyrimit në këndvështrimin hyjnor, është e vlefshme ne gjendjet, kur mungon mundësia e detyrimit për një njeri, që të arrijë në të drejtën dhe në të vërtetën. Pra në gjendjet kur e vërteta del e gabuar, janë shfaqur me të tërë lakuriqësinë e tyre, tanimë reshtni së detyruari dhe ushtruari trysni.

Le ta sqarojmë këtë shembull si më poshtë: Le të marrim si të mirëqënë, se një fëmijë është sëmurë dhe përmirësimi i tij, është i varur nga marrja e barit me shije të hidhur. Sërish aludojmë se fëmija kundërshton përdorimin e këtij bari dhe nuk e kupton dobinë e tij. Detyrimisht ne do ta detyrojmë fëmijën, që të marrë barin pavarësisht shijes. Por theksojmë se nuk ka kuptim, detyrimi i një njeriu të rritur i cili kupton gjithçka, sepse ai tanimë është në dijeni të dobisë dhe të dëmit të këtij bari të hidhur.

Duke u mbështetur në ajetin e mësipërm, Allahu i Madhëruar nuk e bën të detyrueshme këtë fe, për vetë faktin se e vërteta dhe e kota, janë sqaruar me të tërë lakuriqësinë e tyre.

Kjo ka dy arsyetime:

1. Sqarimi i së vërtetës dhe i së kotës më të tërë lakuriqësinë e tyre.
2. Dhënia e njeriut të mendjes si një dhunti hyjnore.

Si rrjedhojë njeriu, nëpërmjet përdorimit të mendjes, mund të dallojë të vërtetën nga e gabuara.

Sipas kësaj mundësie, tablloja që shtrihet përpara syve tanë është si vijon: “Mos i detyroni njerëzit në fe, sepse duke patur parasysh faktin, se në këtë fe e vërteta dhe e shtrembra janë ndarë plotësisht dhe se e vërteta ka dalë në shesh dhe nuk ka nevojë për detyrim. Shtojmë se ka dallim mes thënies “nuk ka nevojë për detyrim” dhe “nuk ka dobi nga detyrimi”.

Themi se ne e pranojmë këtë mundësi.

Rishtas sipas të dyja mundësive nuk ka detyrim në fe. Në një kohë kur gjykimi i ajetit në fjalë është kaq i qartë, ne jemi të detyruar që të shqyrtojmë, dyshimin e ngritur, nga ana e orienalistëve në formën: “Feja islame është përhapur me detyrimin e shpatës”.

Mundësitë e Tjera

Në komentimin e tij, i ndjeri Fejz Kashani Safiu, cek dy mundësi/mendime. Por duke qenë se këto mendime, kalojnë në formën pësore të foljes “kale” (them) pra “kile” (thuhet), mund të citojmë se mendimet e të ndjerit duket se janë të dobëta. Dijetar Kurtubiu na lajmëron për gjashtë mendime/mundësi mbi kuptimin e kësaj pjese të ajetit. (2)

1. Në të vërtetë nevoja nënkupton detyrimin e dikujt për të bërë diçka të kotë.
2. Ndonëse kjo është një fjali, që ka për qëllim ndalimin, ajeti 73 i Sures Teube: “O ti i dërguar lufto kundër mohuesve dhe dyfytyrëshve” e shfuqizon atë, ose ky ajet i përket ndjekësve të Librit, vetëm në rast se ata paguajnë “xhizjen” taksën e sigurimit të jetës. (3)

Në komentimet e tyre me titull: “Enuaru’t-Tenzili” (Dritat e Zbritjes), si i ndjeri Fejz Kashani Safiu dhe Gjykatës Bejdauiu japin këto sqarime: “Me të vërtetë besimi, është pjekuria e cila, të çon në lumturinë e përjetshme, ndërsa mohimi është shtrembërimi, i cili të çon në rrënimin/fatkeqësinë e përhershme... Si rrjedhojë nuk ka nevojë për detyrim dhe dhunë”. (4)

Fatkeqësisht mendimet e të ndjerit Fejd Kashanit, të shprehura në formën pësore të foljes “kale” (them) pra “kile” (thuhet) u përvetësuan dhe u pranuan, nga ana e bashkësisë muslimane të asaj epoke. Si do që të jetë në të dyja rastet, pra ose le të themi se ajeti i lartpërmendur është shfuqizuar, ose le të pranojmë se ajeti, i përket ndjekësve të Librit, të cilët paguajnë taksën e sigurimit të jetës dhe se nuk përfshin ndonjë grup tjetër, atëherë pohojmë se vetvetiu ajetit të sipërcituar, do t’i bjerë vlera e zbatimit të tij. Pavarësisht kësaj fjala “tebejjun” (sqarimi), është rrënjosur tek lexuesi, si një thënie drejtuar mendjes, kështu që ose e asgjëson, ose zvogëlon vlerën e zbatimit të tij.

Theksojmë se ne na lidh thelbi i fesë. E thënë ndryshe, ne na lidhin të dhënat e paraqitura nga teksti hyjnor dhe pasqyrimi i tyre në këtë jetë, nga ana e të dërguarit të Allahut (p.q.m.t.). Në fakt përdorimi i fjalës “tebejjun” (sqarimi), tregon se cili është qëllimi i Islamit i cili është mendja. Shprehemi në këtë mënyrë, sepse pas daljes në pah të vërtetës, mbeten pas vetëm përdorimi i dy mjeteve: mendjes dhe zemrës.

Pra njeriu i cili ka nevojë të zgjedhë, mes së drejtës dhe të gabuarës, nëse nuk ia ka dalë mbanë, që të arrijë në kufinjtë e horizontit, ose nuk është përfshirë nga epshet e tij, atëherë nuk ka ndonjë gjendje më natyrale se sa zgjedhja e të vërtetës.

Ne të gjendur përballë kësaj këtë gjendjeje, duhet të lidhemi me rrënjë dhe me degë, lidhje kjo e cila do të mbarojë nga shmangia e brendshme dhe e jashtme, se më mirë le të themi kemi të bëjmë, me dy mendime të liga, njëri është i pafat dhe tjetri është fatkeq. Përpjekja brenda nesh duhet bërë, me synimin e asgjësimit të vërtetësisë së këtij krijimi. E para është thënia klasike e “shfuqizimit” dhe “përcaktimi” të tij.

Ndërsa tjetra është dyshimi pompoz orientalist, i cili nuk qaset në kuptimin e qëllimit. Mendimi orientalist, duke e anashkaluar këtë ajet dhe duke u mbështetur në ajetët, mbi xhihadin dhe luftën, aludojnë se qëllimi i Islamit si fe, është përhapja e saj me anën e dhunës. Ne do të mundohemi që t’u kthejmë përgjigje këtyre dy qasjeve.

Disa Emra dhe Shfuqizues që Mbrojnë Qasjen e Shfuqizimit (Gjykimi Shfuqizues)

Sipas një mendimi, ajeti i mësipërm i nderuar është shfuqizuar. Arsyeja që ata shtrojnë, na qenka sepse i dërguari i Allahut (p.q.m.t.), i paska detyruar arabët, që të pranojnë Islamin, paska luftuar kundër tyre dhe nuk paska pranuar asgjë tjetër nga ata, përveç pranimit të fesë islame. Ky mendim i përket Sulejman Ibn Musait. Sipas pohimit të tij ajeti 73 i Sures Teube: “O ti i dërguar lufto kundër mohuesve dhe dyfytyrëshve”, e ka shfuqizuar ajetin në fjalë. Për më tepër këtë mendim, e ka përcjellur Ibn Mesudi dhe shumica e komentuesve. (5)

Sipas një tjetër mendimi, ajeti i lartpërmendur i nderuar nuk është shfuqizuar. Arsyeja që ata pretendojnë, është se ka zbrituar veçanërisht për ndjekësit e Librit. Pra në rast se këta të fundit, paguajë taksën e sigurimit të jetës, ata nuk do të detyrohen që të hyjnë në fenë islame. Këtë mendim e ndajnë Shabiu, Katadeja, Hasan dhe Dahhau (6)

Dijetar Kurtubiu përmend dhe katër mendime të tjera, mbi komentimin e këtij ajeti. Megjithatë vlen të citohet fakti se ai i cek këto mendime, pas këtyre dy mendimeve të sipërcituara dhe se këto dy të fundit janë më të dobëta se dy të parat.

Sipas shpjegimit të Ibn Kethirit, kuptojmë se kjo pjesë e ajetit të mësipëm, nuk ka ndonjë mendim tjetër, përveç mendimit se njëri shfuqizon dhe tjetri është përcaktuar për ndjekësit e Librit. (7) Në të dyja rastet ajeti në fjalë, shndërrohet në një gjykim që nuk gjen zbatim.

Ebu Hajjani përdor fjalën “muadaa” (thirrje e ndërsjellë). (8) Me fjalë të tjera këta ajetë, vlerësohen në kategorinë e ajetëve, që ishin të vlefshme për një epokë të caktuar dhe më pas me zbritjen e ajetëve të shpatës ata janë shfuqizuar.

Lërmëni t’iu rikujtojmë se në ajetin 5 të Sures Teube thuhet: “Pas mbarimit të muajve të shenjtë, i vrisni mohuesit kudo që t’i gjeni, ose i ndaloni, ose i burgosni, ose i mbani ata të ndaluar nën mbikqyrjen tuaj. Nëse pendohen, falin namazin ashtu siç i ka hije dhe nëse japin edhe zekatin atëherë i lironi”.

Ndësa në ajetin 4 të Sures Muhammed thuhet: “Kur të takoheni me mohuesit i therni në qafë”.

Ne kemi zgjedhur vetëm dy ajetë nga dhjetra të tillë. Panorama që shtrihet përpara nesh është interesante: “Njeriu ose turma së cilës, iu është bërë ftesë ose thirrje, për të pranuar fenë islame, ose do ta pranojë këtë të fundit, ose do të asgjësohet. Nëse do të vlerësohet si një rast i veçantë, mund të thuhet se ka të bëjë, me taksën e sigurimit të jetës, për ndjekësit e Librit. Pra vetëm ata të cilët e paguajnë këtë taksë, kanë të drejtë që të jetojnë. Nuk ka ndonjë rrugë të tretë për këtë.

Themi se është i natyrshëm se ky arsyetim, është zbatuar nga ana e ISIS-it dhe El-Kaides, të cilat zotërojnë struktura tekfiriste kundër njerëzimit. Pra në njërën anë kemi të bëjmë, me armikun e njerëzimit, i cili e ka prejardhjen nga perëndimi, ose siç është shprehur i ndjeri Imam Humejni, shejtani i madh ose Sh.B.A.-ja, ndërsa në anën tjetër, kemi të bëjmë me organizatat tekfiriste, të cilat masakrojnë fëmijët pa iu dridhur syri.

Natyrisht se zgjidhja për këtë gjendet në Kur’anin Famëlartë. Ne duhet të shohim jetëshkrimin e të dërguarit të Allahut (p.q.m.t.), me synimin e vënies në zbatim, të këtyre ajetëve në mënyrën e saktë dhe të duhur. Me fjalë të tjera, kur shohim jetëshkrimin e të dërguarit të Allahut (p.q.m.t.), a vëmë re mbështetetjen e shfuqizimit të ajetit: “nuk ka detyrim në fe”, ose shohim vënien në zbatim të thirrjes që i drejtohet mendjes dhe zemrës?!

Në këtë pikë, ne jemi të detyruar që të shpalosim, filozofinë e luftës dhe xhihadit, të të dërguarit të Allahut (p.q.m.t.), i cili ishte edhe i dërguari i mëshirës, i cili në të njëjtën kohë ishte dhe pasqyrimi i Kur’anit Fisnik, që ka marrë pjesë në luftra me natyrë mbrojtëse, por ka zhvilluar dhe luftra të tjera dhe si rrjedhojë, ne duhet të bëjmë të qartë nëse ajeti në fjalë, është ose nuk është shfuqizuar. Tabloja që shtrihet përpara syve tanë është kjo:

1. Nuk ka detyrim në fe.
2. Lufta dhe xhihadi mbrojtës.
3. Lufta e filluar nga feja, pa marrë parasysh qëllimin e saj. Në terminologjinë fetare, kjo luftë emërtohet dhe si “xhihadu’l-ibtidai” (xhihadi fillestar).

Shkurtimisht tani do të ilustrojmë dy ose tre përkufizime, në lidhje me këtë lloj xhihadi, njëri i përket dijetarëve të epokës së mëparshme dhe dy të tjerët i përkasin epokës bashkëkohore islame. Zhvillimi i xhihadit kundër idhujtarëve, me qëllimin e thirrjes së tyre në Islam. (9)

Xhihadi ndahet në dy pjesë:

1. Xhihadi i bërë me synimin e thirrjes së njerëzve në Islam.
2. Xhihadi i bërë me pikësynimin e mbrojtjes së Islamit dhe muslimanëve. (10)

Tre kategoritë me të cilat përplasja është e detyrueshme.

1. Me mohuesit që qëndrojnë jashtë rrethit të ndjekësve të Librit. Pohojmë se thirrja e tyre në njëshmërinë e Allahut të Madhëruar dhe në fenë islame është e detyrueshme. Nëse e pranojnë është shumë mirë, por nëse kundërshtojnë është e detyrueshme, përplasja me ta derisa të dorëzohen, ose të asgjësohen fizikisht. Theksojmë se nuk ka ndonjë mendim ndryshe, në mesin e muslimanëve mbi këtë çështje. (11)
2. Me mohuesit që janë ndjekësit e Librit, përkatësisht çifutët dhe të krishterët.
3. Të nënçmuarit. (12)

Vallë a përplaset, ose nuk përplaset ajeti i lartpërmendur, i cili përcakton detyrimin në fe, me këto dy lloj xhihadesh, ose me të paktën me llojin e xhihadit fillestar?! Themi se ligjshmëria e xhihadit të mbrojtjes është mëse e qartë, në këndvështrimin e arsyes dhe mendjes. Natyrshëm lind pyetja: “Vallë cili do të ishte ai musliman i ndershëm dhe i virtytshëm, i cili nuk do të merrte pjesë në xhihad, në rast se do të sulmohej feja e shenjtë islame, një vend musliman, jeta, nderi dhe pasuria e tij?!”

Sqarojmë se deri më tani, nuk kemi hasur në asgjë, që mund të përplasej me ajetin e sipërcituar. Shtojmë se nuk bëhet fjalë për asnjë detyrim në xhihadin e mbrojtjes, përkundrazi në këtë rast muslimani sulmohet dhe është i detyruar që të mbrojë vetveten. Por nuk mund të thuhet e njëjta gjë për xhihadin fillestar, sepse në këtë gjendje, bëhet fjalë për detyrimin e të thirrurit në fenë islame. Pra në këtë rast kemi të bëjmë me këtë problem dhe duhet të gjejmë një zgjidhje për problemin.

Pra ose do të themi se ajeti i mësipërm është shfuqizuar dhe është zhvlerësuar nga ajeti i detyrimit. Ose duhet të përgjigjemi duke thënë se ajeti në fjalë, nuk është shfuqizuar dhe jemi të detyruar që t’ua shpjegojmë në një mënyrë serioze, të ftuarit ose biseduesit tonë, filozofinë dhe urtësinë, e zbatimeve të të dërguarit të Allahut (p.q.m.t.) të ajetëve të Kur’anit Famëlartë dhe t’i ngrohim arsyen dhe zemrën tonë dhe të kundërshtojmë këtë dyshim të ngritur dhe aludimin e orientalistëve të thurur në formën se “kjo fe është përhapur me detyrimin e shpatës”.

Ashtu siç shihet dukshëm, ne e kemi ngushtuar ndjeshëm çështjen. Në këto çaste po i lëmë mënjanë çështjet gjithëpërfshirëse fetare, si lufta me vetveten, lufta me pasurinë, lufta me lapsin dhe të ngjashme me këto dhe do të shtjellojmë vetëm xhihadin, i cili merr kuptimin e luftës.

Ajeti i Sipërcituar Nuk Është Shfuqizuar

Themi, se ka mendime të ndryshme, mbi shfuqizimin e ajetit të mësipërm, në mesin e dijetarëve, të epokës klasike dhe të atyre, që vijojnë punimet në fushën e Kur’anit Famëlartë, në Turqinë e ditëve të sotme. Teksa punimet dhe dijetarët e epokës klasike, shprehin mendimin se ajeti i sipërcituar është shfuqizuar, punimet e epokës bashkëkohore, shpalosin se ajeti i mësipërm, e ruan ende fuqinë e tij dhe nuk është shfuqizuar, gjë që natyrisht e gëzon dhe i jep shpresë njeriut.

Nëse do të ilustrojmë me dy shembuj, punimet e epokës klasike, që flasin për shfuqizimin e ajetit, shpjegojmë se Ibn Kajjim Xheuziu, është i mendimit se ajeti është shfuqizuar. Ai citon se ky mendim i përket Dahhakut dhe Suddiut. (13) Ndërsa Ibn Hazmi shpreh mendimin se ajeti i lartpërmendur, është shfuqizuar nga ajeti i pestë të Sures Teube. (14) Ashtu siç kemi sqaruar dhe pak më lart, përsërisim se ne e kemi ilustruar, me disa shembuj shfuqizimin e këtij ajeti.

Qasja ndaj ajetit në fjalë, nga njëri nga punimet e epokës bashkëkohore, pikërisht të atij të Hoxhë Bajraktarit i cili është si vijon: “Kjo është fusha e ndarjes së lirisë së fushës së të drejtës dhe të shtrembrës, të mirës dhe të keqes. Në këtë fushë nuk ka detyrim, sepse njerëzit e dinë të drejtën dhe të gabuarën. Detyrimi i njerëzve, që janë në dijeni të kësaj dijeje, përkthehet si një rënie në kundërshtim, me natyrën e dijes dhe është një fyerje për të”. (15)

Ashtu siç do ta cekim edhe ne pak më poshtë, sipas një punimi të përpiluar, nga ana e një komisioni të Ministrisë së Çështjeve Fetare në Turqi, duke pretenduar dhe arsyetimin e tij përkatës, mbështet fuqishëm gjykimin se ajeti i sipërcituar, e ruan ende fuqinë e tij duke komentuar këtë, në një stil të bukur dhe marramendës.

Duke duk u nisur nga mosdetyrimi, i dy elementëve të rëndësishëm fetarë siç janë “besimi dhe vepra”, fjalia “nuk ka detyrim në fe”, citojmë se njeriu nuk mund të bëhet me detyrim besimtar dhe fetar shpreh një të vërtetë të madhe, ashtu siç shprehet nënshtrimi i natyrës ndaj ligjeve hyjnore. Fjalia pasardhëse e cila bart kuptimin e vërtetë të kësaj fjalie është thënia: “me të vërtetë është sqaruar e drejta nga e shtrembra”, e cila në të njëjtën kohë, është dhe një argument, i cili vërteton se është një rregull dhe një gjykim fetar. (16)

Dijetari tjetër sunnit Ebu Kasim Huji kumton se ky ajet, as nuk është shfuqizuar dhe as nuk është përcaktuar për dikë.

Ai citon kështu: “E vërteta për këtë ajet, qëndron se ky i fundit, e ruan fuqinë e tij, pra as nuk është shfuqizuar dhe as nuk është përcaktuar për dikë ose për disa”. (17)

Sejjid Huji shton tre pika për këtë çështje:

1. Nuk ka asnjë argument për shfuqizimin e tij.
2. Qëllimi i ajetit në fjalë, është lidhja me metodologjinë dhe degën e fesë dhe se argumenti për përcaktimin e tij nuk gjendet.
3. Për më tepër kjo fjali, nuk përputhet as me fjalinë e saj pasardhëse e cila është si vijon: “është sqaruar e drejta nga e shtrembra”. Sepse kjo fjali nuk sjell ndonjë gjykim dhe thjesht lajmëron për një gjendje. Në fjalitë lajmëruese, për gjendjen dhe ndodhinë, nuk mund të ketë shfuqizim. (18)

Pohojmë se nga të tre agumentët e shtruar nga Sejjid Huji, më tepër i afrohen argumentit të dytë dhe të tretë. Ndonëse edhe ne jemi të mendimit të njëjtë me atë të Sejjid Hujit, se ajeti në fjalë nuk është shfuqizuar, ne nuk përputhemi me arsyetimet e shtruara nga Sejjid Huji. Me fjalë të tjera kur pika e mbështetjes është e ndryshme, theksojmë se fatkeqësisht edhe përfudnimi është i ndryshëm. Këtë e themi sepse Sejjid Huji, citon se ajeti i lartpërmendur, është thjeshtë një fjali lajmëruese dhe se nuk përbën ndonjë gjykim, ose një lajmërim për të vërtetën dhe si rrjedhojë edhe shkaqet e shtruara do të jenë të ndryshme.

Ndërsa ne ndonëse pranojmë, se stuktura e ajetit është lajmëruese, shtojmë se ajeti përbën edhe një gjykim. Në pikën e arsyetimit, ne e veçojmë mendimin e Sejid Ebu Kasim Hujit mbi fuqizimin, nga dijetarët e tjerë të Ehli Sunnetit, sepse sipas nesh mosshfuqizimi i ajetit ka dy arsyetime.

I pari është se ky është një rregull, ka të bëjë me metodologjinë e jurisprudencës. Nëse arsyetimi i këtij gjykimi është bërë i ditur dhe më pas do të kishte ardhur, një gjykim shfuqizues për këtë, atëherë ky i fundit, do të kishte shfuqizuar edhe arsyetimin e gjykimit të mëparshëm. Por për sa kohë që arsyetimi i tij e ruan fuqinë e tij, atëherë kjo përkthehet se ai e ruan vijueshmërinë e tij.

Këtë do të orvatemi që ta shpjegojmë duke sjellur një shembull.

I dërguari i Allahut (p.q.m.t.) urdhëron, se cilësitë e namazit janë: “namazi është detyrë”, “namazi është ndërmjetësim afrues, për secilin rob të përkushtuar” dhe “namazi të pastron nga njollat”.

Arsyetimi i detyrës së namazit, është se zotërimi i cilësive të tij, si një afrues drejt Zotit të Gjithësisë dhe ndërmjetësimi për shlyerjen e mëkateve. Pra për sa kohë që cilësitë e namazit, e ruan fuqinë e tyre, atëherë themi se as që bëhet fjalë, për shfuqizimin e gjykimit ët tij.

Sërish edhe ky ajet, i cili është çështja jonë, shpjegon arsyetimin e mosqënies së detyrimit të ne fe. Vijueshmëria e fuqisë së arsyetimit, i cili është i pranishëm në ajetin e sipërcituar, “është sqaruar e drejta nga e shtrembra”, nga zbritja dhe deri në ditën e Kijametit, theksojmë se as që bëhet fjalë për shfuqizimin e tij.

I dyti është filozofia e xhihadit në Islam. E thënë ndryshe, a gjenden me të vërtetë, dy lloj kategori ndarjesh të xhihadit, përkatësisht xhihadi mbrojtës dhe xhihadi fillestar, ashtu siç orvatet që ta pasqyrojë, përkufizmi i mësipërm juridik?! Nëse do të flasim më shkoqur, vallë a janë xhihadet fillestare, të kyera nga i dërguari i Alahut (p.q.m.t.), me të vërtetë xhihade fillestare, ose ka ndonjë arsye tjetër, për të cilën janë zhvilluar në atë mënyrë?!

Në artikullin vijues, do të përpiqemi që të shpalosim asyen e xhihadit në Islam.

Tani për tani ju përshëndesim dhe ju themi se do të lutemi për ju.

Burimet e Referuara Për Këtë Artikull:

 

1- Ali Xhadhim Mustafa Emini, “Belegatu’l-Uadiha” (Oratoria e Qartë), fq. 139, (viti i botimit i panjohur), Shtëpia Botuese: “Eda”, Stamboll, Turqi.

2- “Xhami Li’l-Ahkami’l-Kur’ani” (Përmbledhja Mbi Gjykimet e Kur’anit), vëll. 4, fq. 280, 281.

3-I Ndjeri Fejz Kashani, “Safi Fi’t-Tefsiri’l-Kur’ani” (Dëlirësia në Komentimin e Kur’anit), vëll. 1, fq. 284, (viti i botimit 1416 sipas mërgimit islam / viti 1995 sipas kalendarit gregorian), Shtëpia Botuese: “Veprat Botërore”, Republika Islame Iraniane.

4- Fejz Kashani, “Esfa” (Më i Dëliri), vëll. 1, fq. 121, (viti i botimit 1418 sipas mërgimit islam / viti 1997 sipas kalendari gregorian), Shtëpia Botuese: “Veprat Botërore”, Botimi i Parë, Kum, Republika Islame Iraniane; “Enuaru’t-Tenzili” (Dritat e Zbritjes), vëll. 1, fq. 155.

5- “Xhami Li’l-Ahkami’l-Kur’ani” (Përmbledhja Mbi Gjykimet e Kur’anit), vëll. 4, fq. 280; “Nehhas” (Shfuqizimet), vëll. 2, fq. 99; “Tefsiru’l-Begauiu” (Komentimi i Begauiut), vëll. 1, fq. 240.

6- “Xhami Li’l-Ahkami’l-Kur’ani” (Përmbledhja Mbi Gjykimet e Kur’anit), vëll. 4, fq. 281.

7- “Tefsiru’l-Kur’ani’l-Adhimi” (Komentimi i Kur’anit të Madh), fq. 321, Shtëpia Botuese: “Ibn Hazmi”.

8-“Tefsiru’l-Bahri’l-Muhiti” (Komentimi i Detit të Paanë), vëll. 2, fq. 452.

9-Amiliu, “Shehid Zejnuddin Xhebei” (Dëshmor Zejnuddin Xhebeiu), “Raudatu’l-Behijje Fi’sh-Sherhi’l-Lumeti’d-Dimeshkijje” (Kopështi i Bekuar Në Shpjegimin e Damaskut) vëll. 1, fq. 311, (viti i botimit 1382), Kum, Republika Islame Iraniane.

10- Muhammed Xheuad Mugnijje, “Fikhu’l-Imami’s-Sadiki” (Jurisprudenca e Imam Sadikut), vëll. 2, fq. 252, viti i botimit 1420, Kum, Republika Islame Iraniane.

11- Ebu Kasim Huji, “Minhaxhu’s-Salihini” (Metodologjia e të Mirëve), vëll. 2, fq. 405, (viti i botimit 1427 sipas mërgimit islam / viti 2006 sipas kalendarit gregorian), Kum, Iran.

12- Ebu Kasim Huji, “Minhaxhu’s-Salihini” (Metodologjia e të Mirëve), vëll. 2, fq. 406, (viti i botimit 1427 sipas mërgimit islam / viti 2006 sipas kalendarit gregorian), Kum, Iran.

13- Ibn Kajjim Xheuziu, Xhemaluddin Ebu Ferexh Abdurrahmani, “Neuasihu’l-Kur’ani” (Shfuqizuesit e Kur’anit), fq. 92, Shtëpia Botuese: “Veprat Shkencore”, Bejrut, Liban.

14- Ibn Hazmi, “Nasih ue’l-Mensuhi Fi’l-Kur’ani” (Shfuqizuesi dhe i Shfuqizuari Në Kur’an), fq. 30, (viti i botimit 1406 sipas mërgimit islam / viti 1985 sipas kalendarit gregorian), Shtëpia Botuese: “Veprat Shkencore”, Bejrut, Liban.

15- Bayraktar Bayraklı, “Komentimi i Kur’anit Në Dritën e Një Kuptimi të Ri”, vëll. 3, fq. 295.

16- Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, Prof. Dr. İbrahim Kafi Dönmez, Prof. Dr. Sabrettin Gümüş, “Kur’an Yolu” (Udha e Kur’anit), vëll. 1, fq. 281.

17- “Bejan Fi’t-Tefsiri’l-Kur’ani” (Sqarimi në Komentimin e Kur’anit), fq. 307.

18- “Bejan Fi’t-Tefsiri’l-Kur’ani” (Sqarimi në Komentimin e Kur’anit), fq. 307, 308.

Burimi : www.intizar.web.tr