Hyrje

Duke u bazuar në intervistëne Ministrittë Jashtëm të Republikës Islamike të Iranit, z. Muhammad Javad Zarif, të drejtuar nga Richard Haass (moderatori) për Këshillin e Marrëdhënieve me Jashtë (CFR) më 17 korrik 2017, do të dëshiroja të përqendrohem në disa pika të kësaj interviste në lidhje me perspektivën e Iranit në lidhje sanksionet dhe armët kimike. Para së gjithash, më lejoni të theksoj se mënyra humoristike dhe konfidenciale e të folurit tëz. Zarif, ndërsa tallej me konfliktet dhe mosmarrëveshjet kundër Iranit që u vunë në dukje gjatë kësaj seance të CFR-së ishte e rëndësishme. Një stil i tillë më kujtoi deklaratat e ministrit iranian të Mbrojtjes, Hussein Dehghan në SHBA më 19 korrik 2017 ku u shpreh me fjalët e mëposhtme: “Në vend që të marrin vendime për vende të tjera, Sekretari i Mbrojtjes dhe partia qeverisëse amerikane bëjnë mirë tëmendojnë për çështjet e tyre të brendshme dhe tëshqyrtojnë shkaqet e një rënieje në një të ardhme jo shumë të largët të administratës së tyre.”

Nga të gjithë çështjet për të cilat është folur në seancën e CFR-së, dy çështje, konkretisht sanksione të reja për Iranin dhe përdorimi i supozuar i armëve kimike në Siri do të jenë subjekti bazëi këtij artikulli, i cili synon të rishkruhet dhe rikuotohetnga artikujt e ardhshëm dhe esetë në të ardhmen e afërt. Ndërkohë, vetë sanksionet do të përbëjnë analizimin më të theksuarë sesa arsyet pse janë vendosurkëto sanksione. Çështja e dytë, armë eksplicite kimike do të gjenerojë një pyetje në pjesën përfundimtare të artikullit nga këndvështrimi humanitar pa marrë parasysh politikën e jashtme, interesat gjeopolitike, marrëveshjet dhe masat mbrojtëse që kërkon Irani. Parë nga ky këndvështrim, ky artikull mund të konsiderohet si studim paraprak në këtë shoqatë.

Sanksionet janë lehtësuar dhe janë tkurrur: Vendimi i Kongresit të SHBA-së mund të vendosë sanksione shtesë mbi Iranin

Në të vërtetë, administrata e Trumpit kavendosur sanksione të reja mbi 18 individë, grupe dhe rrjete iraniane në liidhje me sjellje kundër marrëveshje nukleare, të tilla si mbështetja për zhvillimin e raketave balistike, pikërisht vetëm një ditë pasi administrata i vërtetoi Kongresit se Irani ishte teknikisht në përputhje të plotëme marrëveshjen bërthamore dhe për këtë arsyeka mundësinë që shijojëlehtësimin e sanksioneve bërthamore. Departamenti i Thesarit ka në shënjestër shtatë grupe dhe pesë persona që kanë ndihmuar ushtrinë iraniane ose forcat elitare të mbrojtjes sërevolucionit. Sanksionet gjithashtu kanë në shenjestëredhe dy grupe që SHBA--japretendon sejanë grup kriminale ndërkombëtar  dhe që veprojnë brenda Iranitsi dhe tre persona të lidhur me të. Përveç kësaj, Departamenti i Shtetit ka në shenjestëredhe dy grupe të tjera të lidhura me programin e raketave balistike të Iranit. Sanksionet ngrijnë çdo pasuri që objektivat mund të kenë në SHBA dhe i parandalojnë gjithashtu edhe amerikanët që të bëjnë biznes me kët grupe, sipas Associated Press. Ndërkohë, Irani e dënoi shpalljen e sanksioneve të Washingtonit duke i quajtur ato “përbuzëse dhe të pavlera”.

Duke u bazuar në lajmet në lidhje me Reuters, ditën e martë të 18 korrikuttë vitit 2017, Shtetet e Bashkuara aprovuan sanksionet e reja ekonomike kundër Iranit mbi programin e raketave balistike dhe i shprehën se “aktivitetet keqadashëse” të Teheranit në Lindjen e Mesme kanë nënvleftësuat çdo “kontribut të tijin pozitiv” që ka rrjedhur nga viti 2015 pas marrëveshjes bërthamore të Iranit me shtetet e tjera. subjektettë cilave u janë vënë sanksione kishin mbështetur trupat ushtarake të Iranit ose trupat e mbrojtjes së revolucionitislamik të Iranit, duke zhvilluar tekologjinë e avionëve dhe pajisje të tjera ushtarake, duke prodhuar dhe mirëmbajtur anije si dhe duke blerë komponentë elektronikë të nevojshëm, kanë bërë me dije lajmet. Të tjerë kishin “organizuar vjedhjen e programeve kompjuterike amerikane dhe perëndimore”me qëllim që t’ia shisnin qeverisë së Iranit, bë me dije Departamenti i Thesarit. Administrata  e Trumpitka konfirmuar se Irani është sjellë në përputhshmëri me marrëveshjen bërthamore, megjithatë i ka munguar në të njëjtën konë frymadhe qëllimi i kësaj marrëveshjeje dhe Washingtoni do të vazhdojë të kërkojë mënyra të ndryshme për ta përforcuar këtë marrëveshje. Kjo ka qënë hera e dytë që Trump ka konfirmuar faktin sepala iraniane i ka qëndruar besike marrëveshjes që kur mori detyrën në janar, megjithëse e ka përshkruar këtë marrëveshje si “marrëveshja më e keqe që kishte parë ndonjëherë” gjatë fushatës së tij presidenciale të vitit 2016, duke kritikuar presidentin në detyrë të asaj kohe, Barak Obama, administrata e të cilit e negocioi këtë marrëveshje.

Ditën e martë, zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Sarah Sanders është shprehur kështu në konferencë për gazetarëve “Ndërsa vazhdojmë të punojmë për të parandaluar Iranin nga zotërimi i një ndonjëarme bërthamore në të ardhmen, ne nuk mund të mos reagojmë, ndërkohë Irani kërcënon vendin dhe aleatët tanë nëpërmjet aftësive të tij bërthamorë. Përveç kësaj, nëdeklaratëzëdhënësia listoi mbështetjen e Iranit për grupe ku përfshihen, Hizbullahui Libanit dhe lëviza palestineze e Hamasit, qeverinë siriane të presidentit Bashar al-Asad dhe rebelët Huthi në Jemen.

Gjatë seancëssë CFR –së, më 17 korrik, Z. Zarif iu ngrit një pyetje; “Do të dëshiroja të dija nëse mund të thoni diçkanë lidhje me faturat që janë vërshuar nërrugën drejt Kongresit që mund të imponojë sanksione shtesë ndaj Iranit. Sipas mendimit tuaj, çfarë konsiston vërtetë nënjë shkelje të marrëveshjes (Plani i Përbashkët Gjithëpërfshirëssë Veprimit) JCPOA? Ajo që po mundohem të pyes është se çfarë do të konsiderohej një lloj vije e kuqe që në momentin që do të kalohej ju do ta shihnit si një shkelje të marrëveshjes, dhe ju nuk do ta toleronit atë? Z. Zarif i ështëpërgjigjur si më poshtë kësaj pyetjeje: “në një rast të këtillë, ne do ta marrim vendimin e nevojshëm kur t’i vijë koha. Ndërsa pyetjes nëse kjo gjëështë shkelje? Natyrisht që është një shkelje. Më lejoni t'ju them diçka. Shtetet e Bashkuara duhet të rishikojnë përqasjen e saj ndaj sanksioneve. Sanksionet kurrë nuk kanë qenë asnjërherënjë burim të ardhurash për Shtetet e Bashkuara. Sanksionet janë një detyrim. Hidhini një vështrim, kur juvendosët për imponimin e sanksioneve bërthamore ndaj Iranit, kur them ju, e kam fjalën për qeverinë amerikane, e cila filloi të vendoste sanksione bërthamore kundër Iranit, ne zotëronim vetëm 200 centrifuga. Kur amerikanët filluan të negociojnë me iranianët për të hequr ato këto, ne tashmë i zotëronim 20,000 centrifuga.

Për këtë arsye, nëse kërkoni të shihni rezultatet e sanksioneve, 19.800 centrifuga është rezultati i vetëm neto i sanksioneve. Duket qartë, sanksionet nuk japin rezultat. Unë mendoj se njerëzit në Washington duhet ta marrin atë në mendjen e tyre: Sanksionet janë një detyrim jo një pasuri. Megjithatë fatkeqësisht për Shtetet e Bashkuara, këto sanksione janë një pasuri dhe ato vazhdojnë të krijojnë gjithnjë e më shumë prej tyre. Dhe çdo ditë që Shtetet e Bashkuara vendosin të ndryshojnë politikën e tyre, ekziston një rrjet i tillë merimazhi për sanksionet që vetë Shtetet e Bashkuara do të mbeten të burgosura për shkak të sanksionevetë veta.”Sipas Zarif, përsa i përket Shteteve të Bashkuara, organet qeverisëse të Iranit besojnë se Shtetet e Bashkuara kanë qenë, madje edhe gjatë administratës së Obamës, më e rëndësishme ka qënë që të mbahensanksionet që kanë mbetur në vend që të punohet në të kundërt për t’i heuqr këto sanksione. Pra, Zyra e Kontrollit të Pasurive të Huaje, OFAC nuk ka qenë shumë entuziaste për të mundësuar përgjigje të drejtpërdrejta për ata që dëshironin të bënin biznes me Iranin, sepse kjo zyrë kishte shfaqur shqetësimin se një përgjigje e drejtpërdrejtë do të dëmtonte sanksionet që nuk i kishim debatuar dhe diskutuar haptazi, sanksionet që kanë të bëjnë me çështje të tjera. Irani beson se ato nuk janë të justifikuara. Megjithatë, nga këndvështrimi i OFAC, këto sanksione ishin të sakta dhe ato ishin më të rëndësishme sesa sanksionet që po hiqeshin. Pastaj, Richard Haass drejtoi një pyetje në një formë më shumë të një deklarate. “Ju jeni duke folur për sanksione, për shembull, që kanë të bëjnë me terrorizmin apo të drejtat e njeriut apo çështje të tjera të ngjashme”. Ndërsa, me një ton tallës Zarifi iu përgjigj duke qeshur: “E vërtetë. Dhe pasi i keni përmendur këto sanksione, është e rëndësishme dhe interesante se Irani është nën sanksionet e të drejtave të njeriut dhe vendet që nuk kanë dëgjuar kurrë për zgjedhjet dhe presin kokat individëvetë pafajshëm janë aleatët tuaj dhe kurrë nuk marrin asnjë sanksion për të drejta të njeriut apo për ndonjë arsye të ngjashme. Megjthatë, pavarësisht kësaj të vërtetë të hapur, unë po vazhdoj t’i referohem këtyre sanksioneve.

Sa i përket pyetjes shumë sfiduese të Haass-it drejtuar Zarifit në lidhje me tranzicionin paqësor të qeverisë iraniane, ndërsa formuloi pyetjen e tij si më poshtë “Sekretari Tillerson, mendoj po nuk jam shumë i sigurt, se po e kuotoj përafërsisht në mënyrë të drejtë, kohët e fundit është shprehur, po citoj “janë duke mbështetur elementëbrenda Iranit që do të çonin në një tranzicion paqësor të qeverisë iraniane.” Ndërkohë që, disa senatorë amerikanë kanë qenë më pak diplomatikë dhe kanë bërë thirrje për ndryshim të regjimit. Pra, pyetja ime është, si e perceptoni ju gjithë këtë? Dhe çfarë ndikimi ka kjo gjë përsa i përket mënyrës sesi ju i shihni Shtetet e Bashkuara? Zarif ka nënvizuar faktin se impakti i parë që le kjo gjë është se SHBA-ja nuk arrin të mësojë nga historia. Ndryshimi i regjimit amerikan u zhvillua në Iran në 1953 dhe shikoni se çfarë ka krijuar për Shtetet e Bashkuara. SHBA ka ndjekur një politikë që ka pasur për qëllim primar ndryshimine regjimit që nga  momenti i arritjes së revolucionit, politikëe cila u pushua zyrtarisht gjatë administratës së Obamës.

Irani nuk beson se në të vërtetë kësaj politike i është dhënë fund, por që vetëm është pezulluar zyrtarisht. Në këtë mënyrë, ai tërheq vëmendjen në lidhje me faktin se dallimi midis Iranit dhe aleatëve amerikanë në rajon është se qeveria iraniane eka marrë legjitimitetin e Iranit dhe autoritetin e Iranit dhe fuqinë e Iranit nga vetëpopulli iranian. Richard,e vërteta qëndron se Irani ka qenë nën presionpër 38 vjet. Zarif u shpreh se: “Nëse i hidhni një sy shteteve rreth nesh në rajon, të gjithë ndodhen nën një lloj ombrelle të huaj, qoftë kjo obrellë e NATO-s, apo mbështetje të drejtpërdrejtë e SHBA-së; Irani nuk ka një ombrellë të këtillë. Si kemi mbijetuar? Si kemi mbijetuar pa ndonjë përkrahje nga jashtë? E vetmja arsye qëndron në faktin  se ne mbështetemi tek njerëzit tanë. E vetmja arsye qëndron në faktin  se ne mbështetemi tek njerëzit tanë që na kanë mundësuar të jemi në gjendje të mbijetojmë ndryshimin e regjimit, tëjemi në gjendje të mbijetojmë këtë luftë. Të gjithë mbështesnin Saddam Husseinin. Njerëzit duan ta harrojnë këtë të vërtetë. Për tetë vjet ne ishim nënshtruar një lufte ku gjithkush mbështeti anën tjetër, nga Bashkimi Sovjetik deri tek Shtetet e Bashkuara si dhe çdo anëtar tjetër i përhershëm të Këshillit të Sigurimit. Njerëzit shpenzuan miliarda dollarë pas miliona dollarësh.Ju kujtohet sesi disa javë më parë, Arabia Saudite shpenzoi 110 miliardë dollarë për blerjen e armëve për veten e tyre. Ata blenë 70 miliardë dollarë armë për Irakun gjatë luftës së saj kundër Iranit. Megjithatë ne mbijetuam. Ne i mbijetuam asaj lufte. Ne i shpëtuam sanksioneve. Ne arritëm t’i mbijetonim sanksioneve paralizuese të Hillary Clinton; të cilat ishin format më të këqija të sanksioneve qëjanë imponuar ndonjëherë ndaj Iranit për shumë vite. Ne i mbijetuam edhe këtyre sanksioneve. Pse mbijetojmë? Është për shkak se ne mund të mbështetemi tek njerëzit tanë, të njëjtët njerëz që qëndrojnë në radhë për 10 orë për të votuar për presidentin e tyre, sepse gjenerali Mattis një ditë tjetër ishte shprehur se iranianët nuk kanë zgjedhje, që Ajatullah zgjedh presidentin dhe ai bëri një referencë se është sikur Presidenti Trump të zgjedhë presidentin e ardhshëm të Shteteve të Bashkuara. Oh të lutem! Njerëzit qëndrojnë në rradhë për 10 orë për të votuar për një president që është diktuar që më parë?” Pastaj Zarif foli edhe për argumentin tjetër se sot ndoshta njerëzit në Iran janë jo të vetëdijshëm për atë që bëjnë. Njerëzit në Los Anxhelos do të qëndronin në rradhë për katër orë për të zgjedhur një president që tashmë ishte paracaktuar? Ju lutem. Mos mos u tallni me vetet tuaja,”është shprehur Haass. Më pas ai ka shtuar duke thënë se: “Shikoni realitetet. Ndryshimi i regjimit nuk funksionon në Iran, sepse nuk është një vend që varet nga Shtetet e Bashkuara për legjitimitetin e tij, për mbijetesën e tij. Ne kemi jetuar - dua të them, jo domosdoshmërisht se nuk kishim zgjidhje tjetër, por kemi jetuar përkundër Shteteve të Bashkuara.”

Armët Kimike

Historikisht, në shtator të vitit 2013, OKB-ja ka konfirmuar se sulmi me armë kimike më i keqqë është zhvilluar ndonjëherë në 25 vjet ka qënë ai në Damaskun lindor më 21 gusht 2013, duke përfshirë raketa të projektuara posaçërisht për shpërndarjen e agjentit nervor të sarin mbi periferitë e kryeqytetit sirian. Edhe pse raporti nuk caktoi se kush kishte qënë autori i këtij sulmi, SHBA-ja, Britania dhe Franca thanë se detajet mbi sarin, raketat e përdorura dhe trajektoret e tyre treguan të gjithë së bashku se regjimi i Bashar al-Assadit ishte përgjegjës për këtë sulm. Në anën tjetër, Rusia argumentoi se fuqitë perëndimore kishin “arritur në përfundime”të parakohshme dhe se nuk duhen injoruar pretendimet sesarini i shte përdorur nga vetë rebelët kundër mbështetësve të tyre për të provokuar ndërhyrjen e huaj. Kishte gjithashtu mosmarrëveshje të mprehtë rreth asaj se çfarë lloj rezolute të OKB-së ishte e nevojshme për të zbatuar marrëveshjen e arritur nga SHBA-ja dhe Rusia të shtunën në Gjenevë për çmontimin e programit të armëve kimike të regjimit të Asadit.

Në mënyrë të përsëritshme në histori, por kryesisht së fundmi Donald Trump denoncoi masakrën që i referohet sulmit kimik të Khan Shaykhun (Sheikhoun) më 4 prill 2017 si një akt “i tmerrshëm” që “nuk mund të injorohet nga bota e civilizuar”. Por ai gjithashtu i vendosi disa përgjegjësi edhe Barak Obamës, duke thënë në një deklaratë se sulmi ishte “pasojë e dobësisë dhe mos-zgjidhjes së administratës së kaluar”. Theresa May u shpreh se ishte e tmerruar nga raportet e sulmit dhe bëri thirrje për një hetim nga Organizata për Ndalimin e Armëve Kimike. Ajo vijoi duke thënë se: “Unë jam shumë e qartë se nuk mund të ketë të ardhme për Assadin në një Siri të qëndrueshme që është përfaqësuese e të gjithë popullit sirian dhe i bëj thirrje të gjithë palëve të treta të përfshira që të sigurojnë që ne të kemi një tranzicion të vendit larg Assadit. Nuk mund të lejojmë që kjo vuajtje të vazhdojë.” Grupi monitorues me bazë në Mbretërinë e Bashkuar, Vëzhguesii Sirian për të Drejtat e Njeriut publikoi numrin më të fundit të vdekjeve në Khan Sheikhoun që kishte arritur deri në 72 deri më 5 prill 2017, duke përfshirë 20 fëmijë bazuar në lajmet në Guardiangjatë po të njëjtës ditë.Ushtria siriane është shprehur se “kategorikisht e mohojnë përgjegjësia”. Rusia, e cila ka mbështetur shumë regjimin sirian, është shprehur se aeroplanët e saj nuk funksiononin pranë kufinjve të Idlibit. Më herët të mërkurën e 5 prillit, ministria ruse e mbrojtjes pretendoi se një sulm ajror sirian kishte goditur një “depo terroriste” që përmbante një arsenal të “substancave toksike” të destinuara për t’u dërguar pranë luftëtarëve në Irak. Ministria nuk tha nëse sulmi ishte i qëllimshëm. Duke folur në programin e BBC-së, Radio 4 Today, Hamish de Bretton Gordon, drejtor i Mjekëve nën Zjarr dhe ish oficeri komandues i Regjimentit Kimik, Biologjik, Radiologjik dhe Bërthamor (CBRN), tha se ky pretendim ishte “krejtësisht i pavërtetë”.

Më 17 korrik të vitit 2017, Richard N. Haass, moderatori i sesionit të CFR i drejtua kështu nga Muhammed Xhavad Zarifit: “Ju vetë keni qenë viktimënga përdorimi i armëve kimike. Tani e gjen veten duke mbështetur dhe duke nxitur një qeveri që përdor armë kimike. Si është e mundur që mund të bëni një ggjë të këtillë?” Përgjigja e mëvonshme ishte si vijon:“Para së gjithash, ne nuk besojmë se çdo vend ka një vijë të kuqe se deri në çfarë mase mund të përdorë armët kimike përveç Iranit. Sepse kur ishim viktima të armëve kimike, askush nuk u kujdes për mirëqenien tonë. Gjithkush në fakt mbështeti palën tjetër. Isha shumë i ri – unë jam ende i ri - por në atë kohë isha një diplomat shumë i ri (u shpreh duke qeshur) në vitin 1985, kur shkova tek presidenti i Këshillit të Sigurimit, duke i thënë atij se në luftën Iran-Irak po përdoreshin armë kimike dhe kryetari i Këshillit të Sigurimit më tha se e kuptonte por se gjithësesi nuk kishte ndërmend që të më dëgjonte. Tani, unë nuk do të pranoj që dikush të më thotë se armët kimike përbëjnë një rritje të kufirit për ata, sepse e mbaj mend personalisht atë ngjarje, megjithatë është një vijë e kuqe për ne, dhe kjo është arsyeja pse ne kemi thënë që në fillim se Irani e kundërshton përdorimin e armëve kimike nga çdokush kundrejtçdokujt. Kjo është e pandryshueshme; Pra, në këtë çështje nuk ka as sikur, as megjithatë. Megjithatë, ne besojmë se pretendimet për përdorimin e armëve kimike duhet të hetohen dhe ekzistojnë mekanizma për hetimin e tyre.

Zarif theksoi faktin se ata kanë dyshime serioze se pohimet e fundit nga Shtetet e Bashkuara në lidhje me përdorimin e armëve kimike kundër Khan Sheik Hun (Khan Shaykhun) mund të arrijnë tëverifikohen dhe ata (duke iu referuar Iranit) sugjeruan që Shtetet e Bashkuara të dërgojnë një ekip hetimor në rajon. Autoritetet e Iranit thanë se nëse janë përdorur armët kimike dhe se ka gjurmë dhe prova që e vërtetojnë këtë pohim. Ju mund të gjeni se ku janë përdorur, se si janë përdorur, nga cilat vende janë përdorur, dhe nuk do të ishte një gjë e vështirë për t’u bërë. Ai është shprehur se do të ishte e lehtë për një ekip që të vazhdonte me punimet nëKhan Sheikun [i], dhe do të ishte e lehtë për një ekip tjetër që të shkonte në Shayrat Airbase. Sepse në qoftë se ata thanë se i ngarkonin aeroplanët me armë kimike në bazën e avionit Shay, gjurmët gjatë këtyre ngarkesave do të kenë mbetur akoma aty; Askush nuk do të jetë në gjendje t'i heqë këto gjurmë. Ju e dini, kemi kaluar nëpër gjashtë apo shtatë skuadra hetuese amerikane. Kur ishim duke pretenduar se Iraku kishte përdorur armë kimike, ata erdhën në rajon, madje shkuan në luftë dhe ata ishin në gjendje të përcaktonin herë pas here në raste të shumta se Iraku kishte përdorur armë kimike kundër Iranit. Ai vijoi edhe më tej duke shtuar se, ndërkohë që ne pretendonim se Iraku kishte përdorur armë kimike, ata erdhën në rajon, madje shkuan në luftë dhe ata ishin në gjendje të përcaktonin herë pas here se Iraku kishte përdorur armë kimike kundër Iranit. Nuk është kaq e vështirë”. Sipas Zarif, për të përcaktuar gjurmët nuk ishte e vështirë, megjithatë OPCW, Organizata për Ndalimin e Armëve Kimike, refuzoi të shkonte në Shayrat. Dhe vazhdoi duke thënë se: Vetë ai kishte pyetur drejtorin ekzekutiv të organizatës disa javë më parë kur ai ishte në Iran dhe drejtori tha se nuk duhej t'i atribuonte përgjegjësinë për këtë gjë atij; Ata duhej të kontrollonin vetëm nëse ishin përdorur armë kimike. Pra, nga këndvështrimi i Iranit, është e papranueshme që ndokush të përdorë armë kimike, por Izraeli për arsye të tjera nuk pranon që njerëzit të jenë gjykatës, prokuror, ekzekutues, hetues, juri, gjithçka që mund të jetë e nevojshme për raste të këtilla, për ta përdorur këtë si një mënyrë për t'i shpëtuar shumë rrethanave të tjera që ai i kishte gjetur në atë kohë.

Përveç këtyre, në fund të intervistës, gjatëSesioneve të Pyetjeve dhe Përgjigjeve, një pyetje e zbatuar me një deklaratë është drejtuar për zotin Zarif që ka të bëjë me fazën e hetimit në lidhje me Armët Kimike që thuhet se janë përdorur gjithmonë nga Siria. “Armë kimike. Unë isha pak i shqetësuar nga ajo që thashë për shkak se po hetonin – ata do të hetohen në Siri nga ky grup i përbashkët nga OPCW-së (Organizatës) dhe Kombet e Bashkuara (Kombet e Bashkuara) e quajtën JIM. Çështje ështëse çfarë konkluzionesh do të mund të nxjerrin ata; Rusia do të gjejë diçka të gabuar. Ose ata nuk kanë shkuar mjaftueshëm ose po punojnë me helmeta të bardha, të cilët ata thonë se janë spiunë britanikë dhe vazhdon më tej, sepse Siria do të fajësohet, siç edhe u vërtetua në raportin e fundit kur Siria u fajësua për përdorimin e armëve kimike. Pra, pyes veten nëse do – nëse jeni dakord me këtë, sepse unë mund të parashikoj tani që ju do të ndihmoni Rusinë. Pyetja u përgjigj nga Zarifu si më poshtë; “Kemi kërkuar që një ekip të dërgohet në Shayrat sepse Shtetet e Bashkuara pohuan se këto armë ishin bazuar në këto aeroplanë në Shayrat Airbase.Kjo është arsyeja pse ata goditën Shayrat me Tomahawksët e tyre. Pra, ne i kërkuam atyre që të dërgonin një ekip hetimor Shayrat, dhe ata nuk mund të thonin se nuk ishte e sigurt, sepse Shayrat ishte i kontrolluar nga qeveria dhe qeveria do të garantonte sigurinë e hetuesve. Megjithatë, ata nuk e bënë këtë hetim. Tani, nëse ata shkojnë dhe vizitojnë Shayratin dhe nuk do tëgjejnë më gjurmë, cili do të ishte përfundimi, se gjurmët janë zhdukur apo se pohimi që nga fillimi ishte i rremë? Do ta shohim. Do ta shohim. Dua të them, më është thënë nga sekretari i përgjithshëm që JIM po shkon drejt një rruge ku do të fillojë një hetim. Ne besojmë se është shumë vonë, megjithtë, gjithashtu besojmë se është e nevojshme të bëhet hetimi në një mënyrë serioze. Më pas deklarata e njëpasnjëshme kureshtare ka ndjekur këtë deklaratë nga i njëjti person “Por nuk ka rëndësi se çfarë thonë ata, do të refuzohet.”Zarifi vazhdoi duke u përgjigjur si më poshtë: “Në një mëyrë – në një mënyrë serioze. Dua të them, është tepër vonë. Eshte shume vonë. Ata kanë hrxhuar shumë kohë për të bërë diçka që ishte e nevojshme të bëhej shumë kohë më parë. Mos parashikoni se çfarë do të ndodhë. Le të shkojmë në këtë të ardhme dhe të shohim se ku do të na nxjerrë.”

Për t’u kthyer tek intervista; Zarif theksoi faktin se Irani po lufton kundër ekstremizmit në Siri dhe në Afganistan. Përveç kësaj, ai pretendoi se aleatët e SHBA-së kanë mbështetur ekstremizmin në Afganistan. Ai kujtoi faktin se vetëm tre vendet që i njihnin talebanët si qeveri ishin Pakistani, një vend fqinj; Arabia Saudite; dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Këto janë të njëjtat vende që mbështesin terrorizmin dhe ekstremizmin në Siri, vendet e njëjta që mbështesin terrorizmin dhe ekstremizmin edhe në Irak. Ata kanë qenë të qëndrueshëm në mbështetjen e tyre ndaj terrorizmit dhe ekstremizmit. Irani ka qenë i qëndrueshëm në qëndrimin e kundërt me mbështetësit. Ata bënë zgjedhje të gabuara, dhe tani po ankohen. Përse po korrin frytet e zgjedhjeve të tyre të gabuara? Nuk është faji ynë që kemi bërë zgjedhjen e duhur.

Përsa i përket artikullit në The New York Times [iii], ai është shprehur se beson – Ai ka shumë respekt për The New York Times, megjithatë ata nuk kishin mbërë një kontroll faktik, sepse nëse dikush e lexonte atë artikull, - do të kupronte se artikulli është i njëanshëm dhe se njëkohësisht përpiqet që t’ia atribuojë përdorimin e armëve kimike Iranit. Ai është shprehur: “Dua të them, kjo gjë nuk thuhet sigurisht ​​në një mënyrë kaq të drejtpërdrejtë, megjithatë mjafton vetëm të lexojmë fjalinë, lutem. Lexoni dënimin në një sfond që shtatë raporte të Kombeve të Bashkuara, njëra pas tjetrës, vërtetuan se Iraku kishte përdorur armë kimike dhe kundërshtoi akuzat e Irakut se Irani kishte përdorur armë kimike, kundërshtoi akuzat e Irakut, të mbështetura nga Shtetet e Bashkuara. Mos harroni incidentin e Halabjes, ku një dokument i CIA-s tani tregon se Shtetet e Bashkuara dërguan urdhër në të gjitha ambasadat e saj duke u kërkuar atyre të shkonin dhe lobonin se Irani kishte përdorur armë kimike këtu? Dua të them, të gjitha këto janë fakte. Unë nuk jam – nuk jam – këto nuk janë as WikiLeaks. Ata erdhën - erdhën para Assange. “Pra, dua të them, këto janë fakte reale. Dua të them, këto janë fakte reale. Ndërsa ne, ne kemi ndikimin tonë në Irak. Ne kemi ndikim në rajon. Por ne nuk besojmë se ndikimi në këtë rajon duhet të jetë në kurriz të përjashtimit të të tjerëve. Ne besojmë se të gjithë duhet të angazhohen në rajon.

Artikulli i publikuar në The New York Times më 4 prill që Zarifi erikujtoi në seancën e CFR-së, nënvizonte faktet e mëposhtme të cilat u mohuan nga regjimi sirian; “Një nga shpërthimet më të rënda me lëndë kimike në Siri, që u zhvillua të martën e shndërroi një zonë të kufizuat në veri në një zonë të intoksituar, duke nxitur zemërimin ndërkombëtar për mosndëshkimin e vazhdueshëm të qeverisë të treguar në luftën gjashtëvjeçare të vendit. Udhëheqësit perëndimorë, duke përfshirë edhe Presidentin Trump fajësuan qeverinë siriane të presidentit Bashar al-Assad dhe i bëri thirrje patronëve të saj, Rusisë dhe Iranit, që të parandalonin përsëritjen e këtyre ngjarjeve që shumë e përshkruan si një krim lufte. Dhjetëra njerëz, përfshirë fëmijët, vdiqën – disa të plagosur, duke u mbytur, duke mos patur mundësi të marrin frymë ose duke nxjerrë shkumë nga goja– pasi kanë thithur gjatë frymarrjes helm që ndoshta përmbante një agjent nervash ose kimikate të tjera të ndaluara, sipas dëshmitarëve, mjekëve dhe punonjësve të marrë me shpëtimin e këtyre viktimave.Ata thanë se substanca toksike u përhap pasi avionët luftarakë hodhën bomba në orët e hershme të mëngjesit. Disa punonjës të shpëtimit u sëmurën dhe u infektuan për shkak të kontaktit të afërt me të vdekurit. Departamenti i Shëndetësisë i drejtuar nga opozita në provincën Idlib, ku ndodhi edhe sulmi, ka deklaruar se 69 vetë kishin vdekur, duke siguruar edhe një listë të emrave të tyre. Të vdekurit ende ishin duke u identifikuar, dhe disa grupe humanitare thanë se numri i të vdekurve kishte arritur deri në 100. Qeveria e Bashar Assadit, i cili hoqi dorë nga armët kimike pothuajse katër vjet më parë, pas një sulmi të madh kimik që agjencitë amerikane të zbulimit kryenin nga forcat e tij, mohoi se ushtria e tij kishte qenë përgjegjëse për këtë sulm, siç bëri çdo herë tjetër që u përdorën municionet kimike “Unë mendoj se ai ishte duke folur për sulmin kimik të Ghouta që ndodhi në Ghouta të Sirisë, gjatë Luftës Civile Siriane në orët e para të 21 gushtit 2013. Rusia ofroi një shpjegim tjetër. Një zëdhënës i Ministrisë së Mbrojtjes, gjenerali Igor Konashenkov tha se avionët sirianë kishin goditur një depo kryengritëse që përmbante substanca toksike për t'u përdorur në armët kimike. Dëshmitarët e sulmit thanë se filloi para 7 orëve. Fotot e shumta dhe videot grafike të postuara në internet nga aktivistët dhe banorët treguan fëmijët dhe të rriturit më të moshuar që kishin vështirësi dhe po përpiqen të merrnin frymë, ose të qëndroninpa lëvizur në baltë pasi punëtorët e shpëtimit i shqyen rrobat e viktimave dhe po mundoheshin t’i shpëtonin. Trupat e të paktën 10 fëmijëe gjendeshin të shtrira në toka pa jetë.

Deduksion

Sipas gjithë atyre që unë kam arritur që të kuptoj nga bisedat e bëra kam arritur në përfundimin se; Irani kundërshton përdorimin e armëve kimike nga kushdo qoftë kundrejt kujdo qoftë. Kjo është “vija e kuqe”, kufiri që duhet vënë për armët kimike. Ndërkohë, Irani jo vetëm qëka dyshime të konsiderueshme në lidhje me pretendimin e SHBA-së në lidhje me përdorimin e sulmittë dyshuar kimik, por gjithashtu mund të ketë dyshime shumë më të vogla dhe më të zbehta rreth regjimit sirian Bashar al-Assad në këtë konotacion. Në vend që të spekulojë për të panjohurën, mund të hidhetnjë hap përpara për të zbuluar të vërtetën. Kuptimi i mëtejshëm është i mundur vetëm nëse një seri pyetjesh kureshtare riformësohen dhe u ridrejtohen organeve qeveritare dhe zëdhënësve të Iranit. Bazuar në faktin se Irani dhe Siria janë “aleatë strategjikë të ngushtë” dhe pa mbështetjen e Iranit, regjimi ka të ngjarë të bie, një pyetje hipotetike na lind në mendje; “Çfarë do të ndryshojë për Iranin në drejtim e mbështetjes së regjimit sirian, nëse gjurmë do të vërtetonin se regjimi sirian është krejtësisht përgjegjës nga sulmi?”. A dëshirojnë ata që të heqin dorë nga regjimi sirian i Bashar al-Assadit për sulmin e dyshuar kimik apo jo, në vend që të motivojnë autoritetet për të hetuar çështjen që Irani beson se është tepër vonë? Deri në çfarë mase Irani do të monitorojë dhe mbështesë aktivitetet e hetimit në kuptimin e teknologjive të tyre mjeko-ligjore në dispozicion? Nga përshtypja e arritur gjatë këtyre bisedave lihet ideja sembështeja e Iranit për të hedhur këto hapa është 100 për qind. Pra, pyetjet e krijuara këtu duket si “gjysmë-kundër-argumente”siç u shpreh edhe Zarifi në seancën CFR, “Tani, nëse ata shkojnë dhe vizitojnë Shayratin dhe nuk gjejnë gjurmë, cili do të ishte përfundimi, se gjurmët janë zhdukur apo se pohimi që nga fillimi ishte fals?

Si përfundim, supozoj se moderatorët përkatës dhe/ose njerëzit e medias që bashkëveprojnë me autoritetet iraniane duhet t'u pyesin“pyetjete ngritura më lart”, në mënyrë që në të ardhmen të lihen mënjanë shakatë dhe thashethemet lidhur me çështjen e sulmeve kimike të zbuluara këtu.

Burimi : Uluslararası Politika Akademisi (UPA)