Fillimi zyrtar dhe ligjor i censurës daton që nga 'Marrëveshja e censurës' e nënshkruar në mes të përfaqësuesve të mediave izraelite dhe ushtrisë izraelite në vitin 1966.

Qeveria izraelite e cila pretendoi se 1400 izraelitë u vranë në operacionin e nisur nga rezistenca palestineze kundër tokave të pushtuara më 7 tetor, nisi operacionin e gjenocidit kundër Gazës.

Izraeli në mënyrë të ekzagjeruar e ka rritur numrin e të vdekurve më 7 tetor, ndërsa fsheh humbjet e tij në frontet e Gazës dhe Libanit. Kur njofton vdekjen e ndonjë ushtari, shtypi izraelit përfshin shprehjen "shpallja për vdekjen u lejua".

Ekzagjerimi apo e fshhja e numrit të të vdekurve nga Izraeli lidhet me strategjinë e informacionit që ka zbatuar që nga dita e themelimit.

Ndërkohë që i ekzagjeron shifrat kur duhet të krijojë një imazh të viktimës në publikun ndërkombëtar, po ashtu aktivizon mekanizmin e censurës kur e ndjen nevojën për t'u dukur i fortë ushtarakisht.[1]

Koha dhe mënyra e shpalljes së vdekjes së ushtarëve në media e solli mekanizmin zyrtar të censurës së Izraelit në axhendë. Praktika e 'censurës në hije' që i pengoi të burgosurit izraelitë të liruar nga rezistenca palestineze të flisnin në media gjatë periudhës së armëpushimit të përkohshëm e bëri çështjen më të diskutuar.

Historia e censurës në Izrael

Censura e zbatuar nga regjimi izraelit në mediat vendase nuk është një praktikë e re. Regjimi izraelit ka kontrolluar mediat që nga dita e themelimit të tij. Në fakt, para se të krijohej si shtet, kishte censurë, edhe pse nuk kishte një kuadër ligjor.

Agjencia Hebraike, e cila ishte qeveria e sionistëve gjatë mandatit britanik, që nga viti 1945 kishte kufizuar shtypin vendas dhe të huaj me censurë pa emër.[2]

Fillimi zyrtar dhe ligjor i censurës konsiderohet të jetë 'Marrëveshja e censurës' e nënshkruar në mes të përfaqësuesve të mediave izraelite dhe ushtrisë izraelite në vitin 1966. Me këtë marrëveshje, mediat pranuan të zbatojnë urdhrat e 'Censurës Ushtarake', ndërsa ushtria izraelite pranoi të mos keqpërdorte rolin e saj.

Organi zyrtar i quajtur 'Censura ushtarake izraelite' është një njësi brenda Drejtorisë së Inteligjencës Ushtarake e ngarkuar me detyrën e zbatimit të censurës parandaluese brenda regjimit izraelit në lidhje me publikimin e informacionit që mund të ndikojë në sigurinë kombëtare. Ky organ kryesohet nga një oficer ushtarak i emëruar nga Ministri izraelit i Mbrojtjes.

Organi i quajtur 'Censurë Ushtarake' ka një pozicion krejtësisht të pavarur, që nuk varet nga askush në zinxhirin komandues apo ndonjë autoritet politik dhe i nënshtrohet vetëm shqyrtimit parlamentar dhe gjyqësor.

Ajo ka aftësinë të parandalojë publikimin e lajmeve të caktuara për të cilat mendon se do të rrezikonin publikun nëse zbulohen në media. Rregullat e censurës kanë të bëjnë kryesisht me çështjet ushtarake, të tilla si mosraportimi i lëvizjes së trupave ose nëse një raketë ka goditur objektivin e saj; por ka edhe aftësinë për të kontrolluar informacionin për industrinë e naftës dhe furnizimin me ujë.

Në studimin e tij akademik lidhur me censurën në Izrael, prof. Arie Wohl përmbledh qëllimet themelore të censurës ushtarake si "parandalimi i publikimit të informacionit të sigurisë që mund të përfitojë armikun ose të dëmtojë shtetin".[3]

Në të njëjtin studim thuhet se censura nuk do të zbatohet kur shprehen opinione apo vlerësime për çështje politike, në qoftë se ato nuk japin të dhëna për informacione konfidenciale. Po ashtu, njësia e quajtur 'Censurë Ushtarake' ka autoritetin të njoftojë mediat për çështjet që kërkojnë miratim dhe të ndryshojë listën sipas situatës aktuale.

Në vitet 1990, Komiteti i Punëve të Jashtme dhe Mbrojtjes i Parlamentit izraelit (Knesset) caktoi një nënkomision për të shqyrtuar ekzistencën dhe rolin e "Censurës Ushtarake". Nënkomisioni rekomandoi që 'Marrëveshja e censurës të mbetet në fuqi; por të ndryshohet.'

Në kuadër të ndryshimeve të parashikuara në këtë kontekst janë bërë këto shtesa: [4]

- Kushtet e marrëveshjes do të zgjerohen në mënyrë që të përfshijnë të gjitha organizatat mediatike në Izrael, e jo vetëm organizatat mediatike që kanë përfaqësues në komitetin e transmetimit.

- Ankesa ndaj një vendimi të marrë nga Komiteti i Censurës nuk do të shqyrtohet nga Shefi i Shtabit, por nga një gjyqtar i Gjykatës së Lartë ose një gjyqtar në pension me statusin e arbitrit në ligjin e arbitrazhit.

- Kushtet e Marrëveshjes së Censurës do të shtrihen edhe për gazetarët e huaj që punojnë në Izrael.

- Një gazetë do të lejohet të citojë çdo artikull të botuar në një gazetë tjetër, përveç nëse organi i Censurës Ushtarake vendos se përmbajtja e lajmit paraqet "rrezik të shpejtë dhe të menjëhershëm" në frymën e kushteve të vendosura nga Gjykata e Lartë.

- Censurës ushtarake dhe ministrit të Brendshëm do t'i ndalohet mbyllja e një gazete që nuk është pjesë e marrëveshjes pa u dhënë mundësinë të kundërshtojnë vendimin në gjykata.

Rregullore e re për censurën

Censura, e cila vazhdoi të funksiononte në këtë mënyrë për shumë vite, vazhdoi të shkaktonte polemika në publikun izraelit.

Praktika, e cila u soll për herë të fundit në rendin e ditës përsëri në vitin 2005, iu njoftua publikut se Komisioni i Winogradit, i emëruar nga Ministria e Mbrojtjes, do të rekomandonte zgjerimin e autoritetit të 'Censurës Ushtarake' duke propozuar legjislacion për të shfuqizuar vendimin e Gjykatës së Lartë të vitit 1989. Shtrirja e autoritetit legjitim gazetaresk në Izrael u kufizua edhe më tej.

Prandaj, artikujt lidhur me tema potencialisht të diskutueshme duhet t'i dërgohen paraprakisht 'Censorit Ushtarak izraelit'.

Dështimi për ta bërë këtë mund të rezultojë që reporteri të humbasë të drejtën për të punuar si gazetar në Izrael, ndërsa në rastin e reporterëve të huaj, të dëbohet nga vendi.

Censura e shtypit në Izrael është një situatë e cila është e përfshirë edhe në raportin e 'Gazetarëve pa Kufij'.

Raporti thekson se nën censurën ushtarake të Izraelit, raportimi për çështje të ndryshme të sigurisë i nënshtrohet miratimit të autoriteteve dhe se nuk mbrohet konfidencialiteti i burimeve.

Gjithashtu vihet në dukje se gazetarët të cilët nuk i pranojnë këto praktika paditen me akuzën për shpifje.[5]

Çdo gazetar i cili punon në Izrael duhet të akreditohet nga 'zyra e shtypit' e qeverisë izraelite. Zyra e shtypit lejohet të refuzojë aplikimet për arsye politike ose sigurie.

Gazetarët që anashkalojnë censurën ushtarake ose publikojnë artikuj të censuruar mund të përballen me ndjekje penale dhe burgim. Po ashtu, censura ushtarake ka edhe autoritetin të mbyllë gazetat. Megjithatë, thuhet se këto masa ekstreme përdoren rrallë.

Për shembull, sipas përgjigjes ndaj kërkesës së bërë ndaj Izraelit në kuadër të lirisë së informacionit nga agjencitë '+972 Magazine', 'Local Call' dhe 'Movement for Information'; Në vitin 2018, censura ushtarake ndaloi publikimin e 363 lajmeve.

Ajo redaktoi pjesërisht ose plotësisht 2712 lajme të dërguara për shqyrtim paraprak.

Kjo do të thotë se mesatarisht në ditë censurohet më shumë se një lajm dhe redaktohen shtatë lajme.[6]

Ekziston një mënyrë shumë e zakonshme për mediat izraelite për të kapërcyer rregullat e censurës: Kjo është nxjerrja e lajmeve në burime të huaja të lajmeve që nuk i nënshtrohen censurës sepse ndodhen jashtë Izraelit.

Pasi të publikohet historia e zbuluar, mediat izraelite thjesht mund ta citojnë historinë. Megjithatë, kjo nuk u mundëson mediave të huaja t'i shpëtojnë sanksioneve.

Një shembull nga historia/ Incidenti i autobusit 300

Incidenti, i njohur si Autobusi 300, ndodhi në vitin 1984 dhe anëtarët e Shin Bet i ekzekutuan menjëherë pasi i kapën palestinezët që morën peng pasagjerët në një autobus.[7]

Katër luftëtarë palestinezë të rezistencës rrëmbyen një autobus në Izrael dhe u përpoqën të merrnin autobusin me pengjet për në Egjipt dhe dy luftëtarë të rezistencës humbën jetën në përleshje.

Dy rezistentët e tjerë u kapën të gjallë; por më vonë u ekzekutuan. Megjithatë, regjimi izraelit pretendoi se 4 palestinezë u vranë në konfliktin ku ata hynë.

Një javë pas incidentit, korrespondenti i New York Times në Izrael, David Shipler publikoi një raport me një foto të bërë nga Alex Levac nga gazeta Hadashot, ku tregohej një nga aktivistët duke u larguar me pranga.

Gazetarët e identifikuan njeriun në foto si 18-vjeçarin Majdi Abu Juma, i cili është një nga katër të vdekurit. Historia u ribotua në mbarë botën. Lidhur me këtë pati edhe diskutime në publikun izraelit.

Pas këtyre zhvillimeve, më 24 prill David Shipler u thirr në zyrën e drejtorit të zyrës së shtypit të qeverisë dhe u dënua ashpër. Sipas shtypit izraelit, identiteti i Shiplerit si gazetar nuk u revokua zyrtarisht; por ai duhej të linte postin e tij pas një kohe të shkurtër.

Më 27 prill u vendos që të pezullohej botimi i gazetës Hadeshot për katër ditë.

Gazetari që ka bërë foton i është nënshtruar presioneve të ndryshme. Në të njëjtën kohë, Hadashot mohoi deklaratën e Moshe Arens se ai nuk kishte qenë në skenën e rrëmbimit, duke pretenduar se fotografët e tij qëndruan pranë Majdi Abu Juma pak kohë para se të bënin foton e tij.

Shqetësimi u shpreh edhe për fjalët e Arens që i tha në një intervistë televizive të cilën ai dha menjëherë pas incidentit: “Ata që planifikojnë akte terroriste në Izrael duhet ta dinë se nuk do të dalin të gjallë prej andej”.

Një deklaratë të ngjashme bëri edhe shefi i Shtabit të Përgjithshëm izraelit, duke thënë se: “Terroristët duhet ta dinë se nuk do të dalin të gjallë nga një operacion i tillë”.

Shtypi i huaj dhe mediat sociale janë gjithashtu nën kontroll

Censura ushtarake kontrollon jo vetëm lajmet e publikuara në mediat izraelite, por edhe platformat e mediave sociale, faqet e blogut dhe mediat e huaja.

Për shembull, në vitin 2005, Simon Wilson, zëvendës-shefi i zyrës së Izraelit në Jerusalem, u pezullua nga gazetaria e tij në Izrael dhe u dëbua nga vendi sepse nuk iu nënshtrua censurimit të intervistës së tij me zbuluesin bërthamor Mordechai Vanunu.

Izraeli kërkoi që ai të kërkojë falje dhe të premtojë se nuk do të përsëris më të njëjtin veprim. BBC fillimisht e dënoi incidentin; Por më pas, gazetari Wilson i kërkoi BBC-së një falje me shkrim.

Wilson u lejua të kthehej në Izrael pasi nënshkroi një letër ku pranonte se kishte kundërshtuar ligjin duke injoruar kërkesat nga shërbimi i sigurisë dhe censuruesit ushtarakë për të kryer një intervistë me Vanunu, i cili u lirua pas 19 vitesh burg.[8]

Censura ushtarake e botës virtuale

Në vitin 2016, 'Censori Kryesorë Ushtarak' kontaktoi zyrtarisht 30 blogerë dhe administratorë të faqeve të tyre në Facebook. Sipas rregulloreve të urgjencës në fuqi, censura ushtarake kërkoi dorëzimin e artikujve për shqyrtim nga censori përpara publikimit të përmbajtjeve në lidhje me fushat që kishin nevojë për rishikim.[9]

Zbatimi i censurës së Izraelit nuk kufizohej vetëm në këto. Kompanitë e teknologjisë në veçanti janë marrë nën një vëzhgim intensiv, duke u akuzuar për censurimin e përmbajtjes palestineze, dështimin për të parandaluar dezinformimin dhe lejimin e nxitjes së dhunës.

Gjithashtu u manipuluan edhe platformat dhe u përdorën si mjete të propagandës shtetërore.

Në vitin 2021, qeveria izraelite u takua me drejtuesit e lartë të Tik Tok dhe Facebook.

Ministri i Drejtësisë Benny Gantz u bëri thirrje kompanive të mediave sociale që të heqin përmbajtjen e dhunshme dhe t'i përgjigjen shpejt thirrjeve nga byroja kibernetike e Izraelit.

Njësia kibernetike izraelite, që vepron në kuadër të ministrisë së drejtësisë, monitoron sistematikisht përmbajtjen palestineze dhe u jep reagime gjigantëve të teknologjisë.

Sipas një raporti të publikuar nga organizata palestineze për të drejtat dixhitale '7 amleh', Facebook pranoi 81 për qind të kërkesave për heqjen e përmbajtjes nga njësia e saj kibernetike.[10]

Një shembull tjetër është censura e përjetuar në X (e quajtur dikur Twitter). Edhe pse menaxhmenti i platformës X nuk i pranon akuzat, Izraeli mund të mbyllë shumë llogari me vendimet e kryeprokurorit.

Më 5 shtator, një përdorues në platformën X, e zbuloi incidentin duke thënë: "Sot mora një mesazh nga Gmail. Mësova se zyra e kryeprokurorit izraelit i kërkoi administratës së Twitter-it të mbyllte llogarinë time." [11]

Censura ushtarake pas 7 tetorit

Organi i Censurës Ushtarake të Izraelit planifikon të rishikojë me rigorozitet artikujt dhe materialet e medias të dërguara nga korrespondentët e luftës në lidhje me operacionin ushtarak në Rripin e Gazës.[12]

Sipas qeverisë izraelite, publikimet që detajojnë përleshjet kanë pasoja negative për operacionin ushtarak në vazhdim.

Gjatë luftës aktuale palestinezo-izraelite, çdo botim që mbështet Palestinën shtypet shumë ashpër nga forcat e regjimit izraelit.

Forcat izraelite të sigurisë parandalojnë shpërndarjen e informacionit lidhur me viktimat, performancën e mbrojtjes ajrore, statusin e njësisë dhe problemet sociale që vuajnë ushtarët izraelitë.

Përveç kësaj, monitoruesit e ushtrisë detyrojnë mediat e huaja të paraqesin për miratim përpara publikimit artikujt e tyre në lidhje me konfliktin në Rripin e Gazës.

Sipas Ministrisë izraelite të Mbrojtjes, gazetarët vendas dhe ndërkombëtarë duhet të bien dakord për politikat e censurës në mënyrë që të vazhdojnë punën e tyre në Izrael.

Sepse në Izrael janë miratuar edhe rregulloret që lejojnë mbylljen e përkohshme të kanaleve të huaja të lajmeve gjatë gjendjeve të jashtëzakonshme.

CPJ, një organizatë që përgatit raporte të rregullta për sulmet kundër gazetarëve në rajon, arrestimet, kërcënimet dhe vrasjet e anëtarëve të familjeve të tyre, deklaron se korrespondentët e luftës (përfshirë evropianët dhe amerikanët) janë arrestuar për shkak të përmbajtjes që nuk përputhet me politikën e informacionit të Izraelit.[13]

U pretendua se dorëheqja e ministrit izraelit të informacionit në mes të luftës ishte gjithashtu me kërkesë të bordit të censurës ushtarake.[14]

Censura ushtarake izraelite jo vetëm që manipulon raportet ushtarake pas 7 tetorit, por gjithashtu largon disa lajme nga publikimi.

Në këtë kontekst, nga mediat izraelite u fshinë rrëfimet lidhur me izraelitët e vrarë më 7 tetor. Të tilla si fshirja e regjistrimit të transmetimit të izraelitit Yasmin Porat, i cili dha një intervistë për radion izraelite Kann dhe fajësoi ushtrinë izraelite për vdekjet.[15]

Intervistat e dhëna nga të burgosurit e liruar nga rezistenca palestineze për arsye shëndetësore përpara armëpushimit shkaktuan diskutime të shumta në Izrael.

Si rezultat i këtyre diskutimeve, regjimi izraelit i ndaloi në mënyrë jozyrtare të burgosurit e liruar që të jepnin intervista.

Të burgosurit që u liruan gjatë periudhës së armëpushimit në të vërtetë u penguan të dilnin para shtypit.

Zgjidhja e censurës ushtarake vjen nga rezistenca palestineze

Për shkak të censurës ushtarake të regjimit izraelit, dështimet ushtarake të Izraelit janë të fshehura nga opinioni publik botëror.

Nga ana tjetër, mediat izraelite mund të njoftojnë vdekjen e një ushtari vetëm atëherë kur "lejohet të publikohet".

Përkundër kësaj, rezistenca palestineze lajmëron vazhdimisht operacionet dhe konfliktet me video incizime. Publikimi i këtyre pamjeve detyron Izraelin të bëjë të ditur numrin e viktimave.

Së fundmi, në mediat izraelite filluan të shfaqen lajmet lidhur me atë se ushtria izraelite po fsheh humbjet e saj në konfliktet në Gaza.[16]

Ushtria izraelite njoftoi të dielën se 1,593 ushtarë janë plagosur që nga 7 tetori e deri më tani.

Megjithatë, një hetim i bërë nga disa burime në mediat izraelite zbuloi se kishte një hendek të rëndësishëm dhe të pashpjeguar në mes të të dhënave të raportuara nga ushtria dhe të dhënave të raportuara nga spitalet.

Sipas faqes së lajmeve The Cradle me bazë në Liban, ushtria izraelite po vuan humbjet më të mëdha në historinë e saj për shkak të rezistencës së ashpër të palestinezëve dhe taktikave mbrojtëse që ata përdorin.[17]

Në lajme, drejtori i Varrezave Ushtarake të Mount Herzl, David Oren Baruch iu referua deklaratës që ai bëri në nëntor.

Baruch deklaroi se trupi i një ushtari varroset çdo orë ose një orë e gjysmë dhe se numri i ushtarëve të varrosur vetëm në varrezat ushtarake të Mount Herzl mrenda 48 orëve është 50.

Pavarësisht përpjekjeve të censurës ushtarake në Izrael për të mbuluar të gjitha këto fakte, Lajmet e publikuara nga rezistenca palestineze dhe burimet alternative të medias filluan të dobësojnë fuqinë e mekanizmit të censurës që regjimi izraelit ka institucionalizuar që nga krijimi i tij para opinionit publik.

Koha do të tregojë se si do të reagojë publiku dhe media vendase izraelite ndaj kësaj situate.

[1] Al Jazeera, 10 nëntor 2023, https://www.aljazeera.com/news/2023/11/10/israel-revises-death-toll-from-october-7-hamas-attack-to-1200-people

[2] Agjencia Hebraike, 'Zyra e Tokave të Izraelit', u krijua në Yafa në vitin 1908 si krahu operacional i Organizatës Sioniste në Palestinën e kontrolluar nga Osmanët, nën udhëheqjen e Arthur Ruppin. Detyrat kryesore të Zyrës së Palestinës ishin të përfaqësojë hebrenjtë e Palestinës në marrëdhëniet me sulltanin turk dhe personalitete të tjera të huaja, të ndihmojë me emigracionin hebre dhe të blejë tokë për vendbanimin hebre. Deri në vitin 1948, kur u krijua Izraeli, ajo funksionoi si qeveria lokale zyrtare e sionistëve në rajon nën mandatin britanik.

[3] Prof. Ariel Wohl, 1996, https://www.lib.cet.ac.il/Pages/item.asp?item=2085

[4] Moshe Negvi, http://www.amalnet.k12.il/sites/commun/library/newspaper/comi0494.htm  data 2011-02-18 https://en.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine https://web.archive.org/web/20110218012315/http:/www.amalnet.k12.il/sites/commun/library/newspaper/comi0494.htm  ., Amalnet, 1994 (burimi hebraik është fshirë)

[5] RSF, 2023, https://rsf.org/en/country/israel

[6] Haggey Matar, 15 Mars 2019, https://www.972mag.com/idf-censor-press-freedom-israel-2018/

[7] Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Bus_300_affair

[8] The Guardian, 12 Mars 2005, https://www.theguardian.com/media/2005/mar/12/israel.broadcasting

[9] Haaretz, 4 Shkurt 2016, Gili Cohen; https://www.haaretz.com/israel-news/2016-02-04/ty-article/.premium/military-censor-takes-on-bloggers-facebook-pages/0000017f-e0b5-d9aa-afff-f9fd075a0000

[10] Middle East Eye, 21 Maj 2021, https://acquiaprod.middleeasteye.net/news/israel-palestine-social-media-used-abused-disinformation-manipulation-censorship

[11] Platforma X, 15 Shtator 2023, https://twitter.com/salehabuizzah/status/1699161120953778679

[12] HaberZen, 26 Shtator 2023, https://haberzen.pro/dunya/israil-gazze-savasi-gazetecilere-sansur-uygulanacak/

[13] Big News Network, https://www.bignewsnetwork.com/news/274048278/press-paying-unprecedented-price-for-reporting-war-in-gaza

[14] Thıerry Meyssan, 17 Tetor 2023, https://thealtworld.com/thierry_meyssan/israeli-military-censorship-hides-the-truth-from-you

[15]  Electronic Intifada, 16 Tetor 2023, https://electronicintifada.net/content/israeli-forces-shot-their-own-civilians-kibbutz-survivor-says/38861

[16] Haaretz, 11 Dhjetor 2023, IDF, https://www.haaretz.com/israel-news/2023-12-10/ty-article/.premium/idf-reports-1-593-wounded-since-october-7-but-hospital-data-is-much-higher/0000018c-552d-df4b-a78e-d52f47ac0000

[17] YDH, 11 Dhjetor 2023, https://www.ydh.com.tr/HD17561_israilli-yetkili--her-saat-bir-asker-gomuyoruz.html

Burimi : Yakın Doğu Haber