Dua ta filloj intervistën duke pyetur se si ishte gjendja në rajon kur triumfoi Revolucioni Islamik. Cila ishte situata në Azinë Perëndimore? Duke marrë parasysh që një nga dimensionet e rëndësishme të Revolucionit Islamik ishin efektet e tij rajonalë dhe ndërkombëtarë, çfarë ndryshimesh ndodhën në ekuacionet rajonale pas revolucionit dhe cilat ngjarje i kemi parë? Çfarë ndodhi në rajon në përgjithësi dhe në Liban në veçanti, me fitoren e Revolucionit Islamik?

Me emrin e Allahut, Mëshiruesit dhe Mëshirëbërësit. Së pari, dua të ju uroj mirëseardhje. Nëse shkojmë në të kaluarën dhe vëzhgojmë zhvillimet, do të shohim se në rajon ndodhi një zhvillim shumë i rëndësishëm pak para Revolucionit Islamik në Iran. Kjo ngjarje është tërheqja e Republikës Arabe të Egjiptit nga konflikti arabo-izraelit duke nënshkruar Marrëveshjen Camp David. Për shkak të rolit të rëndësishëm dhe me ndikim të Egjiptit në konfliktin e përmendur, ky incident pati pasoja të tmerrshme për rajonin, si dhe për konfliktin arabo-izraelit, çështjen palestineze dhe të ardhmen e Palestinës.

Pas këtij incidenti, fillimisht u pa që konflikti ishte kryesisht në favor të Izraelit. Arsyeja për këtë ishte se në atë kohë, vendet e tjera arabe dhe grupet e rezistencës palestineze nuk kishin fuqinë të qëndronin kundër fuqive të mëdha pa ndihmën e Egjiptit. Me fjalë të tjera, efekti i parë i incidentit ishte se ai shkaktoi një ndarje të thellë midis vendeve arabe.

Së dyti, nëse e mbani mend atë periudhë, ekzistonte një bllok perëndimor i udhëhequr nga SHBA kundër BRSS-së. Në përputhje me rrethanat, ekzistonte një ndarje në rajonin tonë: vendet që qëndronin pranë Bashkimit Sovjetik, pra bllokut Lindor dhe ato të lidhura me SHBA-në, pra bllokun Perëndimor. Si rezultat, kishte një ndarje të thellë midis vendeve arabe në rajon, e cila kishte pasoja shkatërruese për popujt e rajonit dhe natyrisht gjithashtu kishte një ndikim në konfliktin arabo-izraelit. Në atë kohë, Lufta e Ftohtë midis Bashkimit Sovjetik dhe Shteteve të Bashkuara ndikoi rrënjësisht në rajonin tonë dhe zhvillimet e tij.

Sa i përket çështjes së Libanit, duhet thënë se Libani, si pjesë e këtij rajoni, është prekur seriozisht nga zhvillime të tilla si veprimet e Izraelit, konflikti arabo-izraelit dhe ndarjet në rajon. Në atë kohë Libani po përballej me probleme të brendshme dhe po zhvillohej një luftë civile. Izraeli armik pushtoi disa pjesë të Libanit jugor në 1978, pra një vit para Revolucionit Islamik, dhe krijoi një zonë të sigurt në kufirin Liban - Palestinë, të cilin ata e quajtën 'rrip kufiri'. Izraeli armik vazhdoi të sulmonte Libanin, qytetet, fshatrat dhe njerëzit e tij çdo ditë falë kësaj zone të sigurt. Ne ishim përballur me një problem vërtet serioz: pushtimi izraelit në Libanin Jugor dhe sulmet e tij në baza ditore. Avionët luftarakë dhe artileria izraelite bombarduan Libanin e Jugut, regjimi Sionist kreu rrëmbime dhe bombardime të rënda dhe njerëzit u larguan nga shtëpitë e tyre pas këtyre ngjarjeve brutale. Këto ngjarje ndodhën pak para Revolucionit Islamik, midis viteve 1977 dhe 1979.

A i përdorën ata palestinezët në Liban si një justifikim?

Po, izraelitët kishin për qëllim praninë palestineze dhe operacionet që ata kryen. Sidoqoftë, ky ishte vetëm një justifikim sepse Izraeli filloi të sulmonte Libanin e Jugut në 1948, kur Palestinezët nuk ishin ende të pranishëm në Libanin e Jugut. Palestinezët e kthyen Libanin e Jugut në një bazë rezistence në fund të viteve 1960 dhe në fillim të viteve 1970, veçanërisht pas ngjarjeve në Jordani dhe me largimin e grupeve Palestineze nga Jordania në Liban.

Pra, në këto kushte triumfoi revolucioni Islamik në Iran. Kjo fitore erdhi në një kohë kur në botën arabe dhe myslimane mbizotëronte një atmosferë dëshpërimi dhe kishte shqetësime për të ardhmen. Tërheqja e Egjiptit nga konflikti arabo-izraelit dhe nënshkrimi i marrëveshjes Camp David nga ai , imponimi i një procesi poshtërues politik mbi palestinezët dhe nga ana tjetër, pamjaftueshmëria e sundimtarëve në vendet arabe në atë kohë ishin faktorë që forcuan pikëllimin, hidhërimin, dëshpërimin, zhgënjimin dhe ankthin për të ardhmen. Prandaj, Revolucioni Islamik që ndodhi në Iran në një mjedis të tillë ringjalli shpresat e rajonit dhe të popujve, veçanërisht të popullit të Palestinës dhe Libanit.

Kjo fitore e Revolucionit Islamik po ashtu ringjalli edhe shpresat e një kombi që ishte strukur nga prania e Izraelit. Pozicioni i Imam Khomeinit ndaj projektit sionist dhe çlirimit të Palestinës ishte i qartë që nga fillimi. Ai qëndronte hapur krah për krah me grupet palestineze të rezistencës. Imam Khomeini besonte se populli palestinez duhet të mbështetet, çdo pëllëmbë tokë duhet të çlirohet dhe Izraeli si një regjim i padobishëm në rajon duhet të eliminohet. Kjo është arsyeja pse fitorja e Revolucionit Islamik krijoi një shpresë në rritje për të ardhmen dhe rriti moralin dhe motivimin e atyre që mbështesin rezistencën aq sa grupet e rezistencës në rajon.

Fitorja e Revolucionit Islamik në të njejtën kohë krijoi edhe një ekuilibër fuqish në rajon. Egjipti kishte shmangur luftën me Izraelin, por Republika Islamike e Iranit ndërhyri. Kështu, në konfliktin arabo-izraelit u rivendos ekuilibri i fuqisë dhe për këtë arsye rezistenca në rajon hyri në një fazë të re historike. Kjo ishte pika fillestare e lëvizjes islamike dhe xhihadit midis shiitëve dhe sunitëve ashtu si në botën arabe dhe myslimane.

Imam Khomeini parashtroi disa rregulla për çështje të ndryshme të tilla si çështja Palestineze, uniteti Islam, rezistenca, përballja dhe luftimi i Shteteve të Bashkuara, stabiliteti dhe vazhdimësia, besimi i kombeve tek vetja dhe tek Allahu, besimi në fuqinë personale gjatë luftës kundër forcave arrogante dhe arritja e fitores. Këto rregulla patjetër që patën një ndikim shumë pozitiv dhe të drejtpërdrejtë në gjendjen e rajonit në atë kohë.

Përveç atmosferës së përgjithshme të krijuar nga Revolucioni Islamik dhe ringjalljes së rezistencës duke frymëzuar një frymë të re në zemrat e popujve të rajonit nga Imam Khomeini,  a keni një kujtim të veçantë për Imam Khomeinin dhe pozicionin e tij përballë rezistencës dhe Hezbollahut në Liban?

Po, ishte viti 1982. Nëse duam të flasim për këtë, duhet të kemi parasysh çlirimin e provincës Hyrremshehir në Iran. Izraelitët ishin thellësisht të shqetësuar për luftën midis Iranit dhe Irakut, ose luftën që Saddami i imponoi Iranit. Kjo është arsyeja pse, pas çlirimit të Hyrremshehirit, Izraeli vendosi të sulmonte Libanin. Sigurisht që ekzistonte një lidhje e thellë në mes të shkaqeve rrënjësore të këtij veprimi dhe fitoreve në frontin iranian si dhe sulmit izraelit ndaj Libanit. Kjo është mënyra se si Izraeli hyri në periferi të Libanit, rrethin Bekaa, provincën libaneze të Gjibraltarit dhe Bejrut. Në atë kohë, menjëherë pas okupimit Izraelit, një grup  i përbërë prej ulemash, vëllezërish dhe luftëtarësh vendosën të formonin Rezistencën Islamike dhe të vendosnin themelin Islam-Xhihad të lëvizjes së Rezistencës.

Më vonë, Izraeli pushtoi jo të gjithë Libanin, por gati gjysmën, domethënë 40 përqind të zonës së Libanit. 100 mijë ushtarë izraelitë hynë në Liban. Ata sollën forca shumëkombëshe amerikane, franceze, britanike dhe italiane me pretekstin e ruajtjes së paqes. Kishte gjithashtu milici libaneze që punonte dhe bashkëpunonte me izraelitët. Duke treguar këto fakte, unë dua të tregoj se sa e keqe ishte situata atëherë.

Më vonë, një grup ulemash, besimtarësh dhe vëllezërve tanë Muxhahedinë vendosën të fillojnë një lëvizje të re nën emrin e rezistencës islamike. Emri i kësaj lëvizje më vonë do të ndryshohet në 'Hizbullah'. Krijimi i këtij fronti përkoi me vendimin e Imam Khomeinit për të qëndruar dhe luftuar kundër sulmeve izraelite duke dërguar Gardat e Revolucionit Islamik në Siri dhe Liban. Qëllimi fillestar i Trupave të Gardës Revolucionare Islamike ishte të luftonte së bashku me grupet e rezistencës libaneze dhe palestineze dhe forcat siriane. Sidoqoftë, pas një kohe, madhësia e sulmeve izraelite ishte e kufizuar dhe nuk kishte më luftë klasike. Dhe operacionet e rezistencës së forcave popullore ishin të nevojshme më shumë se kurrë.

Pra, atëherë Imam Khomeini ndryshoi rolin e Gardave Revolucionare dhe forcave iraniane në Siri dhe Liban nga konflikti i drejtpërdrejtë në sigurimin e ndihmës dhe trajnimit ushtarak për të rinjtë në Liban. Kështu që të rinjtë libanezë mund të merren me pushtuesit vetë dhe të kryejnë operacione rezistence. Ky ishte pozicioni i parë i Imam Khomeinit.

Kështu, detyra e Korpusit të Gardës së Revolucionit Islamik në Siri dhe në rajonin Bekaa të Libanit - Baalbek, Hermek dhe Janta, ku janë vendosur qendrat e trajnimit - ndryshoi për të siguruar trajnim ushtarak për të rinjtë libanezë. Ata u mësuan të rinjve libanezë metodat e luftës dhe ofruan mbështetje logjistike. Prania e thjeshtë e Trupave të Gardës së Revolucionit Islamik në Liban në atë kohë u dha të rinjve libanezë dhe grupeve të Rezistencës një qëllim dhe një frymë të lartë për t'u ngritur kundër Izraelit.

Siç thashë më parë, u vendos që të formohej një grup i madh për të ndjekur këtë qëllim të rëndësishëm dhe për të caktuar nëntë përfaqësues në emër të vëllezërve pro-rezistencës. Ndër këta përfaqësues ishte edhe Dëshmori Abbas Musavvi. Natyrisht, unë nuk isha në mesin e këtyre nëntë njerëzve pasi isha një i ri 22 ose 23 vjeç në atë kohë. Këta nëntë persona udhëtuan në Iran dhe u takuan me përfaqësuesit e Republikës Islamike.Po ashtu, u mbajt edhe një takim me Imam Khomeinin. Gjatë takimit të tyre me Imam Khomeinin (r.a.), ata propozuan krijimin e një fronti të rezistencës islamike ndërsa paraqitën një raport mbi zhvillimet e fundit në Liban dhe në rajon. Ata i thanë Imam Khomeini (r.a.): 'Ne besojmë në udhëheqjen, autoritetin dhe drejtimin tuaj. Na tregoni çfarë të bëjmë.’

Imam Khomeini (r.a.) insistoi që detyra e tyre ishte t'i rezistonin armikut me të gjitha forcat, edhe nëse ata kishin mjete të kufizuara dhe një numër të vogël. Hezbollahu kishte pak anëtarë në atë kohë. Imami tha: 'Filloni nga e para dhe mbështetuni tek Allahu i Madhërishëm dhe mos prisni ndihmën e njerëzve të tjerë në botë. Besojini vetes dhe dijeni se Zoti do të ju ndihmojë. Unë ju shoh si fitimtar.’ Kjo ishte një gjë e mahnitshme. Imam Khomeini (r.a.) e pa këtë si një rrugë të bekuar dhe kështu vuri gurët e themelit të frontit islamik të rezistencës nën emrin e shenjtë 'Hezbollah' në Liban gjatë takimit të vëllezërve tanë me të.

Pastaj, vëllezërit tanë i thanë Imamit: 'Ne besojmë në udhëheqjen, autoritetin dhe drejtimin tuaj. Por në çdo rast, ju jeni shumë i zënë dhe në një moshë të shtyer dhe ne nuk mund t'ju mbajmë të zënë me çështje dhe probleme të ndryshme. Kjo është arsyeja pse ne ju kërkojmë të caktoni një përfaqësues me të cilin mund të këshillohemi për çështje të ndryshme.' Pastaj, Imami sugjeroi Imam Khamenein (Allahu e ruajt) dhe tha: ‘Zotëria Khamenei është përfaqësuesi im.’ Si rezultat, marrëdhënia midis Hezbollahut dhe Ajatollah Khamenei (Zoti e bekoftë) filloi pothuajse në të njëjtën kohë me krijimin e këtij grupi. Ne kemi qenë në kontakt të vazhdueshëm me të në kohë të ndryshme, duke u takuar shpesh dhe duke raportuar për zhvillimet e fundit. Ai po ashtu gjithmonë e vlerësoi rezistencën.

Më kujtohet rasti i disa anëtarëve të Hezbollahut që dëshironin martirizimin. Ju e dini që përvoja e parë e veprimit ‘Istishhad’ u krye në Liban dhe nga vëllezërit tanë. Vëllezërit tanë i dërguan videot e tyre të testamentit Imamit, përpara se të botoheshin në shtyp, të luftëtarëve që dëshironin të kryenin aksion ‘Istishhad’, të cilët kryen një martirizim masiv në Liban dhe tronditën thellë pushtuesit. Kjo video iu shfaq Imamit dhe ai shikoi dhe dha pikëpamjet e tij. Testamentet ishin shumë të bukura. Ishte plot entuziazëm, sufizëm dhe dashuri. Duke parë testamentet, Imam Khomeini (r.a.) tha: 'Këta janë të rinj dhe trima. Ata janë të gjithë shumë të rinj. ' Pastaj ai vazhdoi: 'Këta janë sufitë e vërtetë'. Imami u impresionua vërtet nga këto testamente.

Bashkëpunimi, mbështetja dhe kujdesi i Imam Khomeini për rezistencën dhe Hezbollahun Libanez vazhdoi deri në ditën e fundit të jetës së tij të bekuar. Më kujtohet një ose dy muaj para se Imam Khomeini të vdiste, kur ai ishte shumë i sëmurë dhe pranonte më pak vizitorë vendas dhe më pak vizitorë të huaj. Shkova në Iran si anëtar dhe zyrtar administrativ i këshillit të Hezbollahut. Unë u takova me Ajatollah Khamenein, me të ndjerin Ajatollah Rafsanjanin dhe zyrtarë të tjerë iranianë. Unë kërkova të takohem edhe me Imam Khomeinin. Më thanë se ai ishte i sëmurë dhe nuk donte të takohej me askënd. I kërkova që të provonin dhe ata thanë se do të bënin më të mirën. Më vonë, shkova në zyrën e Imam Khomeinit dhe kërkova një takim. Në atë kohë, Shejh Rahimiyan (Zoti e bekoftë) nga shtëpia e Imam Khomeini, i cili i kushtoi vëmendje të veçantë Libanit, ndau çështjen me Ahmad Khomeini (r.a.) dhe nga unë u kërkua të isha gati për një takim të nesërmen. Natyrisht, të gjithë u habitëm. Shkova te Imam Khomeini (r.a.) dhe nuk ishte askush tjetër. As Seyid Ahmedi. Nuk kishte madje asnjë zyrtar i Ministrisë së Jashtme ose Garda Revolucionare që merrnin pjesë në takime. Shejh Rahimiyan më shoqëroi në dhomën e Imamit, por më pas më la vetëm me Imamin. Unë respektova praninë e tij të mrekullueshme.

Imam Khomeini ishte ulur në një karrige të lartë dhe unë isha ulur në dysheme. Isha i shtangur nga madhështia e tij dhe nuk mund të thoja asnjë fjalë. Imami më kërkoi të afrohesha. Iu afrova dhe u ula pranë tij. Ne biseduam dhe unë i dhashë atij një letër që solla me vete. Ai u përgjigj në pyetjet që ndava për zhvillimet në Liban në atë kohë dhe buzëqeshi dhe tha: 'Thuaju të gjithë vëllezërve tanë të mos mërziten. Unë dhe vëllezërit e mi në Republikën Islamike të Iranit jemi të gjithë me ju. Ne gjithmonë do të jemi me ju.' Ky ishte takimi im i fundit me Imam Khomeinin (r.a.).

Do të doja të kishim kohë të flisnim më gjerë për ju për atë periudhë. Faleminderit përsëri që na dhatë mundësinë. Ju thatë që Hezbollah u krijua në një kohë shumë të vështirë dhe filloi veprimet e saj. Ju përmendët gjithashtu faktin që Irani po merret me okupim në kufijtë e tij. Regjimi sionist periodikisht sulmonte, vriste dhe plaçkiste njerëz në Liban. Hezbollah filloi operacionet e tij në një situatë kaq të vështirë. Ju gjithashtu thatë që Imam Khomeini e caktoi Ajatollah Khamenein të qëndronte në kontakt me ju. Unë do të doja t'ju pyes në lidhje me këshillat më të rëndësishme që ju dha Ajatollah Khamenei (Allahu e ruajt) pas vdekjes së Imam Khomeinit. Gjithashtu, a mund të më tregoni se si ju udhëzoi ai gjatë presidencës? Nëse shkojmë te udhëheqja e Imam Khamenei, ajo që po përpiqemi të sqarojmë është pse Hezbollah ishte shumë i kënaqur me zgjedhjen e tij si Komandant i Republikës Islamike. Cila ishte ngjarja që ju bëri të ndiheni në këtë mënyrë?

Që nga momenti i parë i marrëdhënies sonë me Ajatollah Seyyid Ali Khamenein, unë iu drejtova atij si 'Komandant'. Tani më lër të përdor të njëjtat fjalë kur flas për të. Vëllezërit dhe motrat e mia kanë pasur një Këshill të Hezbollahut të përbër prej 7 deri në 10 vetë në numër të ndryshëm në secilën fazë. Anëtarët e këtij këshilli u takuan me Komandantin vazhdimisht gjatë presidencës së tij. Ajo që dua të them në lidhje me atë periudhë është presidenca e Ajatollah Khameneit për gati shtatë vjet para vdekjes së Imam Khomeinit...

A kishte ndonjë person privat që siguronte kontakte midis Hezbollahut dhe Ajatollah Khameneit?

Më lejoni të kthehem në këtë temë. Në të vërtetë, komandanti vlerësoi grupet libaneze dhe u kushtoi mjaft kohë atyre. Mbaj mend që intervistat morën 2, 3, ndonjëherë edhe 4 orë. Ai dëgjoi me kujdes atë që thamë. Miqtë dhe vëllezërit tanë i tregonin detajet. Siç e dini, jo të gjithë ranë dakord. Ai kishte mendime të ndryshme. Komandanti do të dëgjonte të gjitha komentet, mendimet dhe pikëpamjet. Natyrisht, nuk kishte asnjë problem me gjuhën arabe. Sepse ai fliste arabisht rrjedhshëm. Ai fliste bukur arabisht.

Prapëseprapë, ai do të preferonte një shoqërues që fliste arabisht. Ai zakonisht fliste persisht, por kur libanezët flisnin arabisht, ai nuk kishte nevojë për përkthim. Zotërimi i tij i plotë i gjuhës arabe kontribuoi shumë në kuptimin e vëllezërve tanë libanezë për problemet dhe pikëpamjet e tyre. Pika e rëndësishme është se, pavarësisht marrjes së autoritetit të plotë nga Imam Khomeini, Komandanti u përpoq të luante një rol udhëheqës dhe na ndihmoi të merrnim vendimet tona. Mbaj mend që si atëherë, ashtu edhe pas emërimit të tij si Komandant, sa herë që donte të shprehte mendimin e tij në çdo takim ai thoshte 'këshilla ime është kjo'. Për shembull, edhe nëse do të vinte në një përfundim, ai do të na thoshte 'uluni, këshillohuni me njëri-tjetrin dhe merrni vendimin e duhur'.

Në fakt, në atë fazë, Komandanti arriti të luante një rol kritik duke udhëhequr grupin për trajnimin intelektual, shkencor dhe mendor të udhëheqësve dhe komandantëve të Hezbollahut. Aq sa vëllezërit tanë ishin të sigurt për veten e tyre edhe në situatat më të vështira dhe mund të merrnin vendime duke u mbështetur në aftësitë e tyre. Ndërsa komentonte, ai kujtoi një thënie Persiane: Interesat e një vendi vendosen nga pronarët e tij. Imami i nderuar thoshte: 'Ju jeni Libanez dhe keni më shumë kontroll mbi punët tuaja. Ne bëjmë vetëm disa komente që mund të zbatoni. Sidoqoftë, ju jeni ata që do të merrni vendimin përfundimtar. Mos prisni që njerëzit e tjerë të vendosin për ju.’ Prandaj, roli i Komandantit në trajnimin, rritjen dhe zhvillimin e shpejtë të Hezbollahut ka qenë shumë i rëndësishëm.

Vëllezërit tanë shkonin në Iran dy ose tre herë në vit në vitet e para. Me fjalë të tjera, për shkak të zhvillimeve të shpejta rajonale në atë kohë, ata po shkonin në Iran rreth çdo gjashtë muaj për të mësuar pikëpamjet e zyrtarëve iranianë mbi këto zhvillime. Sigurisht, ishte gjithashtu një luftë që iu imponua Iranit për tetë vjet dhe pati efekte rajonale. Kështu, vëllezërve tanë u duhej shkëmbimi i rregullt i informacionit, konsultimit dhe mbështetjes nga Irani. Në atë kohë, vëllezërit tanë po më dërgonin në Iran kur përballeshin me një problem urgjent. Meqenëse isha më i ri se të tjerët, nuk më është dhënë ndonjë mbrojtje sistematike apo diçka e tillë. Isha vetëm dhe kisha vetëm një çantë. Pra, pasi që nuk isha i njohur, vizitat e mia në Iran nuk ishin të komplikuara dhe nuk kishte siguri rreth meje.

Nga ana tjetër, ai më zgjodhi mua ta dërgoja në Iran, pasi unë jam më i njohur me persishten sesa vëllezërit e mi në Hezbollah. Që në fillim, kishte një pëlqim dhe lidhje midis meje dhe vëllezërve të mi iranianë. Vëllezërit e mi brenda Hezbollahut më thonin: Ti i don iranianët dhe iranianët të duan ty. Prandaj, ti duhet të shkosh të Iran.’ Unë po flisja me Komandantin për një ose dy orë në emër të vëllezërve të mi në Liban. Ndërsa bëhesha gati të shkoj, pasi i kishim diskutuar të gjitha çështjet, ai më thoshte: ‘Çfarë po nxiton? Rri dhe të bisedojmë nëse ka diçka për të cilën nuk kemi diskutuar.’ Kjo fazë ishte shumë e rëndësishme për Hezbollahun, pasi Hizbullah kishte çështje themelore, qasje themelore dhe qëllime themelore. Më në fund kemi arritur të mbledhim pikëpamje të ndryshme nën një libër të vetëm. Tani mund të them se ka një konsensus brenda Hezbollahut. Me ngjarjet që jetuam dhe përvojat që patëm, u bashkuan dhe u kombinuan perspektiva të ndryshme falë udhëzimeve, këshillave dhe udhëheqjes së Imam Khomeinit në periudhën e tij si dhe Komandantit pas vdekjes së tij.

Sikur të kishim kohë të mjaftueshme për të dëgjuar kujtimet tuaja ...

Diku do të thoni ‘Sikur’... [të qeshura]