Padyshim, filozofi më i madh politik i Evropës, Jürgen Habermas ka pasur gjithmonë vështirësi të kuptojë një fenomen kaq të rëndësishëm sociopolitik siç është lufta. Pavarësisht kësaj, ka gjasa të vërehet një evolucion pozitiv në të menduarit e Habermas, pavarësisht disa pasigurive. Në këtë trajektore intelektuale dallohen tre pika kthese: Lufta e Parë e Gjirit, Lufta e Irakut dhe së fundi Lufta e Ukrainës.

Qasja e tij në të parën bazohej në premisën e dyshimtë se nuk ka luftë të drejtë dhe se do të ishte marrëzi të përpiqeshim të ndërtonim një argument për të gjykuar sulmin ushtarak amerikan në Irak. Por kur kjo pyetje shpërfillet njëherë, filozofi përballet me detyrën e vështirë për të vendosur nëse një luftë është e drejtë, apo jo. Dhe në shembullin e parë të Luftës së Gjirit 1991, Habermas dha përgjigjen e gabuar dhe arriti në përfundimin se lufta ishte e drejtë.

Kundërshtimi i parë: Është e papranueshme të hidhet mënjanë çështja e luftës së drejtë, e cila ka një traditë të gjatë në historinë e filozofisë politike perëndimore. Përvoja historike tregon se luftërat vietnameze kundër kolonializmit, nazizmit apo agresionit francez dhe amerikan, si dhe luftërat e palestinezëve kundër pranisë izraelite, janë vetëm disa shembuj të betejave të drejta të popujve në histori.

Gabimi i dytë: të pyesësh, siç bëri filozofi gjerman, se “a ia vlejnë viktimat të keqen që po përpiqen të shmangin”. Kujtojmë se këto të këqija janë së pari për ruajtjen e ekzistencës së "Shtetit të Izraelit", çlirimin e Kuvajtit, shkatërrimin e armëve atomike, biologjike dhe kimike që supozohet se janë në duart e Sadam Huseinit dhe së fundi, përmbysjen e liderit irakian. Habermas i zhgënjen lexuesit e tij duke thënë "unë nuk kam një përgjigje përfundimtare për këtë", por shton se “mund të ketë të këqija më të mëdha se lufta”. Cilat për shembull? Ai nuk e thotë këtë, prandaj duhet të pyesim se sa miliona arabë të tjerë duhet të vdesin përpara se filozofi të ndryshojë mendje. Le të kujtojmë përgjigjen “po” të ish-sekretares amerikane të shtetit, Madeleine Albright, kur u pyet nëse vdekja e gjysmë milioni fëmijëve irakianë “ia vlente”. Në këtë pikë, Habermas lidhet me Albright-in, humbet armët e tij etike dhe analitike dhe bëhet një apologjet i rremë për policinë e re botërore të SHBA-së dhe klerikët e saj perëndimorë.

Habermas mban një qëndrim tjetër kur bëhet fjalë për Luftën e Irakut (2003-2011). Ndoshta kjo ishte një përgjigje ndaj sjelljes barbare të poetit dhe eseistit pseudo-progresiv Hans Magnus Enzensberger, i cili deklaroi publikisht “gëzimin e fitores” kur mësoi se “regjimi totalitar” i Sadam Huseinit ishte përmbysur dhe sulmoi ata që paralajmëruan për pasojat katastrofike të sulmit në Bagdad. Në përgjigje të argumentit kriminal të Enzensberger, Habermas shkroi në Frankfurter Allgemeine Zeitung se “Shtetet e Bashkuara kanë shkatërruar me këtë akt besueshmërinë e tyre si garantues i së drejtës ndërkombëtare dhe se autoriteti normativ i Shteteve të Bashkuara është shkatërruar”.

Ai vazhdoi argumentin e tij duke thënë se lufta kundër Irakut ishte e paligjshme në dy aspekte: Nuk kishte asnjë rast të vetëmbrojtjes (nuk kishte asnjë gjurmë të armëve të shkatërrimit në masë që Uashingtoni gënjeu të pretendonte se ishte në Irak, dhe asnjë provë që sugjeronte se Huseini ishte përgjegjës për sulmet e 11 shtatorit), dhe së dyti, pushtimi nuk u miratua nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së. Pavarësisht kësaj, kritika e tij e butë ndaj aventurës amerikane shpërfilli një çështje thelbësore: rolin kronik katastrofik të luajtur nga imperializmi amerikan në skenarin e trazuar ndërkombëtar, larg nga sigurimi i autoritetit normativ dhe moral që Habermas ia atribuoi atij në mënyrë të rreme.

Në situatën aktuale, përkatësisht në luftën në Ukrainë, pozicioni i Habermasit është më kritik, por ai nuk pushon së bëri mëkate. Megjithatë, në klimën politike mbizotëruese në Gjermani, e cila po bëhej gjithnjë e më intolerante dhe autoritare, mjaftoi që Habermas të botonte një artikull në të cilin sugjeronte që qeveria gjermane të inkurajonte fillimin e negociatave me Moskën. E përsëris: negociata; jo dorëzimi i pakushtëzuar i Ukrainës. Për armiqësinë ruse dhe frymën e Luftës së Ftohtë, të përpunuar nga gjeneralët e korruptuar të NATO-s dhe burokratët e pasur të Bashkimit Evropian, media dhe establishmenti politik gjerman reaguan fuqishëm duke hequr zërin e filozofit nga "sfera publike" - ai entitet iluziv që kishte kohë që ishte tema e mendimit habermazian. Asgjë nuk është dëgjuar prej tij që nga mesi i shkurtit; Kritikat e tij të buta ndaj luftënxitësve, që me sa duket pushtuan qeverinë gjermane dhe u ushqyen vazhdimisht nga qeveria amerikane, u konsideruan një mëkat i pafalshëm dhe për këtë arsye u dënua me përjashtim.

Deklaratat e mësipërme nuk kanë për qëllim të injorojnë plotësisht qëndrimin e Habermasit, i cili është shumë më dinjitoz se sa një pjesë e rëndësishme e inteligjencës "progresive" ose e majtë evropiane e kapur nga një NATOizëm i sëmurë. Duke nënvizuar këtë në klimën mbizotëruese të ideologjisë së holluar nga e cila vuan Gjermania dhe shumica e vendeve evropiane sot (siç bënë njerëztë ndryshëm siq janë Noam Chomsky dhe Henry Kissinger) bën një thirrje shumë të kujdesshme për sens të përbashkët dhe negocim, një krim që meriton dënim me përjashtim. "Gjuetia e shtrigave" dhe censura pa anestezi kundër atyre që kundërshtojnë luftën dhe përshkallëzimin e tërbuar ushtarak të promovuar nga Uashingtoni po rritet dhe po shkakton më shumë viktima. Le të kujtojmë mësimin e historisë: në kuadrin e një kapitalizmi gjithnjë e më fashist, çdo kundërshtim konsiderohet një herezi e pafalshme.