Forma e përhapur e abdestit është me burim emeuīt dhe përhapja e saj është plotësisht politike / Ndikimi çifut në përhapjen e risive / Çështja e martesës së Ummu Kulthūmit / Çështja e vënies së imāmëve të Ehli Bejtit fëmijëve të tyre emrat e prijësve

 

Me emrin e Allāhut, Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit

Imāmet Pejuhi, Viti i Parë, Numri i Tretë

Huxhxhetu’l-Islām Sejjid ‘Alī Shehristānī erdhi në këtë botë më datë 28 Ramaḍān 1377 (1958) në Kerbela, në një familje dijetarësh dhe besimtarësh. I ati i ndjeri ‘Ājetullāh Sejjid Abdu’r-Riḍā Shehristānī, ishte njëri nga dijetarët e njohur të Kerbelasë. Pasi kreu studimet e diturive fillore ai vijoi studimet e tij në oazin e diturive fetare në Kerbela. Në vitin 1356 hënor (1978) si pasojë e dhunës së regjimit be‘athist që sundonte në ‘Irāḳ, ai bashkë me nënën dhe të atin e tij duke u larguar nga ‘Irāḳu, u vendos në qytetin e shenjtë të Meshhedit të Īrānit dhe vijoi studimet e tij në praninë e dijetarëvë të mëdhenj të këtushëm.

Në vitin hënor 1358 (1980) teksa vijonte studimet e tij mësimeve, në anën tjetër artikujt e tij u botuan në resvista si: “Irshādi” (Udhërrëfimi), “Xhihādi” (Lufta e Shenjtë, Xhihādi), “Nidāu’l-Islāmi” (Bëzajtja (Thirrja) Islāme), “Turāthunā” (Trashëgimia Jonë) dhe “Miṣbāḥ” (Drita) dhe ai përqendrua në shkrimin e librave të jurisprudencës së krahasuar, “imāmetit” (udhëheqjes), përgjigjeve ndaj dyshimeve, fjalorëve, diturive ḳurānore dhe ḥadītheve, si dhe punimeve kulturore.

Librat e tij janë shkruar në ‘arabisht dhe një pjesë e tyre janë përkthyer në persisht, anglisht, urdu (gjuha e Pākistānit), indonezisht, frëngjisht dhe turqisht.

Libri i tij me titull: “Men‘u’-t-Teduīni’l-Ḥadīthi” (Pengimi i Mbledhjes së Ḥadīthit) me këshilimin e Dr. Muḥammed ‘Ammāras dhe me miratimin e shejkhut të Universitet të Ezherit Dr. ‘Alī Ṭanṭauīut, u zgjodh si një libër ndihmës studimi në fakultetin e bazave fetare të këtij universiteti.

Disa nga librat e tij janë si më poshtë: “Uuḍuu’n-Nebī (Abdesti i Lajmëtarit) (5 vëllime): Tri vëllime janë botuar dhe dy vëllimet e tjera janë gati për botim. Rishtas është botuar përkthimi i vëllimit të parë që i përket kërkimeve historike.

“Men‘u’t-Teduīni’l-Ḥadīthi” (Pengimi i Mbledhjes së Ḥadīthit). Citoj se kjo përkthimi i këtij libri është botuar në anglisht dhe persisht, si ka përfunduar përkthimi i sajnë malajzisht, frëngjisht dhe urdu.

“Tārīkhu’l-Ḥadīthi ue Muṣīratu’l-Heuā ue’l-Meurusāu’l-Xhāhili ‘alejhi” (Historia e Ḥadīthit dhe Sqarimi i Egos dhe Shtimet e të Paditurve Ndaj Saj). Ky libër është përkthyer në persisht.

“Ḥajja ‘alā Khajri’l-‘Amel esh-Sher‘ījje ue’sh-Sheārījje”(Ejani në Punën më të Mirë të Sher‘īatit dhe të Slloganit). Ky libër është përkthyer në persisht me titullin: “Peshuhishi der bāre-ji Ezān”.

“Eshhedu enne ‘Alījjen Uelijjullāh bejne’sh-Sher‘ījje ue’l-Ibtidā” (Dëshmoj se me të vërtetë ‘Alīu është Kujdestari i Allāhut mes Sher‘īatit dhe Fillimit). Ky libër është përkthyer në persisht me titullin: “Eshhedu enne ‘Alījjen Uelijjullāh der Ezān”.

“Zeuāxhu Ummi Kulthūm” (Martesa e Ummu Kulthūmit).Ky libër është përkthyer në persisht me titullin: “Izdiuāxh-i Ummu Kulthūm”.

“Tesmijjāt bejne’t-Teṣāmuhu’l-‘Aleuī ue’t-Teuḍīfi’l-Emeuī” (Vënia e Emrave mes Mirëkuptimit ‘Aleuīt dhe Lartësimit Emeuīt”. Ky libër është përkthyer në persisht me titullin: “Nām-ı Khulefā ber Ferzāndān-i Imāmān”.

Imāmet Pejuhi: Madje dhe me një vështrim të përciptë në historinë shī‘īte, ne mund të shikojmë se mbarë dijetarët muslimanë shī‘ītë dhe sunnitë, kanë shkruar një mori librash me një seriozitet të plotë në çështjen shumë të rëndësishme të “imāmetit” (udhëheqjes), madje ndonjëherë kanë flijuar dhe jetët e tyre për hir të kësaj çështjeje. Madje kur hedhim një vështrim të shkurtër në indeksin e librave të shkruar në çështjen e “imāmetit” (udhëheqjes) shikojmë se janë shkruar shumë libra me një sërë vëllimesh. Shumë mirë por a është e nevojshme që këto dosje të hapen sërish dhe të kryhen kërkime në çështjen e “imāmetit” (udhëheqjes) në ditët e sotme?! E thënë ndryshe cila është dëshmia që do të na bindë që të kryejmë kërkime në oazin e “imāmetit” (udhëheqjes) në ditët tona?! Apo a është çështja e “imāmetit” (udhëheqjes) një çështje që ia vlen përsëri të jetë një çështje kërkimi?!

Shehristānī: Me emrin e Allāhut, Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit. Në këtë çështje duhet të thuhet se hem dëshmia jonë bindëse gjendet hem çështja e “imāmetit” (udhëheqjes) meriton më tepër kërkim. Them kështu sepse kundërshtarët e shī‘ītëve vazhdimisht i shfrytëzojnë që të dyja mënyrat kundër nesh. Fjala vjen brenda këtyre njëzetë viteve të fundit ata kanë ngritur qendra si: “el-Āl” (Familja), “eṣ-Ṣaḥābe” (Bashkëkohësit), “Xhemijjetu’l-Āli ue’ṣ-Ṣaḥābe” (Shoqata e Familjes dhe Bashkëkohësve), “Muberretu’l-Āli ue’ṣ-Ṣaḥābe” (Afrimiteti i Familjes dhe Bashkëkohësve) dhe në anën tjetër kryejnë veprimtari kundër shī‘ītëve në shtete si Baḥrejni, Kuuajti dhe ‘Arabia Su‘ūdite. Qëllimet e tyre në pamje të jashtme në këto veprimtari është krijimi i përshtypjes së miqësisë mes Ehli Bejtit (p.m.t.) dhe bashkëkohësve. Madje ata kanë shkruar dhe libra në çështje siç janë: “Rauḍu’n-Nāḍḥiri fi’s-Sīreti’l-Imām Ebī Xhāfer Bākiri” (Dega e Shikuesit në Moralin e Imām Bākirit), “Esmā ue’l-Musāherāt bejne Ehli’l-Bejti ue’ṣ-Ṣaḥābe” (Emrat dhe Marrëdhëniet mes Ehli Bejtit dhe Bashkëkohësve) dhe me dhjetra libra të tjerë, që shtiren se të tërë këto libra nuk kanë synim tjetër përveç se të tregojnë se kishte një lidhje miqësore mes Ehli Bejtit dhe bashkëkohësve.

Synimet e tyre janë që të tregojnë se jurisprudenca xhāferīte dhe bākirīte, që është e njëjta gjë me jurisprudencën e të dërguarit më të nderuar (p.q.m.t.), përputhet një për një me fjalët dhe pohimet e bashkëkohësve. Pra ata duan që të thonë se mendimet në çështjet e kundërshtuara të Ehli Bejtit (p.m.t.), pajtohen me “‘ammen” (mendimet e përgjithshme të Ehli Sunnetit), megjithatë shī‘ītët në epokat e mëvonshme i kanë ndryshuar këto.

Një mënyrë tjetër e tyre është dhe shfaqja e martesave të disa njerëzve të Ehli Bejtit (p.m.t.) dhe miratimin e lidhjeve miqësore dhe paqësore mes tyre. Kumtojmë se na tërhiqet jashtë mase vëmendja se pararoja e këtij stili në të shkuarën nuk denjonte t’i ndiqte këto udhë, sepse këto dyshime dhe mënyra janë të reja. Synimi i vetëm i sjelljes në rend të ditës i çështjeve si zhvillimi i mendimit shī‘īt dhe proçesi i përsosjes së tij nga mbështetësit e këtij mendimi, është shfaqja e shī‘ītëve si një shoqëri ekstremiste dhe ngritja e pretendimit se pohimet e tyre janë të ndryshme nga ato të Imām ‘Alīut (p.m.t.) apo Imām Ṣādiḳut (p.m.t.).

Në këtë mënyrë ata duan që të shprehin këtë: “Mendimi shī‘īt është krijuar dhe zhvilluar me kalimin e kohës dhe më pas ka pësuar ndryshim dhe këto mendime nuk ishin të pranishme në kohën e Ehli Bejtit”.

Ne duhet të merremi me dhënien përgjigjje të ketyre lloj dyshimeve. Në këtë udhë ne duke përfituar nga mundësitë si satelili, kinemaja dhe interneti dhe luftuar me dyshimet e sipërcituara, themi se është i mundur shpëtimi i të rinjve tanë nga çudia dhe humbja e udhës.

Në cilat fusha është i mundur punimi më shumë?! A është i nevojshëm zbatimi i mënyrave të reja?!

Ne e dimë se çështja e “imāmetit” (udhëheqjes) zë vend ne mesin e çështjeve më të rëndësishme të apologjetikës dhe çështjeve fetare shī‘īte. Kur hedhim një sy në trashëgiminië e vjetër shī‘īte, vëmë re se është bërë shumë fjalë mbi çështjen e “imāmetit” (udhëheqjes), si dhe janë shkruar një numër i madh librash në këtë çështje. Krahas kësaj qenia e mosshkruar në gjuhën e ditëve tona e pyetjes themelore të mbarë këtyre çështjeve dhe librave, që sigurisht se është mëse e natyrshme, sepse ato janë përgatitur dhe përpiluar për brezat e shkuar. Sot tanimë jeton një brez i ri, i cili është i joshur nga i njëjti “‘itiḳād” (kredo) dhe sqarimi me një stil të ri është domosdoshmëri, kështu që shpresohet që të rinjtë tanë të shfaqin më tepër interes në këto lloj çështjesh. Si rrjedhojë në këtë fushë duhet të prodhohen dhe programe për fëmijtë në përputhje me botëkuptimet e tyre, ne duhet t’i njohim ata me çështje si fuqia, kujdestaria dhe “kerrāmetet” (dhuntitë të sendërtuara si mrekulli) të rëndësisë kyçe të “imāmetit” (udhëheqjes) dhe me virtytet njerëzore të imāmëve. Kjo është arsyeja se ne duhet të ndjekim një mënyrë që do të mund të na çojë në përmbushjen e synimit tonë.

Imāmët e Ehli Bejtit kishin një doktrinë të veçantë

Ju për vite me radhë jeni duke kryer vërtetime dhe kërkime mbi çështjen e “imāmetit” (udhëheqjes) dhe nuk bëjmë aspak gabim nëse nënvizojmë se ju kapitalin e jetës dhe rinisë suaj e keni shpenzuar në këtë udhë, si dhe njihni dhe zotëroni plotësisht mangësitë e kërkimeve të ditëve tona. Sipas mendimit tuaj vallë a ka mbetur ndonjë pjesë ose pjesë, që ka nevojë që të shqyrtohet më tepër në çështje e “imāmetit” (udhëheqjes)?! Vallë a është kryer vërtetimi i nevojshëm në të tëra përmasat e ndryshme të “imāmetit” (udhëheqjes)?! Në cilat përmasa duhet t’i drejtohet më tepër hem si çështje hem si mënyrë?!

Falenderimi i takon Allāhut se në ditët tona doktrina e Ehli Bejtit është në drejtimin e përhapjes më tepër se në mbarë kohërat dhe mbase ka shumë pak vetë në veshin e të cilëve nuk ka arritur Islāmi dhe “teshsheju’” (qenia shī‘īt). Pavarësisht kësaj, ne sot pasi kemi dëshmuar “imāmetin” (udhëheqjen), më tepër kemi nevojë që të provojmë autoritetin e diturisë dhe juridik të Ehli Bejtit, si dhe të sqarojmë dhe të përhapim këtë të vërtetë. Në ditët tona ata të cilët janë bërë shī‘ītë më vonë i dinë mirë padrejtësitë e kryera ndaj Ehli Bejtit dhe shkeljen e të drejtave te tyre.

Sigurisht se problemi nuk mbaron këtu, nuk është e mjaftueshme vetëm të jenë në dijeni se Ehli Bejtit (p.m.t.) iu është bërë padrejtësi dhe iu janë rrëmbyer të drejtat. Madje disa nga ata të cilët janë bërë shī‘ītë më vonë nuk mund të pranojnë se gjykimet juridike që kanë zbatuar duhet të jenë në përputhje me doktrinën e Ehli Bejtit. Madje sipas disave gjërat që kanë zbatuar më parë janë më të plota ose më të mira se sa gjërat që bëjnë tani. Fjala vjen ata thonë se ju kur merrni abdest vetëm sa i jepni “mesh” (lagni duke prekur) këmbët tuaja, kurse ne i lajmë tërësisht, ju i hapni duart tuaja ndërsa ne i mbajmë duart mbyllur kundrejt Allāhut dhe kjo punë e bën më të qartë përkushtimin, përulësinë, respektin në këtë punë. Shumica e mbarë këtyre çështjeve që ata zënë në gojë mbështeten në “rejin” (mendimin vetjak), “ḳijāsin” (krahasimin) dhe “istiḥsanin” (përdorimin me qëllim të mirë). Të tëra këto dukuri tregojnë se doktrina e Ehli Bejtit nuk ka fituar qartësi shumë të mirë për ta dhe se nuk është dëshmuar.

Ne duhet të mundohemi t’u sqarojmë dhe vërtetojmë se nuk ka asnjë dallim mes doktrinës së Ehli Bejtit dhe doktrinës së të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.) dhe se këtu nuk ka vend për mendimin vetjak dhe krahasimin. Kur të vërtetojmë këtë të vërtetë ata mund ta pranojnë në mënyrë më të mirë se nuk ka asnjë lloj problemi në jurisprudencën tonë. Për këtë arsye ne duhet që t’u ilustrojmë të dhëna nga ana e kredos dhe duhet t’ua shtojmë më tepër ndërgjegjien e tyre të largpamësisë në mënyrë që t’iu binden Ehli Bejtit (p.m.t.) në gjykimet e tyre. Me lejen tuaj dua që t’iu pasqyroj një shembull: “Në kreun e shtatë me titull: “Bābu’l-‘Ilmi’l-Fiḳhi ue Ferāiḍi” (Kreu i Shkencës së Jurisprudencës dhe të Detyruarave) të librit të tij me titull: “Muḳaddime” (Parathënia) Ibn Ḥalduni rrëfen si më poshtë: “Ehli Bejti përparoi me një doktrinë që shpiku vetë ai, me një jurisprudencë që i përket atij dhe në një udhë të veçantë për të... Ne në dokrinën tonë nuk e kërkuam doktrinën e tyre dhe nuk përcjellim nga librat e tyre. Asnjë nga gjurmët e tyre nuk është e pranishme në asnjë vend tjetër përveç vendeve të tyre”.

Gjithashtu dhe Ibn Sa’di që është njëri nga dijetarët e mëdhenj të Ehli Sunnetit shkruan kështu në jetëshkrimin e Imām Bākirit (p.m.t.): “Ai ishte besnik dhe duke qenë se ishte një dijetar shumë i madh përcillte një numër të madh ḥadīthesh. Asnjë nga që do të mund të dëshmonte për fjalët e tij nuk ka përcjellur ḥadīthe nga ai”.

Ata të cilët i shikojnë këto fjalë dhe disa nga ata të cilët janë bërë shī‘ītë më vonë pandehin se përcjelljet dhe gjykimet e Ehli Bejtit nuk janë dëshmi dhe se atyre u mungon autoriteti, por në të vërtetë gjendja nuk është kurrë ashtu siç e pandehin. Ne në çështjet tona duke treguar kalbjen e këtyre fjalëve jemi të detyruar të dëshmojmë dhe vërtetojmë se mbarë fjalët dhe urdhrat e Ehli Bejtit (p.m.t.) janë të mbështetura në Librin e Allāhut dhe në sunnetin e të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.). Imām Xhafer Ṣādiḳu në një vend kumton si më poshtë:

“Inne’n-nāse seleku subulen shettā minhum men ekhadhe biheuāhu ue minhum men ekhadhe bi ra’yihi ue innekum ekhadhtum bi-emrin lehu aṣl”. (Nuk ka dyshim se njerëzit ndoqën udhë të ndryshme. Disa nga ata ndoqën epshin e tyre dhe disa nga ata ndoqën mendimin e tyre vetjak. Dhe nuk ka dyshim se ju jeni ata të cilët ndoqët bazën, (themeloren)). (Berkī, “Meḥāsin” (Përmirësimet), vëll. 1, fq. 156, Ḥadīthi Nr: 87)

Synimi i zotërimit të fjalëve të Imām Xhafer Ṣādiḳut të bazës dhe rrënjës është qenia e tëra fjalëve të tij të mbështetura në Ḳur’ānin Famëlartë dhe në sunnetin e të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.).

Mufaḍḍal Ibn Ḳajsi përcjell: “Unë i thashë Imām Ṣādiḳut: “Bashkëkohësit tanë kanë kundërshtime në një çështje. Ne themi se mendimi im në këtë çështje është i njëjtë me atë të Xhafer Ibn Muḥammedit. Imām Xhafer Ṣādiḳu shprehu kështu: “Edhe Xhibrīli e ka shpallur këtë”. (Ḥurr ‘Āmulī, “Uesāilu’sh-Shīa” (Ndërmjetësimet e Shiī‘ītëve), vëll. 27, fq. 161, Ḥadīthi Nr: 33489)

E thënë ndryshe synimi i imāmëve është si vijon: “Mos pandehni se fjalët tona janë pabazë. Që të tëra janë autoritare dhe vijnë nga miniera e shpalljes”.

“Një ditë njëri nga bashkëkohësit e pyeti Imām Ṣādiḳun për martesën e mute‘as. Imāmi ia ktheu kështu: “Shko dhe pyet Abdulmelik Ibn Xhurejxhin”. Ai shkoi dhe pyeti këtë të fundit. Abdulmelik Ibn Xhurejxhi që ishte njëri nga dijetarët e Ehli Sunnetit i dha një miratim se ishte e lejuar dhe madje bëri me shenjë në ājetin e mute‘as. Më pas përcjellësi u kthye tek Imām Ṣādiḳu dhe kur ia bëri të ditur mendimin e Abdulmelikut, imāmi i tha kështu: “Ai ka thënë të vërtetën dhe e ka rrëfyer atë”. (Imām Kulejnī, “Usūlu Mine’l-Kāfī” (Metodologjia e Mjaftuesit), vëll. 5, fq. 451, Ḥadīthi Nr: 6)

Imāmi këtu nuk e jep vetë përgjigjen, por e drejton përcjellësin tek një dijetar sunnit që të vërtetojë martesën e mute‘as dhe të vërtetojë vetë fjalët e tij. Të tëra këto tregojnë se jurisprudenca e Ehli Bejtit (p.m.t.) ka themelet e saj të veçanta. Gjithashtu Imām Ṣādiḳu disa përcjellësve u ka këshilluar duke i thënë: “Shkoni dhe pyesni banorët e Medīnës dhe sillnani lajmin e tyre”. Synimi i tij në këtë veprim ishte bëra e qartë e të drejtuarve, se mendimet e tij ishin të njëjta me mendimet e të mëdhenjve të tjerë.

Ja pra kjo është arsyeja, se ne më tepër se çdo gjë tjetër duhet të kryejmë vërtetime dhe kërkime në fushën e autoritetit juridik të Ehli Bejtit, sepse kjo punë nuk ka qenë më tërheqëse se sa tani.

Vite më parë, unë e kam cekur këtë çështje në njërin nga fjalimet e mia në qytetin e shenjtë të Ḳumit. Madje është botuar dhe një dorëshkrim me titull: “Mendimtarët Muslimanë” për ata që mund të çelin udhën në këtë çështje. Sipas besimit tim një hetim i tillë zë vend në mesin e shembujve të: “Ringjalljes së Urdhrit të Ehli Bejtit (p.m.t.)”. (Allāhu e mëshiroftë atë që ringjall urdhrin tonë!”. (Ḥurr ‘Āmūlī, “Uesāilu’sh-Shīa” (Ndërmjetësimet e Shiī‘ītëve), vëll. 12, fq. 20, Ḥadīthi Nr: 15532) Sigurisht se jurisprudenca e Ehli Bejtit është një dëshmi për ne, por ne duhet të orvatemi që kjo qenie dëshmi të jetë mjaft e qartë dhe për doktrinat e tjera dhe në veçanti për “mustebṣirët” (ata të cilët janë bërë shī‘ītë më vonë).

Vallë a nuk është kjo mënyrë për të cilën sapo bëtë fjalë e njëjta gjë me bukuritë e fjalës së Ehli Bejtit?! “Nëse njerëzit do të dinin bukurinë e fjalës sonë do të na bindeshin”.(Ḥurr ‘Āmūlī, “Uesāilu’sh-Shīa” (Ndërmjetësimet e Shiī‘ītëve), vëll. 27, fq. 92, Ḥadīthi Nr: 33297)

Po, përsëris se është pikërisht ashtu siç thatë. Nëse ne do të mund t’u tregojmë të tjerëve bukurinë e fjalës së Ehli Bejtit (p.m.t.), atëherë dhe ata do të shfaqin interes ndaj shkollës së imāmëve dhe patjetër që do t’i ndjekin ata. Po, mbarë fjalët dhe urdhrat e imāmëve të pafajshëm (p.m.t.) janë të bukura. Që të tëra fjalët ë tyre të cilat ne i quajmë “ḥadīthe” janë në përputhje me Ḳur’ānin Fisnik, sunnetin e të dërguarit dhe mendjen e shëndoshë.

Kur shikojmë trashëgiminë e shkruar dhe të pa shkruar shī‘īte, shohim se në përgjithësi çështjet që kanë të bëjnë me “imāmetin” (udhëheqjen) janë të ndara në dy pjesë. Njëra nga këto është hetimi nga jashtë shī‘ītëve dhe tjetra është kërkimi nga brenda shī‘ītëve. Vallë a e pranoni se ne jemi të interesuar më shumë me çështjet e jashtme të shī‘ītëve dhe se kemi shfaqur më pak interes ndaj çështjeve të brendshme të shiī‘ītëve?!

Fatkeqësisht ne nuk kemi të njëjtin mendim me ju, sepse nuk është e vërtetë se ne nuk kemi kryer tepër vërtetime dhe sqarime në lidhje me çështjet e brendshme të shī‘ītëve. Nga ana tjetër pohojmë se nuk ka asnjë dallim mes çështjeve të brendshme dhe të jashtme të shī‘ītëve sepse të tëra këto janë një. Nëse në ditët e sotme do të fuqizojmë çështjet e jashtme të shī‘ītëve, dashje padashje do të mbretërojnë dhe pikat e brendshme (të thella) të shiī‘ītëve.

Unë nuk kam besimin se shī‘ītët kanë nevojë për dëshmi diturie mjaft të thella, sepse në përgjthësi ata janë të lidhur me besimet shī’īte dhe i njohin mirë këto. Megjithatë ata të cilët janë larg qendrave të dijetarëve shī‘ītë janë më shumë të ekspozuar ndaj dyshimeve të kredos dhe ata duhet që t’i kemi më tepër kujdes. Çështjet e llojit si dituria, pafajësia dhe qenia gjallë e imāmit sot janë çështje të zgjidhura për shumicën e shī‘ītëve. Krahas kësaj shumica e muslimanëve dhe “mustebṣirëve” (ata të cilët janë bërë shī‘ītë më vonë) nuk janë në dijeni të këtyre dhe ne jemi të detyruar që të hedhim dritë mbi këto çështje për ta.

Për këtë arsye, pohojmë se kur sqarojmë çështjet themelore që kanë të bëjnë me kredon jashtë shī‘ītëve, jemi në dijeni se dhe çështjet e tjera marrin kuptim në përmasa të ndryshme dhe besimi i tyre brenda shī‘ītëve fuqizohet. Le të mos harrojmë se përhapja e virtyteve dhe diturive të Ehli Bejtit (p.m.t.) është tejet e rëndësishme dhe ne nuk duhet të jemi të shkujdesur nga kjo detyrë e rëndësishme. Fjalët dhe mësimet e Ehli Bejtit (p.m.t.) nuk janë vetëm për një shoqëri dhe një popull, por janë për mbarë njerëzimin dhe janë në përputhje me natyrën dhe mendjen e njerëzve. Nëse ne do t’i bëjmë të qarta mësimet e Ehli Bejtit (p.m.t.), me një stil të duhur dhe intelektual për të tërë, atëherë do të vëmë re se i tëri njerëzimi do t’i pranojë këto me zemrën dhe mendjen e tij dhe do të punojë sipas tyre.

Unë kam një kujtim në këtë çështje e cila meriton të përmendet si një përcjellje e dobishme. Unë kam një mik që është përgjegjës në njësinë e përkthimit të Institutit të Imām ‘Alīut në Liban. Ky i fundit citonte kështu: “Ndonjëherë unë i përkthej në spanjisht disa libra fetarë dhe botimin ua lë në dorë një të krishteri. Sa herë që më kthen një dosje pas ai më jep këtë përgjigje: “Dërgomë rishtas nga fjalët e Imāmm Ṣādiḳut dhe Imām Bākirit”.

Ajo që dua të them është se udhërrëfimi i Ehli Bejtit (p.m.t.) është i dobishëm për të tërë. Madje sipas asaj që më përcolli miku ynë nga shoku i tij i krishterë, ai përfitonte nga disa nga ḥadīthet e imāmëve në mbledhjet e tyre, për shembull në mbledhjet e lagjjeve, ose në zgjedhjet presidenciale dhe të ngjashme me to. Shumë mirë por përse?! Sepse fjalët e imāmëve të Ehli Bejtit (p.m.t.) bartin kuptime shumë të thella. Kjo është arsyeja se ne për çdo ditë duhet të përpiqemi që t’ua përçojmë diturinë e familjes së Muḥammedit (p.q.m.t.) dhe bukuritë e fjalëve të tij popujve të btës. Kjo për ne është një detyrë shumë e rëndësishme.

Një çështje tjetër është dhe çështja e ideologjisë uehhābiste. Ashtu siç e dimë ne ditët tona, janë duke u kryer shpenzime shumë të mëdha për përpjekjen kundër kredos uehhābiste dhe dijetarët shī‘ītë duke shpalosur dhe vërtetuar kredon e gabuar uehhābiste, janë duke u munduar që të shpëtojnë të shmangurit nga udha e drejtë. Vallë a duhet shpenzuar një kapital kaq i madh me qëllimin e vërtetimit të kotësisë së doktrinave?! Kjo përpjekja jonë a nuk i çel udhën në një mënyrë anashkalimit të thirrjes uehhābiste dhe shqetësimeve kryesore të saj?!

Jo. Sado që të punojmë në këtë fushë le të punojmë sërish quhet pak, sepse këto lloj veprimtarish janë shumë të dobishme. Sot problemi uehhābist është i gërshetuar ngushtë me politikën. Nënvizoj se është ë vërtetë se uehhābizmi është një degë e pabazë dhe as që ia vlen që t’u kthehet përgjigjje shqetësimeve të tij. Pavarësisht kësaj theksojmë se ata iu janë qepur pas shkatërrimit të kredos shī‘īte dhe kredos së vërtetë islāme dhe mundohen me mish e me shpirt që të shkulin nga rrënja meditimin shī‘īt. Kështu që ne nuk mund të qëndrojmë të heshtur ndaj këtyre sulmeve. Ne duhet të punojmë dhe t’u japim përgjigjje dhe e kota duhet të zhduket. Me dhënien përgjigje të dyshimeve të tyre do të sundojë dhe meditimi i brendshëm shī‘īt.

Mos mendoni se veprimtaritë tona janë në një numër të madh kundër propogandës së tyre fatkeqe dhe të kotë. Kurrë! Nëse fjala vjen mendojmë se kemi një qind mijë nxënës së diturisë, në këtë fushë numri i atyre nxënësve që kryejnë vërtetime nuk i kalon dy mijë.

Arsyeja e vërtetë e ndalimit të shkrimi të ḥadīthit

Njëra nga çështjet e rëndësishme të historisë së ḥadīthit është dhe çështja e ndalimit të shkrimit të ḥadīthit. Hulumtuesit kanë ngritur një mori arsyesh për këtë ndalim. Mbase ju keni një mendim ndryshe në këtë çështje. A mund të kryeni më tepër sqarime në lidhje me këtë çështje ju lutem?!

Epo për sa kohë që i dërguari më i nderuar (p.q.m.t.) ishte gjallë nuk kishte kundërshtime dhe në pamje të jashtme që të tërë i bindeshin atij. Disa nga kundërshtimet nisën të bëheshin të dukshme për sa i përket shtënies në dorë të prijësisë dhe me konceptimin e të nderuarit të dërguar vetëm si një sundues. Ata e shëmbëllyen prijësin e të dërguarit (p.q.m.t.) me të dërguarin, por ishin të shkujdesur për domosdoshmërinë e qenies së tij të barasvlefshme në dituri dhe në urtësi me të.

Sërish ata duke rrëmbyer prijësinë e të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.), për ta treguar veten e tyre të ligjshëm, ata lejuan njerëz që nuk ishin të ditur dhe të urtë të garonin dhe lakmonin padrejtësisht për postin e tij, të cilët nuk mund t’i përmbushnin nevojat e popullit dhe mbeteshin të hutuar dhe të shtangur në dhënien përgjigje të pyetjeve të muslimanëve. Në këtë rast ata i drejtoheshin të nderuarit Prijës (p.m.t.), ose duke pyetur bashkëkohësit e tjerë, kërkonin të gjenin fjalët e të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.). Si rrjedhojë detyra sa erdhi dhe u vështirësua për ta dhe në njërën anë pyetjet e popullit dhe në anën tjetër prijësia e rrëmbyer me paditurinë e tyre u shndërruan në një rrezik të madh.

Si Ebū Bekri dhe ‘Umeri asnjëherë nuk shtruan pretendimin se zotëronin të tërë diturinë e të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.) dhe se kjo çështje nuk është e fshehtë për asnjë. Pra populli kërkonte diturinë e të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.), por ata të dy nuk kishin përfituar dhe trashëguar shumë nga dituria e paanë dhe e pafund të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.) dhe e dinin se nuk kishin gjë në dorë në këtë fushë.

Ja pra kjo është arsyeja se përse ata hapën derën e “ixhtihādit” dhe filluan që të jepnin vetë “fetua” nga vetja. Që në fillim të “ixhtihādit” një sërë e mendimeve të tyre nisën të binin ndesh me ḥadīthet e të nderuarit të dërguar dhe kjo gjendje u bë shkak i dobësimit të themeleve të drejtimit të rrëmbyer të tyre. Për këtë arsye ata ndaluan përcjelljen e ḥadītheve të të dërguarit, madje ata shkuan dhe përtej kësaj sepse burgosën disa nga bashkëkohësit dhe përcjellësit e ḥadītheve, me qëllim që fjalët e të dërguarit (p.q.m.t.) të mos fitonin autoritet dhe prestigj dhe ata të mos kryenin një “ixhtihād” më të mirë se vetë ata! Më në fund ata i ndaluan dhe të tjerët nga shkrimi i ḥadīthit dhe kjo gjendje vazhdoi për vite e vite me radhë.

I nderuari Prijës i Besimtarëve (p.m.t.) nuk pranoi që të printe me mënyrën e Ebū Bekrit dhe ‘Umerit dhe nuk pranoi që mendimin vetjak ta quante si mënyrën kryesore të tij. Krahas kësaj ‘Uthmāni hyri dhe u vu në qeveri duke pranuar “ixhtihādin” dhe iu përul mënyrës së drejtimit të Ebū Bekrit dhe ‘Umerit dhe bëri gjëra që nuk duhet t’i bënte. (Për hetimin me imtësi të kësaj çështjeje shikoni librin me titull: “Men‘u’t-Teduīni’l-Ḥadīthi” (Ndalimi i Mbledhjes së Ḥadīthit)).

Forma e përhapur e abdestit është me burim emeuīt dhe përhapja e saj është plotësisht politike

Ju keni hedhur firmën dhe mbi një hulumtim të çmuar që ka të bëjë me abdestin e të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.). Vallë a keni arritur në të dhëna të reja në këtë çështje?! Ka gjasa që ju besoni se ‘Uthmāni është njeriu i parë, që ka zbatuar abdestin e përhapur në mesin e Ehli Sunnetit. A mund të kryeni më tepër sqarime në lidhje me këtë çështje ju lutem?!

Afërsisht përpara njëzetë vitesh, pavarësisht pranisë së përbashkët në mesin tonë të Ḳur’ānit Kerīm dhe urdhrave të të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.), m’u fiksua në mendje pyetja: “Vallë përse ka ndryshim mes gjykimeve tona juridike dhe gjykimeve juridike të muslimanëve të tjerë?!” Për mua nuk ishte e prerë se nëse këto kundërshtime kishin lindur nga “ixhtihādi” i bashkëkohësve, apo nga larmia e përfundimeve të kryera nga gjykimet hyjnore të dijetarëve, ose nga çështjet politike?! Me kalimin e kohës arrita në përfundimin se kishin ndikuar që të tëra këto. Shprehem kështu sepse nuk kishte përse të kishte një mori mendimesh kundërshtuese, mbi një abdest të zbatuar pesë herë në ditë në kohën e të dërguarit të Allāhut (p.q.m.t.). Ehli Sunneti në ditët e sotme lan të tërë këmbën në vend të prekjes dhe prek kokën, qafën dhe veshët dhe nuk mjaftohen vetëm me larjen e fytyrës dhe duarve siç bëjnë shī‘ītët.

Sigurisht se bërja e ditur e një sërë hollësish zgjat shumë gjatë dhe bërja e qartë e të tëra këtyre nuk është i mundur në këtë fjalim. Nëse do Allāhu unë mendoj që këtë çështje ta hetoj në mënyrë të imtësishme në një libër me pesë vëllime. Vëllimi i parë i këtij libri do të jetë mbi kundërshtimin e muslimanëve mbi abdestin e të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.). Unë këtu kam vërtetuar se ‘Uthmān Ibn ‘Afuani e ka ndryshuar abdestin, më pas dhe emeuītët dhe ‘abbasitët e kanë dhënë miratimin për këtë dhe kështu që kam dashur të bëj të njohur bijtë e Ebū Ṭālibit (‘aleuītët).

Tri vëllimet e tjera janë ndarë për hetimin përcjelljeve në lidhje me abdestin të Ehli Sunnetit dhe shī‘ītëve, dy vëllimet e para shtjellojnë dhe qortojnë përcjelljet e Ehli Sunnetit. Kurse vëllimi i tretë është përpiluar mbi përcjelljet e Ehli Bejtit të abdestit të të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.). Ndërsa vëllimi i pestë flet për ājetin dhe dëshminë e abdestit.

Nëse është e mundur a mund të bëni fjalë për mënyrën që përbën themelin e kërkimit të dëshmive tuaja të librit me titull: “Uuḍuu’n-Nebī (Abdesti i Lajmëtarit)?! Gjithashtu a mund të flisni për përfundimet që i përkasin këtij hetimit tuaj në të cilat nuk ka arritur askush deri në ditët e sotme?!

Në përcjelljet e Ehli Bejtit është përcjellur kështu: “Larja një herë është detyrë, larja dy herë nuk ka shpërblim, ndërsa larja tri herë është risi”. (“Istibṣār” (Largpamësia), vëll. 1, fq. 71, Ḥadīthi Nr 217; “Tehdhibu’l-Aḥkāmi” (Afrimi i Gjykimeve), vëll. 1, fq. 81, Ḥadīthi Nr: 212)

Këtu qëndron pyetja. Kush është ky shpikës i risisë dhe kur e ka vënë këtë risi?! Si përfundim i hetimit të përcjelljeve të Ehli Sunnetit, kam arritur në përfundimin se ‘Uthmāni është njeriu i parë, që ka dhënë urdhër për larjen tri herë të gjymtyrëve të abdestit. Them kështu sepse përcjellja e ‘Uthmānit është e pranishme në librat e Ehli Sunnetit dhe këta të fundit pretendojnë se ky është një zbatim i të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.) madje dhe i të dërguarve të shkuar!

Gjithashtu çështjet e larjes së këmbëve në vend të prekjes dhe zbatimet e tjera të abdestit të Ehli Sunnetit janë të gjata dhe për këtë është e nevojshme që të kthehemi në librin me titull: “Uuḍuu’n-Nebī (Abdesti i Lajmëtarit)”.

Ashtu siç e dini Ehli Sunneti e ndan risinë në dy pjesë: “ḥasene” (e mirë) dhe “sejjie” (e keqe). Ata larjen tri herë e quajnë në mesin risive të mira. Cili është mendimi juaj në këtë çështje?!

Vetë ky klasifikim është një risi e shpikur nga Ehli Sunneti dhe ne kemi qëndruar në mënyrë të hollësishme mbi këtë çështje.

Ndikimi çifut në përhapjen e risive

Kohët e fundit u botua dhe libri juaj me titull: “Një Kërkim në Historinë e Ḥadīthit”. Në këtë libër ju shënjoni me dhjetra herë për shqetësimin që kishte ndjerë i nderuar i dërguar (p.q.m.t.) nga rreziku çifut dhe se kishte treguar kujdes në marrëdhëniet me ta. Vallë ishte ky një shqetësim dhe kujdes i kufizuar vetëm me të nderuarin e dërguar (p.q.m.t.) apo duhet të kemi kujdes dhe në ditët tona?! Në shtesë a mund të na thoni se në ç’raport ishte ky shqetësim i të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.)?! Me fjalë të tjera a ishte kjo një frikë apo një masë mbrojtëse?!

Pak a shumë është ashtu siç përkufizuat ju. Frika dhe kujdesi i të nderuarit të dërguar (p.q.m.t.) ishin në gjykimin e një lloj mase mbrojtëse. Allāhu i Lartësuar në Ḳur’ānin Famëlartë citon: “Mūsāi ndjeu një frikë në vetvete”. (Tā Hā, 68).

Ne duhet të qëndrojmë gjithmonë në gadishmëri ndaj dredhive, ligësive dhe mashtrimeve të çifutëve dhe duhet të pengojmë që fjalët e tyre të krijojnë krisje në kredot, ḥadīthet dhe historinë tonë. Ne nuk duhet të lejojmë që shpikjet e tyre dhe “isrāīlījjātet” (rrëfimet çifute) të përfshihen në fenë tonë. Nëse do ta shikoni mirë dhe me vëmendje do të vini re se Allāhu i Lavdëruar në qindra ājete bën fjalë për bijtë e Isrāīlit (Jaḳūbit) pra për çifutët.

Si do që të jetë gjurmët dhe gënjeshtrat e çifutëve në historinë islāme nuk janë të pakta dhe ne duhet të kemi kujdes ndaj tradhtive dhe dëmeve të mëdha që ata kanë shkaktuar. Ashtu siç iu kemi lajmëruar dhe çështja e abdestit zë vend në mesin e çështjeve në të cilat dora e çifutëve është tejet e qartë.

Ḥumrāni i cili ka përcjellur nga i dërguari i Allāhut (p.q.m.t.) me udhën e ‘Uthmānit shumicën e përcjelljeve, që kanë të bëjnë me çështjen e abdestit, ishte njëri nga çifutët e zënë robër në ngjarjen e ‘Ajnu’t-Temrit. Ai jetoi afërsisht deri në vitin e 80-të të mërgimit islām dhe pavarësisht qenies gjallë të një numri të lartë të bashkëkohësve si Enes Ibn Māliku, ‘Abdullāh Ibn ‘Umeri, Ibn ‘Abbāsi dhe të tjerët, ai ka përcjellur ḥadīthe vetëm nga ‘Uthmāni dhe Mu‘āuijje. Shumë mirë por përse ai nuk ka përcjellur ḥadīthe nga këta bashkëkohës?! Cila është e fshehta e kësaj?! Sidoqoftë çështja që ju kemi njoftuar në lidhje me çështjen është e rëndësishme dhe duhet të tregohemi tepër të kujdesshëm ndaj kësaj.

Me sa duket dhe ‘Uthmani akuzohej për çifutëri. Nga libri juaj kuptohet se Ḥumrāni ishte me prejardhje çifute. Madje dhe disa bashkëkohës e quanin ‘Uthmānin me prejardhje çifute. Vallë a ka ndonjë lidhje mbi këto dy ngjarje?! Vallë a ishte për arsye të kësaj çështjeje, shqetësimi dhe kujdesi që i nderuari i dërguar (p.q.m.t.) ndjeu për çifutët?!

Citoj se këtu ia vlen që të theksohen gjurmët e pashoqe që çifutët kanë lënë pikërisht në këtë çështje, pra në abdestin e Ehli Sunnetit. Gjithashtu ne larjen e këmbëve e hasim dhe në Teurāt. (Libri i Daljes, Ashah 40, Bendi Nr: 31). (Shikoni librin me titull: “Uuḍuu’n-Nebī (Abdesti i Lajmëtarit), fq. 208, Fundi i Pjesës së Parë). Pra me sa kuptohet Ḥumrān Ibn Ebāni ka dashur që larjen e këmbëve ta marrë nga Teurāti dhe ta fusë në Islām.

Nga ana tjetër ne po na sulmojnë dhe çifutët e bashkësisë sonë muslimane, duke na akuzuar se qenkemi ndjekësit e ‘Abdullāh Ibn Sebe’it. Kjo gjendje na jep shtysë dhe na detyron që të kryejmë më tepër hulumtime mbi Ḥumrān Ibn Ebānin dhe të ngjashmit me të. Disa hulumtues kanë kryer hulumtime përkatëse mbi ‘Abdullāh Ibn Sebe’in dhe kanë shkruar libra të çmuar në këtë fushë. Disa naga ata konceptojnë se ai nuk ka jetuar në të vërtetë dhe se është një personalitet legjendar i shpikur nga ana a çifutëve. Ja pra kjo është arsyeja se ne duhe të jemi të kujdesshëm nga përcjelljet e përcjellura nga personalitete çifute si Ḥumrān Ibn Ebānin Temrī. Shprehem kështu sepse përcjelljet e tyre kanë lënë mbresa të mëdha e të pashlyeshme në jurisprudencën dhe ḥadīthet e Ehi Sunnetit.

Çështja e martesës së Ummu Kulthūmit

Në këtë pikë mjeshtër më duhet të bëj të ditur se një libër tjetri i juaji, që është botuar me dhjetra herë në ‘arabisht dhe persisht është libri juaj, e cila studion çështjen e martesës së Ummu Kulthūmit me ‘Umer Ibn Khaṭṭābin. Nëse nuk e mbaj mend gabim ju duke shpalosur shtatë mendime mbi këtë çështje në librin tuaj ju keni zgjedhur vetëm njërin. A është e mundur që të bëni të qartë mendimin tuaj në këtë çështje ju lutem?

Unë ende nuk nua dua që të them mendimin tim të prerë dhe ashtu siç kumtuat ju, unë nuk kam zgjedhur asnjë lloj mendimi. Nëse do Allāhu unë do të flas për këtë çështje në të adhmen, por mund të them se zënia në gojë e këtyre lloj çështjeve, më shumë do të lindë një përfundim në dëm të ‘Umerit se sa në dobi të tij. Gjithashtu u bëj thirrje dhe Ehli Sunnetit që të tregohet i kujdesshëm në këtë çështje dhe të mos e zërë tepër në gojë këtë. Sepse nëse çështja është ashtu siç pandeh Ehli Sunneti kjo gjendje nuk tregon miqësinë e ‘Umerit me Imām ‘Alīun, por amiqësinë dhe urrejtjen e ‘Umerit ndaj tij. Nëse do ta lexoni me kujdes librin me titull: “Enigma e Martesës së Ummu Kulthūmit” do të mund ta shikoni me lehtësi këtë. Sibṭ Ibn Xheuzī është i mendimit se qenia e vërtetë e kësaj martese, do të ishte në dëm të ‘Umerit dhe shkollës së tij dhe do të hidhte baltë mbi personalitetin e ‘Umerit.

“Imāmeti” (udhëheqja) dhe ndërdisiplina

Cili është mendimi juaj në çështjen e trajtimit në një mënyrë ndërdisiplinore të çështjes së “imāmetit” (udhëheqjes)?! Vallë a janë të nevojshme këto lloj hulumtimesh?! Me ndërdisiplinoren kam për qëllim kryerjen e leximeve psikologjike dhe sociologjike mbi “imāmetin” (udhëheqjen).

Unë në parim jam në anën e kryerjes së leximeve ndërdisiplinore, por nëse janë në cilësinë e plotësuesit dhe ndihmuesit të çështjes së “imāmetit” (udhëheqjes) dhe jo në rast të kundërt. Si do që të jetë ajo që është thelbësore për ne janë Ḳur’āni Fisnik, përcjelljet dhe morali i Ehli Bejtit. Sigurisht se me synimin e përfarimit të çështjes në mendje dhe përhapjen e mësimeve dhe mënyrave të mbështetura në shpalljen të Ehli Bejtit, lejohet përfitimi nga këto lloj leximesh.

Për shembull në çështjet e kundërshtuara leximet ndërdisiplinore kanë shumë ndikim. Fjala vjen ne pikërisht në këtë çështje përfituam nga mënyra e analizës ndërdisiplinore për kuptimin sa më të mirë të çështjes në problemin e prekjes së këmbëve dhe kokës në abdest. Ne duke i hedhur një vështrim Gadishullit ‘Arab, sqaruam se në përgjithësi kjo zonë ishte një vend pa ujë dhe i shkretë. Ashtu siç ka pohuar dhe i nderuari Ibrāhīm (p.m.t.) me gjuhën e tij në ājetin e Allāhut të Madhëruar: “رَبَّنَاإِنِّيأَسْكَنْتُمِنْذُرِّيَّتِيبِوَادٍغَيْرِذِيزَرْعٍعِنْدَبَيْتِكَالْمُحَرَّمِرَبَّنَالِيُقِيمُواالصَّلَاةَفَاجْعَلْأَفْئِدَةًمِنَالنَّاسِتَهْوِيإِلَيْهِمْوَارْزُقْهُمْمِنَالثَّمَرَاتِلَعَلَّهُمْيَشْكُرُونَ”(O Zoti ynë! Unë një pjesë të familjes sime e vendosa në një luginë, ku nuk ka bimë, e pranë shtëpisë Tënde të shenjtë. O Zoti ynë (i vendosa aty) që ta falin namazin, pra bëj që zemrat e disa njerëzve të mallëngjehen për ta dhe për të falenderuar me mirënjohje, furnizoi ata me fruta). (Ibrāhīm, 37) dhe në një ājet tjetër thotë: “أَجَعَلْتُمْسِقَايَةَالْحَاجِّوَعِمَارَةَالْمَسْجِدِالْحَرَامِكَمَنْآمَنَبِاللَّهِوَالْيَوْمِالْآخِرِوَجَاهَدَفِيسَبِيلِاللَّهِۚلَايَسْتَوُونَعِنْدَاللَّهِۗوَاللَّهُلَايَهْدِيالْقَوْمَالظَّالِمِينَ”(A mos e cilësuat dhënien ujë ḥāxhinjve dhe mirëmbajtjen ndaj xhamisë së shenjtë, si besimin e atij që i besoi Allāhut dhe ditës së fundit dhe që luftoi në udhën e Allāhut?! Jo, ato nuk janë të barabarta tek Allāhu. Dhe Allāhu nuk e udhëzon popullin dhunues (mizor)). (Teube, 19) Ashtu siç e shikuat dhënia ujë ḥāxhxhīnjve është quajtur e barasvlefshme me besimin. Pra në një zonë të tillë pa ujë dhe të shkretë, prijësi i muslimanëve dashka që të lajë tri herë duart dhe fytyrën?! Në përcjelljet e Ehli Sunnetit kalon se Ebū Hurejre disa herë ka larë krahët deri sipër bërrylave, ose nga shputa deri tek kupa e gjurit dhe se populli e ka kundërshtuar atë. (Shikoni librin me titull: “Sunenu’n-Nesāī” (Sunnetet e Nesāīut), vëll. 1, fq. 95), “Bābu’l-Hiljeti’l-‘Uuḍū” (Kreu i Natyrës së Gjymtyrës); “Musnedu’l-Aḥmedi” (Zinxhiri i Aḥmedit), vëll. 200, fq. 400). Këtë çështje e përcjellin dhe nga ‘Abdullāh Ibn ‘Umeri. (Shikoni librin me titull: “Muṣānnefu Ibn Ebī Shejbe” (Klasifikimi i Ibn Ebī Shejbesë), vëll. 1, fq. 75, Ḥadīthi Nr: 604).

Sërish pohojmë se mungesa dhe shqetësimi i ujit ishte i pranishëm dhe në zonat e tjera jashtë Gadishullit ‘Arab, madje herë-herë uji pakësohej ndjeshëm. Kështu që është mjaft e qartë se i nderuari i dërguar (p.q.m.t.) nuk e shihte me sy të mirë madje e kishte ndaluar shpenzimin e ujit. Atëherë përsërisim se ky gabim trashanik i marrjes së abdestit që bie ndesh me Librin e Allāhut dhe se për më tepër është një vuajtje për muslimanët, është i mundur që ta vëmë në dukje me anën e mendjes shëndoshë dhe me ndihmën e mënyrës ndërdisiplinore.

Cili është synimi ynë me njëjësin?!

Cili është mendimi juaj lidhur me njëjësin?! Vallë a duhet të ruhet vetëm njëjësi i dukshëm?! Pra duke qenë se fundja nuk ka një njëjës në kredo me kuptimin e plotë të fjalës, a duhet të qëndrojnë në vendin e tyre çështja dhe diskutimet e kredos?!

Synimi me njëjësin është tërheqja nga zënkat farefisnore dhe luftrat klanore dhe vazhdimi i një jete të qetë dhe paqësore në sytë e jomuslimanëve. Çdo musliman është i ngarkuar moralisht në pjesëmarrjen në namazet dhe xhenāzetë (funeralet) e muslimanëve dhe është përgjegjës për mbrojtjen e krenarisë dhe nderit të Islāmit. Ne nuk duhet të japim arsyetim në duart e armikut që t’i shfrytëzojë dobësitë tona apo dhe më keq ende që të na kërcënojë me jetën e njëri-tjetrit. Mirëpo njëjësi nuk mund të jetë kurrë i drejtë në kuptimin e qenies sonë të njëjtë në kredo. Prandaj ne jemi të detyruar që të mbrojmë dhe të këmbëngulim mbi metodologjinë tonë dhe të përhapim doktrinën tonë. Sigurisht pa ushqyer armiqësi ndaj askujt dhe me kusht që të mbrojmë famën e Islāmit dhe të jetesës paqësore.

Ashtu siç e dini në oazet (shkollat) e diturisë që nga kohërat e lashta dhe deri tani çëshjet e shkencave të jurisprudencës, metodologjisë, ḥadīthit, aftësisë dhe qëndrueshmërisë janë bërë të njohura dhe dijetarët muslimanë i kanë kushtuar rëndësi të madhe këtyre fushave. Vallë po në ditët e sotme në oazet (shkollat) krahas mësimeve të lashta, a duhet të mësohen dhe studiohen dhe çështje të reja dhe a nuk duhet shpëtuar nga atmosfera e njëllojshme aktuale?! Vallë ripërtëritja dhe ndryshimi i sistemit mësimor në oaz, a nuk do t’i çelë udhën zhvillimit të nxënësve?!

Sigurisht se kjo nuk do të ketë ndikim. Për shembull çështjet që i përkasin “imāmetit” (udhëheqjes) ne mund t’i vëmë në mesin e mësimeve të detyruara (të fiksuara) dhe duke treguar më tepër prirje dhe duke e shqyrtuar në aspekte të ndryshme këtë çështje, përfundimet e kërkimeve tona mund t’ua paraqisim të tërëve. Një çështje tjetër që ia vlen interesimin është dhe të tregojmë se qëndrueshmëria e jurisprundencës dhe fjalëve të Ehli Bejtit burojnë nga shpallja dhe mësimi i lajmëtarit dhe vërtetimi i kësaj kërkon që të jemi autoritarë në të tëra përmasat. Ne duhet të kryejmë më tepër kërkime në çështjet e kundërshtuara dhe t’i vëmë në pah gabimet e “ixhtihādëve” (miratimeve) të Ehli Sunnetit në dritën e Ḳur’ānit Kerīm dhe sunnetit të lajmëtarit. Në këtë mënyrë do të kemi përhapur hem Shkollën e Ehli Bejtit hem do të kemi vërtetuar drejtësinë e saj.

Çështja e “shehādetit” (dëshmisë) së tretë në edhān

Një çështje tjetër është dhe çështja e “shehādetit” (dëshmisë) së tretë në edhān (thënia: “eshhedu enne ‘Alījjen uelijjullāh” (dëshmoj se ‘Alīu është kujdestari i Allāhut) që lexohet mes edhānit dhe iḳāmetit: Media e Lirë). Disa dijetarë pohojnë se kjo është “musteḥāb” (e dashur, e pëlqyer) dhe disa të tjerë pranojnë se kjo është “uāxhib” (e detyruar). Cili është mendimi juaj?! Si një njeri që ka kryer vërtetime në këtë çështje, vallë a keni arritur në ndonjë përfundim dhe me cilën udhë e keni vërtetuar këndvështrimin tuaj?!

Qëllimi ynë ishte ndalimi i risive. E thënë ndryshe ishte tregimi i të tjerëve se dëshmia e tretë nuk ishte risi dhe se thënia e saj është e lejuar. I tërë synimi ynë në këtë çështje ishte bindja e disa dijetarëve shī‘ītë që kanë lëshuar pe në këtë çështje, se dëshmia e “imāmetit” (udhëheqjes) dhe “uelājjetit” (kujdestarisë) së të nderuarit Prijës të Besimtarëve (p.m.t.) mes edhānit dhe iḳāmetit nuk ishte risi. Stili i shtjellimit tonë të çështjes më shumë ishte një oazi brenda shī‘ītëve dhe nuk ishte një vështrim nga jashtë. Natyra që juristët dhe gjykatësit e ligjeve hyjnore kanë vënë në zbatim nga e shkuara deri në ditë tona, që nga epoka e Shejkh Ṣadūḳut deri në ditët tona, është në formën e thënies së dëshmisë së tretë në edhān dhe iḳāmet. Sigurisht se Shejkh Ṣadūḳu ishte i besimit se kjo dëshmi ishte vënë në zbatim nga ana e “mufeuuides” (një degë “gulāte” (gabimtare), e skajshme shī‘īte: Media e Lirë). Megjithatë ne kemi dëshmuar se kjo nuk ishte kështu dhe ka mundësi që Shejkh Ṣadūḳu të ketë gabuar.

Sigurisht se ne kemi shtjelluar dhe fjalët e Sejjid Murteḍait (v.v. 436 m.i.), Shejkh Tūsīut (v.v. 460 m.i.), Ibn Berrāxhit (v.v. 480 m.i.), Jaḥjā Ibn Sāid Hilīt (v.v. 689 m.i.), Alāme Hilīt (v.v. 726 m.i.), Shehīdu’l-Euuelit (v.v. 786 m.i.), Shehīdu’th-Thānīt (v.v. 969 m.i.) dhe fjalët e të mëdhenjve të tjerë dhe kemi arritur në përfundimin se ata ndanin besimin se dëshmia e tretë nuk e dëmtonte edhānin dhe se kjo ishte një përkujtim i pëlqyer. Në të njëjtën kohë gjendet një lidhje e bukur mes fjalisë: “Ḥajje ‘alā khajri’l-e‘amel” (ejani në punën më të mirë) dhe dëshmisë së tretë. Madje dhe fāṭimītë i besonin dëshmisë së tretë. Shī‘ītët në një epokë të historisë së tyre e lexonin dëshminë e tretë përpara fjalisë: “Ḥajje ‘alā khajri’l-e‘amel” (ejani në punën më të mirë). Sërish dhe në përcjelljet e Ehli Bejtit fjalia: “Ḥajje ‘alā khajri’l-e‘amel” (ejani në punën më të mirë), “uelājjeti” (kujdestaria) kanë marrë kuptimin dhe janë sendërtuar si mirësjellje ndaj të nderuarës Fāṭime (p.m.t.) dhe ndaj bijve të saj. (Muḥaddīth Nūrī, “Mustedreku’l-Uesāili” (Perceptimi i Ndërmjetësimeve), vëll. 4, fq. 70). Ecuria historike e kësaj çështjeje trajtohet në mënyrë të hollësishme në librin me titull: “Ḥajje ‘alā khajri’l-e‘ameli bejne’sh-Sher‘ījje ue’l-Ibtidā” (Ejani në punën më të mirë mes Sher‘īatit dhe Fillimit).

Sidoqoftë dëshmia e tretë nuk është vetëm një punë e lejuar por dhe e pëlqyer. Sot si pasojë e qenies tanimë sllogani i shī‘ītëve heqja jonë e saj nga edhāni dhe iḳāmeti nuk është e lejuar. Gjykimi i saj është si ndërtimi i xhāmisë. Për sa kohë që nuk është ndërtuar ajo është e lejuar dhe e pëlqyer, por pas ndërtimit tanimë rrënimi i saj nuk është i lejuar. Sepse në këtë rast do të përfshiheshim brenda kriterit dhe klauzolës së “atyre që punojnë për shkatërrimin e xhāmive”.

Disa mendojnë se dëshmia e tretë ka zënë fill dhe është përhapur në epokën e ṣafeuidëve. Cili është mendimi juaj?!

Kurrën e kurrës! Në librat mjaft të lashtë dhe autoritarë islāmë - të shkruara në epokën nga shekulli i katërt deri në shekullin e shtatë të mërgimit islām - në disa rajone ku “taḳijja” (fshehja e identitetit të vërtetë të shī‘ītëve si pasojë e frikës për jetën: Media e Lirë) ishte më e pakët, preket se shī‘ītët e kanë lexuar dhe dëshminë e tretë në edhānet e tyre. Madje dhe në disa libra historikë si “Udhëtimi i Ibn Baṭūṭës” është shënuar se shī‘ītët nuk janë mjaftuar vetëm me leximin e dëshmisë së tretë, për shembull është e pranishme dhe e dhëna se mu‘edhdhini i popullit të Ḳātifit në ‘Arabi pas leximit të fjalisë “Ḥajje ‘alā khajri’l-e‘amel” (ejani në punën më të mirë), ka lexuar duke shtuar dhe fjalinë e pëlqyer: “Muḥammed ue ‘Alī khajru’l-besher” (Muḥammedi (p.q.m.t.) dhe ‘Alīu (p.m.t.) janë njerëzit më të mirë).

Dhe përpara saj në librin e tij me titull: “Zubdetu’l-Ḥalebi fi Tārīkhi Ḥalebi” (Thelbi i Ḥalebit në Historinë e Ḥalebit) Ibn ‘Adīmi (v.v. 660 m.i.) përcjell si më poshtë: “Ṣa‘du’d-deuleti gjeti qëndrueshmërinë në Ḥaleb. (Në vitin 367 m.i.) banorët e Ḥalebit e rindërtuan Xhāminë e Ḥalebit dhe ndërtesës ua shtuan dhe bedenat dhe muret e kalasë. Ṣa‘di e ndryshoi edhānin e Ḥalebit dhe shtoi fjalinë: “Ḥajje ‘alā khajri’l-e‘amel” (ejani në punën më të mirë) dhe “Muḥammed ue ‘Alī khajru’l-besher” (Muḥammedi (p.q.m.t.) dhe ‘Alīu (p.m.t.) janë njerëzit më të mirë).

Ata thonë se ai ka kryer këtë punë në vitin 369. Për më tepër po kalon dhe viti 358”. “Zubdetu’l-Ḥalebi fi Tārīkhi Ḥalebi” (Thelbi i Ḥalebit në Historinë e Ḥalebit), vëll. 1, fq. 159)

Madje dhe përpara kësaj date në librin e tij me titull: “Neshuāru’l-Muḥāuere” (Botimet e Bisedave) Tenūhī (v.v. 384 m.i.) shprehet si vijon: “Ebū Ferexh Isfahānī më lajmëroi dhe më tha kështu: “Unë dëgjova nga një burrë nga ḳātijjet (shī‘ītët imāmītë) se e kishte thirrur kështu edhānin: “Allāhu Ekber Allāhu Ekber, Eshhedu enne ‘Alījjen Uelijjullāh (Muḥammed ue ‘Alī khajru’l-besher, femen ābā feḳad kefere ue men rāḍī feḳad shekere” (ai i cili bëhet kryelartë dhe mendjemadh ka mohuar dhe ai i cili është i kënaqur ka falenderuar). Ḥajje ‘ale’ṣ-ṣalāh ḥajje ‘ale’l-felāḥ, Ḥajje ‘alā khajri’l-e‘amel, Allāhu Ekber Allāhu Ekber, Lā ilāhe illa’ll-llāh”. “Neshuāru’l-Muḥāuere” (Botimet e Bisedave), vëll. 2, fq. 132)

Po pohojmë se në përcjelljet tona nuk ceket se imāmët tanë (p.m.t.) nuk e kanë vënë theksin në dëshminë e tretë, ose e kanë thënë vetë këtë dhe rreshtat e ditura të edhānit gjithmonë kanë qenë pa leximin e dëshmisë së tretë. Sigurisht se duhet të kemi kujdes ndaj kësaj dukurie: “Mosnënvizimi i imāmëve të kësaj çështjeje dhe mosthënia e tyre në pamje të jashtme të dëshmisë së tretë, nuk nënkupton se ata e kanë mohuar këtë apo e kanë quajtur risi. Madje vetë ata e shprehnin dëshminë e tretë, megjithatë nuk e zinin qartësisht në gojë dhe si nevojë e zbatimit të “taḳijjes” (fshehjes së identitetit të vërtetë të shī‘ītëve), ka mundësi që ata e murmurisnin këtë.

Si do që të jetë dëshmia e tretë nuk është pjesë e edhānit, mirëpo nuk është as risi dhe thënia e saj është e lejuar, mbase dhe e pëlqyer dhe sot është tanimë sllogani i shī‘ītëve. Pikërisht për këtë arsye ajo duhet mbrojtur. Në librin me titull: “Eshhedu enne ‘Alījjen Uelijullāh fi’l-Edhān” (Unë dëshmoj se ‘Alīu është kujdestari i Allāhut në Edhān) ne kemi bërë fjalë për një mori çështjesh që përmbajnë një sërë pikash të rëndësishme në lidhje me këtë çështje.

Çështja e vënies së imāmëve të Ehli Bejtit fëmijëve të tyre emrat e prijësve

Njëra nga dyshimet e shtruara nga uehhābistët, është se imāmët (p.m.t.) u vënë fëmijëve të tyre emrat e Ebū Bekrit, ‘Uthmānit dhe ndonjëherë dhe ‘Umerit. Dhe sipas mendimit të tyre kjo gjendje është dëshmia më e mirë se mes imāmëve bashkëkohësve dhe prijësve nuk kishte asnjë kundërshtim dhe se ata nuk u qëndronin larg atyre. Cili është mendimi juaj në këtë çështje?!

Njëri nga librat që e heton këtë çështje dhe e shtjellon atë në pikëpampje të larmishme është libri im i botuar me titull: “Tesmijjāt bejne’t-Teṣāmuhu’l-‘Aleuī ue’t-Teuḍīfi’l-Emeuī” (Vënia e Emrave mes Mirëkuptimit ‘Aleuīt dhe Lartësimit Emeuīt”. Shpalos se janë thënë një mori fjalësh dhe kemi të bëjmë me shumë gjasa, në çështjen nëse imāmët me të vërtetë ua kanë vënë apo nuk ua kanë vënë fëmijëve të tyre emrat e prijësve, se nuk është një gjë tjetër por nuk ka bazë, ose ka buruar ose nuk ka buruar nga një keqkuptim ose qëllim. Në këtë libër duke u shqyrtuar të tëra gjasat, ai i nënshtrohet qortimit dhe tregohet se si janë vënë këto emra. Si rrjedhojë për konceptimin e thellë të kësaj aventure ne duhet të shikojmë dhe lexojmë tekstin e librit. Ky libër është përktyer dhe në persisht me titullin: “Vënia e Imāmëve Fëmijëve të tyre Emrave të Prijësve”.

Që të tërë këto emra janë ‘arabisht dhe nuk kanë asnjë shëmti si vetë, atëherë përmbledhim due thënë se emërtimi i fëmijëve me ta është e i lejuar. Krahas kësaj shikojmë se imāmët i kanë dalë kundër disa emrave dhe nofkave, pikërisht ashtu siç kalon në përcjelljen e mëposhtme: “Një ditë Jaḳūb Serrāxhi, u nderua të dilte në praninë e Imām Ṣādiḳut (p.m.t.) dhe ne atë çast Imām Kāḍḥimi (Kāzimi) (p.m.t.) ishte në djep. Imām Ṣādiḳu e urdhëroi Jaḳūbin: “Jepi selām kujdestarisë (Imām Kāḍḥimi). Jaḳūbi thotë: “Unë shkova në cepin e djepit dhe i dhashë selām”. I nderuari Imām Kāḍḥimi (p.m.t.) me një zë të pastër dhe mbresëlënës ma ktheu përgjigjen e selāmit dhe më tha: “Dje Allāhu të dhuroi një vajzë, por ti zgjodhe një emër të keq për të”. Më pas më tha: “Ndryshoje emrin e saj”. Jaḳūbi rrëfen “Unë vajzës sime ua kisha vënë emrin Humejrā dhe sigurisht që ia ndryshova asaj emrin”. Imām Ṣādiḳut (p.m.t.) më këshilloi: “Bindju (Imām Kāḍḥimit (p.m.t.)) që të jesh i udhëzuar!” (Shikoni librin me titull: “Usūlu Mine’l-Kāfī”(Metodologjia e Mjaftuesit), Muḥammed Ibn Jaḳūb Kulejnī, vëll 1 fq. 31, Ḥadīthi Nr: 11)

Sidoqoftë synimi i imāmit ishte se duke qenë se nofka e Humejrāsë ishte ‘Āishe dhe se ky emër nuk ishte i përshtatshëm për të. Sepse Humrejrā i kishte dalë kundër dhe kishte luftuar kundër të nderuarit Prijës të Besimtarëve Imām ‘Alīut (p.m.t.). Por në të njëjtën kohë Imām Kāḍḥimi (p.m.t.) kishte një vajzë me emrin ‘Āishe dhe një djalë me emrin Hārūn. (Këtu dijetari do të thotë se ai ia kishte vënë këtë emër djalit të tij, pavarësisht emrit të prijësit Hārūn Reshīdit: Media e Lirë). Āishe dhe Hārūn janë dy emra në ‘arabisht dhe nuk ka asgjë të keqe në vënien e këtyre emrave fëmijëve. Kjo nënkupton se emrin Āishe është një emër në ‘arabisht, por emri Humejrā nuk është një emër i duhur për shī‘ītët sepse kjo shënjon një personalitet të qartë dhe konkret. Imāmët tanë (p.m.t.) asnjëherë nuk kanë patur kundërshtime me njeri si pasojë e emrit dhe në librat tonë  nuk kemi rastisur se imāmët tanë (p.m.t.) i kanë ndryshuar emrat e miqve të tyre të quajtur Ebū Bekr, ‘Umer ose Mu‘āuijje. Përkundrazi në mesin e miqve të tij kishte njerëz të quajtur si Ebū Bekr Ḥaḍramī, ‘Umer Ibn ‘Uzejne ve Mu‘auijje Ibn ‘Ammāri.

Nga ana tjetër vënia e imāmëve tanë të Ehli Bejtit fëmijëve të tyre të emrave të bashkëkohësve të tjerë ose të prijësve, nuk është vetëm një dëshmi për dashurinë e tyre ndaj prijësve, ose nëse është kjo duhet qartësuar. Për shembull i nderuari Prijës i Besimtarëve (p.m.t.) ua kishte vënë emrin ‘Uthmān njërit nga bijtë e tij, si pasojë e dashurisë ndaj ‘Uthmān Ibn Maḍḥ‘ūnit dhe jo për shkak të dashurisë ndaj ‘Uthmān Ibn ‘Affānit. Gjithashtu i nderuari Prijës (p.m.t.) ua kishte vënë emrin ‘Umer njërit nga bijtë e tij të tjerë. Sipas paraqitjes i kishte vënë emrin e ‘Umer Ibn Khaṭṭābit dhe i nderuari kishte heshtur. Sepse në ato ditë ai nuk mund t’i kundërshtonte ata në çdo çështje, ai ishte i detyruar që ta përqendronte kujdesin, rëndësinë dhe vëmendjen në çështje më të rëndësishme. Këtu duhet të thuhet se vënia e e tij e atyre emrave fëmijëve të tij kishte dhe disa dobi, të cilat ne i kemi sqaruar në librin tonë me titull: “Tesmijjāt bejne’t-Teṣāmuhu’l-‘Aleuī ue’t-Teuḍīfi’l-Emeuī” (Vënia e Emrave mes Mirëkuptimit ‘Aleuīt dhe Lartësimit Emeuīt”. Sigurisht se këtu bëhej fjalë dhe për “taḳijjen” (fshehjen e identitetit të vërtetë të shī‘ītëve).

Një pikë tjetër është dhe kjo: “Herë-herë nënat u vinin emra fëmijëve të tyre dhe ky ishte një zakon i ‘arabëve. Fjala vjen i nderuari Prijës (p.m.t.) në odenë e tij të njohur thotë se nëna e tij i kishte venë emrin “Ḥajdar” (luan): “Ene’l-ledhī semmetnī ummī Khajdare” (Unë jam ai i cili më emërtoi nëna ime “Ḥajdar”) / Zirgāmu Āxhāmin ue lejsun ḳaṣuera”. (Ibn Shehrāshūbi Mazenderanī, “Menāḳibu ‘Alī Ibn Ebī Ṭālibi” (Rrëfimet e ‘Alī Ibn Ebī Ṭālibit), vëll. 3, fq. 129)

Ose ashtu siç i nderuari Sejjidu’sh-Shuhedā Imām Ḥusejni (p.m.t.) i ka thënë Ḥurr Ibn Jezīd Rejahiut: “Ti je i lirë ashtu siç të ka emërtuar nëna jote”. (Sejjid Ibn Ṭāuusi, “Luhūf” (Psherëtimat e Trishtimit), fq. 102)

Shkurtimisht, ne nuk mund të themi në mënyrë të prerë se këto emra janë vënë nga ana e Imāmëve të Pastër (p.m.t.), ka mundësi që këto emra të jenë vënë nga ana e bashkëshorteve të tyre ose etërve të tyre, ose nga ana e sunduesve të epokës. Nga ana tjetër me aq sa kam kërkuar prijësit emeuītë dhe ‘abbasītë deri në vitin e 656 të mërgimit islām, nuk ua kishin vënë fëmijëve të tyre emrat Ebū Bekr dhe ‘Umer. Përveç prijësit emeuīt ‘Umer Ibn ‘Abdi’l-‘azīz dhe prijësit ‘abbāsit Tāi‘ ‘Abdu’l-kerīm Muṭī‘ me nofkën “Ebū Bekr”. Dhe kjo gjendje nuk është dëshmi se ata ishin kundërshtarë të moralit të Ebū Bekrit dhe ‘Umerit. Si rrjedhojë a mund të themi se ata nuk e deshën Ebū Bekrin dhe ‘Umerin?! Kurrë!

Duke u marrë më këto çështje të dala mode unë nuk jam përkrahës i shmangies së thelbit të çështjes. Ata të cilët i zënë në gojë këto lloj dyshimesh dhe i tërë synimi i uehhābizmit është tregimi se i nderuari Prijës (p.m.t.), ia kishte çuar mirë me tre prijësit e tjerë përpara tij. Kështu që ata duan të dëshmojnë të tërëve se shī‘ītët tregojnë fanatizëm dhe se imāmët nuk janë kështu dhe se ata i kanë respektuar bashkëkohësit dhe prijësit.Po pohojmë se dhe nëse në imāmët tanë (p.m.t.) ia kanë kaluar mirë me prijësit shtypës në paraqitje, kjo kishte për qëllim vetëm e vetëm“taḳijjen” (fshehjen e identitetit të vërtetë të shī‘ītëve) dhe mbrojtjen e madhështisë dhe njëjësisë së Islāmit, nuk kishte ndonjë arsye tjetër. Duke qenë se uehhābistët nuk kanë ndonjë dëshmi të sigurtë në duar, ata përqafojnë çështje të tilla që nuk kanë rëndësi. Për të përfituar më tepër të dhëna në lidhje me këtë çështje drejtohuni librit tim me titull:“Tesmijjāt bejne’t-Teṣāmuhu’l-‘Aleuī ue’t-Teuḍīfi’l-Emeuī” (Vënia e Emrave mes Mirëkuptimit ‘Aleuīt dhe Lartësimit Emeuīt”.

Sidoqoftë themi se në vënien e emrit janë të fshehura një sërë urtësish.Sipas përcjelljeve Menṣūr Nemerī, në poezitë e tij përmendte emrin Hārūn dhe duke e lavdëruar atë të jepte përshtypjen se e donte Hārūn Reshīdin. Ndërsa e vërteta ishte se në fshehtësi sipas nevojës së Ḥadīthit të Menziles (Shtëpisë) ai kishte për synim Imām ‘Alīun (p.m.t.). Kur Hārūn Reshīdi e mësoi këtë nijetin e tij, ai dha urdhër për prerjen e gjuhës dhe duarve të tij. Dhe kur nëpunësit e ngarkuar me këtë punë arritën pranë tij, ata e kuptuan se ai kishte kohë që ishte larguar nga kjo botë dhe ishte varrosur. Kur u kthyen Hārūn Reshīdi u tha:“Përse nuk ia hapët varrin dhe t’i vinit flakën kufomës së tij?!”

Në fund të fjalëve tona, falenderojmë Allāhun e Lartësuar, falenderojmë punëtorët e revistës, përkthyesit e këtij fjalimi dhe lutemi për sukses nga Allāhu në punimet e tyre.

Imāmet Pejuhi, Viti i Parë, NumriiTretë

Burimi : Medya Şafak