Ardhja e Donald Trump në Presidencën e SHBA-së përbën tashmë një element shtesë të pasigurisë për zhvillimin e ngjarjeve botërore. Nëse do të nisemi nga retorika e Donald Trump, dhe disa nga urdhrat e tij fillestarë ekzekutive, të tilla si tërheqja e SHBA-së nga Partneritetit Trans-Pacifik (TPP), macja proverbiale tashmë është vendosur në mes pëllumbave gjeopolitikë.

Qeveria australiane duket se ka qenë tërësisht të papërgatitur për veprimet e Presidentit Trump, dhe aq më pak e përgatitur për vendimin e tij për heqjen dorë nga pjesëmarrja amerikane në TPP. Përgjigja politike që është dhënë ka qenë një përgjigje kritike, duke këmbëngulur se TPP mund të vazhdojë edhe më shumë në këto kushte të jashtëzakonshme, duke sugjeruar që Kina dhe Indonezia do të mund të zënë vendin e amerikanëve.

Kjo ngjrje tregon një shkallë të naiviteti që është një gjë për t’u shqetësuar. Ndërsa diçka tjetër edhe më shqetësuese është se sipas Zëdhënësit të opozitës, Trade Jason Clare pas dy kërkesave të bëra në lidhje me të drejtën për t’u informuar, Departamenti i Punëve të Jashtme dhe Tregtisë nuk kanë ndërmarrë asnjë hap për të modeluar skenarë alternative në rast se TPP-ja për çfarëdo arsye pushon së ekzistuari.

TPP, pavarësisht se nuk ka qënë gjithnjë e këtillë, vazhdimisht ka mbajtur formën e dhe është shfaqur si një marrëveshjeje tregtie. Vetëm 7 nga 29 kapitujt e kësaj marrëveshjeje rregullojnë marrëdhëniet tregtare. Objektivat e saj themelore, përveçse për të shërbyer në interes të botëë së korporatave dhe zvogëlimin të sovranitetit kombëtar nëpërmjet procedurave të tilla si procedurat e zgjidhjes së shtetit investitor ka qënë gjithmonë ruajtja e hegjemonisë amerikane në rajonin e Azi-Paqësor. 

Marrëveshja ekuivalente e  saj në Evropë është  Partneriteti Investimeve dhe Tregtisë Trans-Atlantike (TTIP) kishte për qëllim që të përmbushte të njëjtat objektiva dhe funksione. Është e rëndësishme të rikujtojmë e as Kina dhe as Rusia nuk janë ftuar respektivisht në TPP dhe në TTIP që të bëhen pjesë e tyre në asnjë moment dhe ky përjashtim nuk ka të bëjë me elementët gjeografikë e tyre, ekonomikë, ushtarakë dhe të pushteti politik, por në mënyrë absurde, ky përjashtimi është parë në një kontekst më të gjerë gjeopolitik. 

Për të kuptuar kuadri konceptual që e ka bërë SHBA-në të ketë rol udhëheqës në TPP dhe në TTIP është e nevojshme që të kthehemi pas në histori në vitin 1904. Në atë vit, drejtori i London School of Economics, Sir Halford Mackinder bëri një prezantim të gjatë për Royal Geographical Society. Në këtë leksion, Mackinder kishte përcaktuar kornizat brenda së cilave do të ndodhej bota në të ardhmen. 

Në qendër të kësaj bote ishte një copë toke e mbledhur që ai e përshkruante si “ishulli botë”. Dhe “zemra/qendra” e kësaj mase të tokës sipas terminologjisë së Mackinder-it ishte territori “Evropë-Azi”, ajo që ne në ditët e sotme e njohim si Eurasia. Sipas asaj që ai propozonte, kush e sundonte zemrën e këtij ishulli botëror do të sundonte të gjithë ishullin botëror, dhe kushdo që sundonte ishullin botëror do të sundonte të gjithë botën.

Ndërkaq, masave të tjera të tokës, duke përfshirë këtu Australinë dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës ai u kishte vënë statusin e “ishujve të largët.”  

Ka kaluar tashmë një shekulli nga krijimi i tyre, megjithatë ky vizioni tani është duke u kthyer në realitet. Gjatë këtij shekulli janë sjellë në jetë dy luftëra të mëdha që kishin një ndikim shkatërrues mbi Rusinë dhe Kinën; shfrytëzimi kolonial si dhe përndjekja e pamëshirshme e përfitimit politik, ekonomik dhe ushtarak. Me rënien e Bashkimit Sovjetik në vitin 1991, për një periudhë relativisht të shkurtër, në botë ka ekzistuar vetëm një superfuqi e vetme, Shtetet e Bashkuara.

Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kanë bërë të qartë se kanë për qëllim të ruajë dominiancën etyre në rang botëror në vitin 2000, kur Departamenti i Mbrojtjes së ShBA-së, ka bublikuar një projekt  strategji, Vizioni i Përbashkët, deri në vitin 2020. Ky dokument përshkruan objektivin strategjik si “dominim të plotë dhe gjithëpërfshirës”, sipas të cilit nënkuptohet kontrolli i tokës, detit, ajrit, hapësirës dhe hapësirave kibernetike duke i përjashtuar të gjithë të tjerët. 

Peter Dale Scott e ka përshkruar këtë objektiv si “ndoshta një çmenduri”, megjithatë ajo ka themeli në të cilën është mbshtetur politika e jashtme amerikane të paktën gjatë disa dekadave të fundit. Me një ndryshim tërësisht të kundërt, teksti i politikave të përbashkta dhe bashkëpunimin të Kinës në lidhje me sigurinë në rajonin Azi-Paqësor të publikuar më 11 janar 2017 paraqet qasje diametralisht të përkundërta me marrëdhëniet gjeopolitike.

Ky ishte një konkluzion i nevojshëm i strategjisë së dominimit të spektrit të plotë se rritja e çdo pushteti, ose pushteteve të tjera konkurrente duhet të kundërshtohej me të gjitha mjetet e mundshme. Kjo filozofi ka rezultuar në bombardimin e vendeve që nuk kanë pranuar të nënshtrohen; ndryshimet e regjimeve shpeshherë duke përfshirë atentatet kundër liderëve; pushtimet e vendeve; dhe strategjitë dominimit ekonomik që manifestohet me anë marrëveshjeve të tilla si TPP dhe TTIP. 

Kur Barack Obama përfundoi mandatin e tij të presidencës, në janar të vitit 2017 ai kishte hyrë në histori si presidenti i vetëm amerikan që gjatë çdo dite të mandatit të tij presidencial  SHBA-ja ka qënë në gjendje luftë. Vendi i tij ka qënë i angazhuar në shtatë luftëra të njohura për të gjithë në të njëjtën kohë, dhe gjatë gjithë vitin 2016, Forcat Ajërore të SHBA-së ka lëshuar mesatarisht tre bomba në orë, 24 orë në ditë, për 366 ditë. 

Forcat speciale amerikane, të trajnuara për vrasje, sabotime dhe përçarje po kryejnë aktivitetet e tyre në më shumë se 100 vende. Shumë nga vendet në rajonin që Mackinder e quan “zemra” kanë qënë viktima të këtyre politikave. 

Pjesa më e madhe e informacionit në lidhje me këto politika dhe efektet e tyre janë fshehur nga publiku perëndimor. I ashtuquajturi “shtypi i lirë” të paktën në dekadat e fundit çdo ditë e më shumë është shndërruar në një nxitës të tifozëve për shkatërrimin, që për ata është shumë fitimprurës, tejkalimet e asaj që Eisenhoëer në fjalimin e tij të lamtumirës në vitin 1961 e ka quajtur “kompleksi ushtarak industrial”. 

Në ditët e sotme, është e nevojshme që këtij përkufizimi t’i shtojmë industrinë e “shërbimeve të inteligjencës”brenda në atë matricë. Shkalla në të cilën media e mbështet këtë luftë të ndërlikuar dhe të vazhdueshme për përfitimet e saj të vazhdueshme nuk ka ndodhur rastësisht. Operacioni Mockingbird ishte një program i CIA-s që synon kapjen e kontrolleve editoriale të masmedias. 

Kur këtë gjë ia bashkëngjisim ndër-pronësisë së massmediave me elementet kryesore të kompleksit ushtarako-industrial është e lehtë për të arritur të kuptojmë pse publiku është ushqyer gjithnjë me një dietë konstante me gjysmë të vërtetave, shtrembërime, dezinformime dhe gënjeshtra të drejta të plota mbi çështjet e rëndësisë publike. 

Kjo gjendje shtrihet deri në vitin 1967, kur ishte CIA ajo që formuloi termin “teoricieni i komplotit” si një mbiemër pezhorativ dhe si përgjigje ndaj rritjes së skepticizmit publik pas publikit të raportit të Komisionit Warren në lidhje me hetimet për vrasjen e John F. Kennedy.

Suksesi i menjëhershëm i çdo fushate denigruese për të gjithë ata që vënë në dyshim versionin zyrtar të një sërë ngjarjesh të rëndësishme gjeopolitike është duke parë sidomos në mbulimin shumë të dobët mediatik në rrjedhë të ngjarjeve aq të ndryshme sa 9/11, armëve të shkatërrimit në masë të Sadam Huseinit, të programit të armëve bërthamore të Iranit, dhe të shtënat për të hedhur poshtë avionët MH17 mbi Ukrainën. 

Përsëritja ad nauseum i frazave të caktuara të tilla si “agresioni kinez” në Detin e Kinës Jugore, ose “agresionit të Rusisë” në Evropë janë të dizajnuara për të ngulitur në mendjen e publikut një version të veçantë të ngjarjeve. Se pohimet e tilla, si me armët e shkatërrimit në masë të Sadamit, janë krejtësisht jo ekzistenciale dhe se në fakt asnjëra prej tyre nuk përbën asnjë problem konkret. 

Një dredhi edhe më e zakonshme se “teoricieni i komploteve” 'është shtypja e thjeshtë e informatave relevante. Shumë pak njerëz janë të vetëdijshëm, për shembull, në vitit 1999 gjatë një gjykimi civil në SHBA, ku pas një gjyqi që zgjati më shumë se tre javë (periudhë e cila nuk është trasmetuar në asnjë moment nga mediat kryesore) njëzëri u arrit në përfundimin se Martin Luther King u vra si rezultat i një komploti që përfshin FBI-në, Departamentin e Policisë Memphis dhe Departamentin e Ushtrisë.

Në mënyrë të ngjashme, shumë pak janë në dijeni përsa i përket marrëveshjes së nënshkruar më 8 Gusht të vitit 2014 mes shteteve të Australisë, Belgjikës, Hollandës dhe Ukrainës sipas të cilave shtetet kanë rënë dakort që të mos nxirren përfundime në lidhje me hetimet për rrëzimin e avionëve MH17 pa u arritur pëlqimi unanim i të gjithë palëve të kësaj marrëveshjeve. Kjo marrëveshje i dha të dyshuarit kryesor, Ukrainës, të drejtën e vetos mbi rezultatet e hetimit. 

Angazhimi i vazhdueshëm në luftëra të huaja, ka pa dyshim një çmim, në këtë rast çmimi është i dyfishtë. Nga njëra anë ka një kosto të madhe financiare, që është e pamundur që të përmbushet nga burimet e brendshme financiare. 

Në kohën kur Obama mori detyrën, në janar të vitit 2009, borxhi kombëtar i SHBA-së ishte rreth 8 miliardë dollarë,ndërkaq kur Trump mori detyrën në janar të këtij viti ky borxh ishte fryrë deri në një shifër rreth 20 $ trillion. Ashtu si CEO i Alibaba-s, Jack Ma vuri në dukje në samitin e fundit të Davos, edhe pse në Australi është raportuar në mënyrë shumë të zbehrë, në 30 vitet e fundit Amerika ka patur 13 luftëra me një kosto prej 14.2 trilion dollarë. 

Pjesa tjetër e ekuacionit është se Amerika nuk ka pasur fonde të mjaftueshme për të investuar në infrastrukturën e saj, e cila është në një gjendje të vështirë. Presidenti Trump ka shpallur premtimin e tij se do të shpenzojë 1 trillion dollarë në përmirësimin e infrastrukturës, por në forumin financiar aziatik që është mbajtur një ditë para takimit të Davos, kryetari i China Investment Corporation, Ding Xuedong theksoi se edhe për përmismin e infrastrukturës amerikane në gjendjen që është sot, pa përfshirë investime të reja për projekte të reja, do të duhe të paktën 8 trilionë dollarë. Edhe SHBA nuk e ka atë nivel të investimeve nga burimet e brendshme. 

Prandaj në këtë situatë kemi, nga njëra anë, një perandori të kalbur pafund duke luftuar luftërat që zgjedh të bëjë, dhe duke përdorur bllofin, mburrjen dhe ngacmimin, duke u përpjekur dëshpërimisht që të qëndrojë e varur tek mbeturinat e statusit të superfuqisë.

Në anën tjetër, nëse i kthehemi ishullit botëror të Mackinder-it, do të gjendemi përballë një modeli krejtësisht të ndryshëm gjeopolitik dhe ekonomik. Gjatë njëzet viteve të fundit Kina ka ndërtuar një strukturë tërësisht të ndryshme ekonomike. Ndryshe nga amerikanët të cilët trajtojnë çdo stërvitje si një lojë të shumëzur me zero, domethënë që gjithmonë duhet të jenë ata që fitojë dhe dikush tjetër duhet të humbasë, këndvështimi kinez për luftën ka përvetësuar në mënyrë të përkryer terminologjinë e Presidentit Xi “win-win”. 

Ky riorientim fundamental i çështjeve gjeopolitike kishte një pikë të rëndësishme fillestare (një prej disa pikave të shumta) që i përket formimit të Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait (SCO). Aktualisht ekziston një rend i anëtarësimit në tre nivele. 

Shtetet Anëtare: Kina, India, Kazakistani, Kërgëzistani, Pakistani, Rusia, Taxhikistani dhe Ozbekistani. 

Vëzhguesit: Afganistani, Belarusi, Irani ve Mongolia. 

Partnerët e Dialogut: Armenia, Azerbaxhani, Kamboxhja, Nepali, Sri Lanka dhe Turqia.

India dhe Pakistani u bënë anëtare të SCO në vitin 2016 dhe Irani ka gjasa të bëhet një anëtar i plotë në vitin 2017. Një vështrim në hartë tregon se kjo pjesëmarrje përfshin të gjithë atë që Mackinderi e quajti “ishulli botëror”.

Zhvillimi i ardhshëm i madh në mënyrë kronologjike ishte edhe formimi i BRICS, (me anëtarë Brazilin, Rusinë, Indinë, Kinën dhe Afrikën e Jugut) në vitin 2006, dhe zhvilluan takimin e parë zyrtar në vitin 2009. Ato sigurojnë lidhjet kryesore në tre kontinente të ndryshme; kanë tre miliardë njerëz, dhe një GDP-në më të madhe prej  16 trillionë dollarë. Në mënyrë domethënëse, BRICS ka një bankë të saj të zhvillimit dhe të anëtarëve të saj (siç i ka edhe SCO) të cilat kryejnë tregti me me monedhat e tyre dhe jo me anë të ndërmjetësimit të dollarit amerikan.

Grupimi tjetër i rëndësishëm i krijuar duke ndjekur rendin kronologjik ishte Bashkimi Ekonomik Euroaziatik që filloi të organizonte aktivitetet e tij të parë në 2000 dhe më pas nënshkoi një traktat formale në vitin 2014. Anëtarët e saj janë Armenia, Bjellorusia, Kazakistani, Kërgëzstani, dhe Rusia. Në këtë bashkim përfshihen 183 milionë njerëz dhe kanë një GDP prej më shumë se  4 trilionë dollarë. 

Ajo do të theksohet është se ka një mbivendosje të anëtarësimit të anëtarëve të SCO dhe BRIC. EEU dhe SCO ka hyrë në një marrëdhënie formale të tregtisë në vitin 2016. 

Në nëntor të vitit 2012, në Samitin e ASEAN në Kamboxhia është themeluar Partneriteti Gjithëpërfshirës Rajonal Ekonomik (RCEP). Anëtarët e këtij partneriteti janë pikërisht këto 10 vende të ASEAN-it, duke shtuar edhe Kinën, Indinë, Japoninë, Korenë e Jugut dhe Australinë bashkë me Zelandën e Re. RCEP përfaqëson 46% të popullatës botërore, 40% të tregtisë botërore, dhe ka një GDP prej  17 trilionë dollarë. Me dështimin e TPP-it, ky është i vetmi grupim të rëndësishëm i tregtisë në rajonin e Azi-Paqësorit në të cilin është e anëtarësuar edhe Australia. 

Për pesë vite tashmë që nga perceptimi fillestar i tij, mediat australiane e kanë përmendur RCEP-in vetëm pas rrezkut të marrjes fund të TPP-it (një fakt që nuk është kuptuar plotësisht nga qeveria australiane, duke qënë se ka pasur një lëkundje të rizgjimit të interesave.) 

Përfshirja e Australisë konsiderohet si e dyshimtë nga shumë prej kombeve të RCEP të cilët, siç është shprehur edhe Escobar e shohin Australinë si “Kali i Trojës” për interes të amerikanëve. Në analizat që Escobar ka bërë në lidhje me këto çështje, Australia nuk ka bërë asgjë në 18 muajt që lamë pas, gjë që bën që disa anëtarë të tjerë të RCEP të mos heqin dorë nga ky nocion. Komentet e ministrit të jashtëm, Julie Bishop të raportuara nga SMH do ta përforcojë edhe më shumë këtë dyshim. 

Një tjetër rrugë potencialisht e mundshme e zhvillimit të tregtisë që është pritur jo me shumë entuziazëm nga qeveria australiane është Zona e Tregtisë së Lirë e Azisë dhe Paqësorit (FTAAP) që filloi në Pekin në një mbledhje të APEC të zhvilluar atje në fund të vitit 2014. 

Një zhvillim i vetëm që tregon se në fakt qeveria australiane është duke marrë një hap konkret në kundërshtim me dëshirat e Washingtonit ishte bashkimi me Infrastrukturës Aziatike të Bankës së Investimeve. Anëtarët e parë themelues të saj ishin 57, tashmë janë zgjeruar deri në 70 që prej fundit të vitit 2016. E vetmja mungesë e dukshme dhe e rëndësishme nga rajoni Azi-Paqësor është Japonia. 

Të gjitha këto zhvillime, pavarësisht sa të rëndësishme janë, nuk janë të mjaftueshme për nivelin dhe ambicien njohur gjerësisht si mëndafshi rrugëve të reja, apo siç është përkthyer tmë më saktë nga Mandarin si Një breg një rrugë. 

OBOR po i jep një formë dhe funksion vizionit të Mackinder-së pr një një ishull të botës. Ky projekt që e ka zanafillën në një fjalim të dhënë në Astana, Kazakistan, në tetor 2013 nga presidenti kinez Xi Jinping, në lidhje me programin më të madh të nfrastrukturës në botë. 

Në fakt, OBOR është edhe e pozicionuar ëdhe në tokë dhe det. Rrugët tokësore po zgjerohen me qëllim që të kryhen lidhjet hekurudhore me shpejtësi të lartë nga Kina në Evropë me rrugët veriore, (nga Vladivostok) qendrore dhe jugore. 

Rrugët e tjera do të shtrihen drejt lindjes në Korridorin Ekonomik Kinë-Pakistan (CPEC) me anë të një projeki rrugor hekurudhor dhe të pordorimit me fibra optike me vlerë 46 miliardë dollarë. Kjo do të përfundojë në portin Gwador të kontrolluar nga kinezët që ndodhet  në Pakistan, në detin Arabik. Një nga avantazhet e shumta të saj është se ajo do të anashkalojë ngushticën e Malacca, një lumë i lundrueshëm me rëndësi vitale përmes të cilit aktualisht kalon më shumë se 70% e naftës të Kinës. 

Një nga raportet vjetore të kryera në lidhje me ngushticën e Malacca-s, ajo është një marrëveshje e përbashkët mes SHBA-së dhe Australisë (Operacioni Talisman Sabre), me anë të së cilës përdorin praktikën e bllokimit të ngushticën jetike si pjesë e një strategjie të përgjithshme të kontrollit të Kinës. Vetë ekzistenca e kësaj marrëveshjeje dhe objektivat e saj janë vetëm një ilustrim i analizës “Kali i Trojës”, siç e prshkruan Escobari. 

Gwador nuk lidh vetëm Detin Arabik dhe rolin e tij si komponenti Marinar i OBOR, ndodhet gjithashtu i poziconuar në afërsi të kufirit iranian. Irani ka ndërtuar tashmë një lidhje hekurudhore me shpejtësi të lartë në anën e saj të kufirit që do ta lidhë edhe me Gwador si pjesë e mozaikut e rrjeteve lidhëse.

Një komponent tjetër edhe më jugor i OBOR-it është Korridori Ekonomik i Gadishullt Kinez-Indokinez që lidh Kunmingun me Singaporin (CIPEC). Edhe ky element, është një mjet tokësor që po përdoret për të shmangur dobësitë e ngushticën e Malacca.

Komponenti detare i OBOR-it do të sigurojë lidhjet e shtrirë deri në Afrikën Lindore, Afrikën e Veriut, Lindjen e Mesme dhe Evropë duke i dhënë fund edhe rëndësisë së Venecias, aty do të lidhin komponentët më kryesorë hekurudhorë të shpejtësisë së lartë që vijnë nga Kina.

Madhësia e këtyre projekteve është e habitshme. Që nga korriku 2016, Kina ka lidhur më shumë se 900 kontrata në vend dhe është ende në negociata, të cilat kapin një vlerë të propozuar të investimeve deri në 900 miliardë dollarë. Ndërsa kjo ishte veçse një kontratë me vlerë të veçantë mbi 400 miliardë dollarë të nënshkruar me Rusinë për furnizimin e gazit natyror.

Implementimet e këtyre zhvillimeve ende nuk janë bërë të ditura për njerëzit në Australi, ashtu si edhe të gjitha informacionet faktike shpeshherë nuk merren seriozisht dhe nuk publikohen. Zhvillimet gjeopolitike dhe ekonomike të përmendura më sipër mbartin në vetvete të paktën dy përfundime të rëndësishme që duhen përmendur.

Gjëja e parë e rëndësishme përsa i përket këtyre zhvillimeve të mëdha është se kjo nuk është thjesht një çështje e ndërtimit të transformuese të lidhjeve hekurudhore, rrugore, detare dhe fibrave optike që do të lidhë më shumë se 60 vende që tashmë janë pjesë e OBOR-it.

Është e qartë nga një numër i prononcime zyrtare politike nga udhëheqësit politikë të vendeve kryesore, duke përfshirë këtu por jo duke u kufizuar vetëm me, Kinën, Indinë, Rusinë dhe Iranin, që infrastruktura e lidhjes së transportit janë vetëm një pjesë e gjithë procesit të zhvillimit.

Qëllimi i politikës është zhvillimi i një themeli bazë të ndërlidhur ekonomik të vendeve pjesëmarrëse. Të gjithë vendet pjesëmarrëse do të kenë përfitime të shumta (duke ndjekur strategjinë win-win të Xi), megjithatë, ky projekt mbart një rëndësi të veçantë që mund të nxjerrë në dritë potencialin e burimeve që kanë disa prej vendeve kryesore të OBOR-it në bashkimin e Euroazisë. Tabela e mëposhtme ofron të listuara këto burime.

Burimet kryesore të shteteve 

·         Irani: Naftë, gaz natyror, bakër, boksit, qymyr, hekur, plumb, zink, kallaj.

·         Kazakistan: Boksit, bakër, arë, mineral hekuri, qymyr, gaz natyror, naftë. 

·         Kërgëzistan: qymyri, arë, plumb, uraniumi, zink. 

·         Mongoli: bakër, arë, molibden, fluorin, uranium, kallaj, tungsten. 

·         Rusia: qymyr, gaz natyror, naftë, dru. 

·         Taxhikistan: antinom, arë, argjend, tungsten, uranium.

·         Ozbekistan: qymyr, bakër, arë, plumb, molibden, gaz natyror, tungsten, uranium, zink.

Është diçka që duhet t’u tërheqë vëmendjen menjëherë lexuesve australianë. Të gjitha vendet në tabelën e mësipërme (të cilët janë të ndërlidhura nëpërmjet SCO) si edhe me dhjetra vende të tjera që janë pjesë e rrjetit OBOR janë pikërisht vendet që prodhojnë të gjitha mallrat kryesorë që mbajnë gjallë prosperitet australian gjatë këtyre 30 viteve të fundit.

Për më tepër, të gjitha këto vende janë ose do të jenë shumë shpejt të lidhura direkt me Kinën nëpërmjet sistemit hekurudhor me shpejtësi të lartë dhe lidhjeve të tjera. Si të tilla, ato janë të paprekshme nga kontrolli detare i SHBA-së apo çdo lloj tentative për kontrollin e detit që i afrohet Kinës.

Në të gjitha këto ekziston edhe një dimension politik. Sipas autorit të këtij artikulli, do të jetë mëse e natyrshme që Kina do të tregojë një sjellje preferenciale për vendet me të cilin ka marrëdhënie miqësore. Në këtë kontekst, Australia për shkak të marrëdhënieve të ngushta që ka me Shtetet e Bashkuara; për gatishmërinë e saj për të mirëpritur objektet ushtarake SHBA-së që kanë si objektiv kryesor “kontrollin” e Kinës; për pompozitetin absurd të disa figurave politike; dhe në veçanti për pjesëmarrjen e gatshme në provokime në Detin e Kinës Jugore do të jetë në vëmendjen e udhëheqjes kineze.

Implikimi i dytë rrjedh nga ai i parë. Është në fakt diçka familjare për ne, është një rikonstruksion themelor i botës gjeopolitike, duke i dhënë formë dhe cilësi vizionit të më shumë se një shekull më parë Mackinder-it.

Në shumë aspekte, ajo që ne jemi duke vëzhguar është një version i përditësuar i rrugëve të vjetra të mëndafshit të përcaktuara nga dinastia Han, në shekullin e 2 para erës sonë. Ky sistem i lashtë tregtar ka zgjatur për më shumë se 1500 vjet deri në mesin e shekullit të 15-të të erës sonë.

Në atë kohë, Irani ishte një komponent thelbësor i Rrugës së Mëndafshit. Kur Presidenti Xi vizitoi Iranin në janar të vitit 2016, ka shënuar pikërisht vizitën e parë zyrtare të një Presidenti kinez në Iran që prej 14 viteve, megjithatë pranohet që ka ekzistuar një marrëdhënie për më shumë se 2000 vjeçare mes tyre.

Irani modern, pavarësisht nga burimet e saj të theksuara në tabelën e mësipërm, është gjithashtu një vend me një kulturë të lashtë 3000-vjeçar, e cila i ka dhënë edhe një tjetër element bashkues me Kinën. Pavarësisht sanksione të parashtruara nga SHBA-ja, duke u bazuar në akuzat krejtësisht të pavërteta rë ShBA-së, për një program të armëve bërthamore, Irani ka arritur që të renditetet në listën e 9 vendeve që lexojnë më së shumti në botë, pa bërë këtu diskriminim gjinor.

Në nëntor të vitit 2016, Kina dhe Irani kanë nënshkruar një marrëveshje bashkëpunimi të mbrojtjes dhe në të njëjtin muaj kanë nënshkruar një marrëveshje armësh me vlerë 10 miliardë dollarëshe me rusët. Këto zhvillime dhe të tjera të ngjashme do t’i shkaktojnë një stepje pompozitetit politik të hasur së shumti në komentet agresive perëndimore ndaj Iranit.

Integrimi i Iranit, përmes SCO dhe OBOR në një rend të ri gjeopolitik është tregues i betejës që luftuan në frontin më të gjerë për udhëheqjen në shekullin e 21.

Siç e ka vëzhguar edhe White, Deti i Kinës Jugore nuk ka të bëjë me gurë, shkëmbinj nënujorë dhe të drejtën ndërkombëtare detare. Çështjet, thotë ai, janë të thjeshta dhe të kristalta: “Amerika dëshiron të mbetet pushteti kryesor strategjik në Azi, dhe Kina do të zëvendësojë atë. Gjasat që kjo gjë të ndodhi janë shumë të larta.” Duke marrë parasysh ato që Bishop ka raportuar dalim në përfundimin se qeveria australiane mbështet luftën amerikane për të ruajtur supremacinë e saj në Azinë Lindore dhe kudo tjetër në botë.

Situata që është krijuar përballë Shteteve tw Bashkuara të Amerikës, dhe për këtë arsye edhe përballë Australisë është vetë konkretizimi i dy perspektivave të ndryshushme të dy ish-eksponentëve kryesorë të strategjisë gjeopolitike, Henry Kissinger dhe Zbignieë Brzezinski.

Gjatë një leksioni që ka dhënë në vitin 2016, Kissinger është shprehur se “interesat afatgjata të të këtyre dy vendeve (SHBA-së dhe Rusi-së) kanë nevojë pëe një situatë botërore që shndërron turbullira bashkëkohore dhe që drejtohet drejt një ekuilibri të ri, i cili është gjithnjë e më shumë i polarizuar dhe gjithëpërfshirës globalisht. Rusia duhet të shihet fillimisht si një element thelbësor i çdo ekuilibrit global, jo domosdoshmërisht si një kërcënim për Shtetet e Bashkuara.”

Nga ana tjetër, “Erozioni që kanë pësuar avantazhet ushtarako-teknike amerikane” është një ngjarje alarmuese për zotit Brzezinski. Një erozion i këtillë parashikon fundin e sundimit global të Amerikës. Për Brzezinskin, edhe pse nuk do ta dëshironte një gjë të këtillë, si rezultat i kësaj ka të ngjarë që të shkojmë drejt një “kaosi global”.

Kissinger dhe Brzezinski ndryshojnë prej njëri-tjetrit në zgjidhjet që ata prpozojnë për këtë situatë. Ndërsa Kissinger sheh një aleancë me Rusinë si të dobishme, Brzezinski do të preferonte që të anoheshin më shumë me Kinën. Të dy këta mendimtarë, pra, në mënyrë efektive argumentojnë për një strategji përçaj e sundo, duke arritur rezultatin përfundimtar të dëshiruar që është ruajtja e dominimit global të SHBA-së, edhe pse kjo gjë do të thoshte nevojë pr bashkëpunim me njërën ose tjetrën prej superfuqive botërore në botë.

Kjo ambicie nuk barazohet me realitetin gjeopolitik, sipas të cilit Kina do të rifitojë një pozicion udhëheqës dhe potencialit të madh të OBOR-it dhe strategjitë ekonomike dhe financiare të këtij grupimi siç edhe e ka parashikuar më shumë se 100 vjet më parë Mackinderi.

Zgjedhja e Trump në presidencë i ka sjellë padiskutim këtyre strategjive konkurruese një lehtësim të dukshëm. Zgjedhja që do të bëjë Australia duhet të jetë e qartë. A do të qëndrojë e varur tek siguritë e vjetra anglo-amerikane që i ka mbështetur për strategjitë e mbrojtjes, tregtisë dhe politikës së jashtme, siç ka vazhduar të bëjë që pas Luftës së Dytë Botërore? Në këtë mënyrë Australi rrezikon që të humbasë statusin që i është dhënë si pjesë e ishullit si dhe bashkë me SHBA-në të shkojë drejt fundosjes në një greminë të parëndësishme me ndjekjen e vazhdueshme të strategjive që tashmë u ka kaluar koha.

Ekziston edhe një mundësi. Australi mund të përfitojë nga të gjitha mundësitë e mundshme që i ofrojnë OBOR, RCEP dhe FTAAPdhe të luftojë kundër kësaj gjeopolitike të cilës i ka shërbyer 100 vitet e fundit.

Mendimi se mund të ekzistojë një rrugë e mesme është një mendim deluzional. Tashmë, Australia e ka ndjekur njëherë atë rrugë e rrezikshme dhe e gjeti veten të përfshirë në një seri ngjarjesh jo fatsjellëse të politikës së jashtme me përjadhtim të vendeve si Vietnami, Afganistani, deri tek Iraku dhe Siria duke qënë se na duhej të përmendnim vetëm disa. Nipërit tanë nuk do të na falënderojë në qoftë se ne bëjmë edhe një tjetër zgjedhje e gabuar.

Burimi : New Eastern Outlook / Medya Şafak