Amal Saad-Ghorayeb

Marrëdhëniet e Iranit me lëvizjet e rezistencës në Palestinë dhe Liban nuk mund të shihen nëpërmjet të njëjtës lupë si marrëdhëniet me vendet e tjera arabe dhe aktorët jo shtetërorë. Ky dallim nuk i detyrohet vetëm “Aksit të Rezistencës” që lidh Republikën Islamike me Hezbollahun dhe Hamasindhe me Sirinë, por më e rëndësishmja, i detyrohet qendërsisë sëÇështjes Palestineze, e cila është baza e kësaj aleance strategjike dhe që përcakton parametrat e politikës së jashtme iraniane në përgjithësi.

Në mënyrë që të kuptojmë më mirë lidhjet e Iranit me botën arane, është e nevojshme të shqyrtojmë natyrën dhe qëllimin e angazhimit të tij ndaj Çështjes Palestineze duke përdorur variablat e mëposhtme shkakore: ideologjia, siguria kombëtare, interesat strategjikë dhe “siguria ontologjike” (siguria e identitetit). Nga ana tjetër, këto variabla janë të kushtëzuara nga përcaktues historikë, religjioz, kulturorë dhe politikë, të cilat kanë bërë që Republika Islamike të përqëndrojë refuzimin e Izraelit dhe shenjtërinë e Çështjes Palestineze si konstante ideologjike dhe strategjike. Duke pasur parasysh se Çëshja Palestineze, e më pas edhe armiqësia ndaj Izraelit, përbëjnë shtyllën kurrizore të marrëdhënies organike  ndërmjet Republikës Islamike dhe Hezbollahut (e cila do të diskutohet në pjesën e fundit të këtij punimi), variablat e larpërmendur shpjegojnë më tej lidhjet e forta që e mbajnë Iranin me lëvizjet e rezistencës libaneze.

Rrënjet ideologjikë të angazhimit të Iranit ndaj Palestinës

Origjina historike

Apoteza e kësaj çështjeje është vënë në dukje nga portretizimi i fundit i Palestinës nga [ish] presidenti Mahmud Ahmadinexhad, si “Çështja më e rëndësishme në kohën tonë dhe padrejtësia më e madhe në histori”.[1] Kjo mendim bëri jehonë në fillim të këtij viti (bëhet fjalë për vitin 2011, koha kur është shkruar ky punim [sh.p.]) nga Akbar Hashemi Rafsanjani – i cili konsiderohet si “mburoja”, për të mos thënë, arkitekti i opozitës reformiste “Lëvizja eGjelbër” – në takimin e tij me liderin e Xhihadit Islamik Palestinez, Ramadan Abdullah Muhammedd Shallah, në të cilin ai e përshkruajti Çështjen Palestineze si “shqetësimin më të madh të Iranit”.[2] Më e rëndësishme se sinqeriteti i deklaratës së Rafsanjanit, është fakti se “pragmatistët” dhe “të moderuarit” e njohur të politikës së jashtme, si ai, akoma e ndiejnë si detyrë t’i bëjnë nderime Palestinës dhe të nënvizojnë përparësinë e saj në diskursin e politikës iraniane në traditës khomeiniste. Pavarësisht dallimeve të shumta midis dy kampeve kryesore, të dyja palët pretendojnë“Khatt al Imam” (traditën e Imam Khomeinit) dhe parimet e politikës së jatshme që ai theksoi, ku mes të cilave më e rëndësishmja ishte demonizimi i Izraelit dhe nderimi i jashtëzakonshëm për Palestinën.

Në fakt, të paktën pesëmbëdhjetë vjet përpara se të shpërthente Revolucioni Islamik, Khomeini e kishte vendosur Çështjen Palestineze në krye të shqetësimeve të tij kur përuroi fushatën revolucionare në vitet ’60. Si një lajtmotivi retorikës para, gjatë dhe pas Revolucionit, Lideri Suprem Ajatollah Sejid Ali Khamanei, ka ndjekur rrugën e Imamit duke i garantuar Palestinës statusin e paprekshëm si problemi“më i rëndësishëm” i botës Islame,[3] duke evokuar atë më shpesh se çdo çështje tjetër përgjatë historisë së tij të gjatë prej dy dekadash.[4] Pas mbarimit të “Luftës së Gazës” në janar 2009, Lideri Suprem e konsideroi popullin palestinez si një komb, i cili “me të vërtetë meriton të konsiderohet si më i durueshmi në histori.”[5] Më shumë se kaq, Lideri Suprem i tanishëm i Iranit e konsideron Çështjen Palestineze si një “kriter” për tëmatur angazhimin e dikujt ndaj ‘lirisë dhe të drejtave të njeriut’” – një provë ku presidenti Obama dhe sllogani i tij për “ndryshim” dështuan sipas Khameneit, duke parë se kjo administratë vazhdon të “gënjejë në mënyrë të paturpshme ndaj Çështjes Palestineze dhe problemeve të tjera.”[6]

Institucionalizimi i këtyre dy diskurseve të lidhura ndaj Palestinës dhe Izraelit si Shtylla qëndrore të politikës së jashtme të Iranit mund të gjenden në historinë bashkohore iraniane, e cila ka qënë shënjuar nga një trashëgimi e sundimit të huaj nga Shteteve e Bashkuara dhe Izraeli – e mbështetur nga regjimi tiranik i Shah Pahlavit. Dekada përpara shpërthimit të Revolucionit, Khomeini dhe ulema të tjerë, i kanë kundërshtuar me forcë marrëdhëniet e ngushta të Shahut me Izraelin. Ndër “arsyet pse” Khomeini “kundërshtoi Shahun” ishte se si ky i fundit e kishte shndërruar ekoniminë iraniane në një treg për importimin e të mirave të mëdha të Izraelit, ndërkohëqë nxiste eksportin e naftës drejt Izraelit në mënyrë që të plotësonte kërkesat e Izraelit.[7] Zërat e disidentëve shtypeshin nga aparati shtypës famëkeq i sigurimit, Savak, i cili ishte themeluar dhe mbështetur nga CIA dhe Mosadi, deri sa shpërtheu Revolucioni,[8] duke e bërë Khomeinin të dyshojë nëse “Shahu ishte izraelit?”[9]

Ishte pikërisht kjo lloj akuze kundër varësisë së “Shahut tradhëtar” ndaj Shteteve të Bashkuara dhe Izraelit qëçoi në arrestimin e Khomeinit më 3 qershor 1963, çka më pas përshpejtoi kryengritjen popullore që protestoi kundër arrestimit të tij, e njohur si “Lëvizja e 15 Khordad”, duke arritur kulmin me Revolucionin Islamik të Iranit 15 vjet më pas.

Në fakt, origjina e Revolucionit Islamik në pjesën më të madhe, ishte një reagim kundër hegjemonisë së Shteteve të Bashkuara dhe depërtimit të Izraelit në ekonominë dhe sigurinë e Iranit. Prandaj, revolucioni ishte njëkohësisht një revoltë kundër monarkisë dhe një luftë për çlirim kundër “imperializmit” amerikan dhe ndërhyrjes së madhe të Izraelit, i mishëruar në fjalinë kryesore të tij: “Pavarësi, Liri, Republikë Islamike” (Esteqlāl, āzādī, jomhūrī-ye eslāmī).

Në mënyrë paralele me thirrjen e Khomeinit për çlirimin e Iranit nga imperializmi, ishte edhe Thirrja e tij për çlirimin e Palestinës nga regjimi sionist, e cila ishte ndërthurur me slloganin revolucionar “Sot Irani, Nesër Palestina”.[10] Si pasojë e kësaj, në tetor të vitit 1968, Khomeini dha njëfetva fetare mbi obligimin e besimtarëve për të ndarë një pjesë tëKhoms (një taksë fetare/lëmoshë) për të ndihmuar luftëtarët palestinezë. Fetvaja ishte e paprecedentë, duke marrë parasysh se përfituesit palestinezë tëKhoms-ësi pëkisnin PLO-së (Organizatës për Çlirimin e Palestinës), e cila ishte jo-shiite dhe sekulare.

Pasi erdhi në pushtet, një nga veprimet e para të qeverisë revolucionare ishte mbyllja e ambasadës izraelite dhe hapja e ambasadës së parë palestineze në rajon. Po atë vit, Khomeini gjithashtu shpalli të premtën e fundit të muajit Ramazan si “Ditën e Kudsit [Jeruzalemit]”, si një veprim “solidarizimi ndërkombëtar të muslimanëve në mbështetje të të drejtës legjitime të popullit musliman të Palestinës,”[11] e cila gjthashtu do të shërbente edhe si një “ditë për të dobtit dhe të shtypurit kundër pushtetit arrogant.”[12]Mbështetja për Palestinën predikohej mbi baza morale dhe fetare, siç tregohet nga dikotomia e Khomeinit “Mustakbirin” (shtypësit) kundër “Mustada’fin” (të shtypurve): “Ne jeni në anën e të shypurve, në cilëndo anë qofshin ata. Palestinezët janë të shtypur nga izraelitët, prandaj ne jemi në anën e tyre.”[13]

Në mënyrë të ngjashme, refuzimi për të njohur të drejtën e Izraelit për të ekzistuar, gjithashtu është e bazuar në një argument sekular dhe moral; mbi të drejtën e kombeve për vetëvendosje. Shteti hebre shihet si i paligjshëm, i cili është formuar në kurriz të të drejtës së një populli tjetër, e qëështë “uzurpuar” nga ata – prandaj përdoret shpesh prapashtesa “uzurpator” kur përmendet Izraeli. Prandaj, populli palestinez me pa të drejtë, madje u detyrua që të kërkonte mbrapsht Palestinën historike, në të cilën Khomeini nuk shikon “asnjë ndryshim midis territoreve të vitit 1948 dhe atyre të vitit 1967”, meqënëse e “gjithë Palestina është e plaçkitur”. Prandaj, Khomeini dhe të tjerët që kanë pasuar rrugën e tij kanë hedhur poshtëçdo lloj disedimesh për paqe me Izraelin duke i konsideruar si të paligjshme fetarisht: “Marrëdhëniet me Izraelin apo agjentët e tij, qofshin ato tregtare apo politike, janë të ndaluara dhe janë në kundërshtim me Islamin”.[14]Ali Akbar Mohtashemi, një klerik i njohur reformist (edhe ai mbështetës i “Lëvizjes së Gjelbër”), i bëri jehonë këtij ndalimi fetar kur deklaroi se “Pjesëmarrja në Konferencën [e paqes] e Annapolisit është e paligjshme nga ana fetare”.[15]

Pas kësaj që thamë në lidhje me Khomeinin, duhet të themi se Çështja Palestineze nuk ishte thjeshtë njëçështje kombëtare vetëm për popullin palestinez, por një problem që kishte të bënte me të gjithë muslimanët, duke pasur parasysh se Jeruzalemi ka qënë “kibla e tyre e parë”, prandaj “u takon atyre”.[16] Kështu që, është detyrë fetare dhe morale e çdo muslimani “që të armatoset kundër Izraelit”[17]dhe tëçlirojë Jeruzalemin. Si një trup alien, i cili ishte “mbjellur në zemrën e botës islame” nga supërfuqitë[18]“shtypese,” Izraeli përbënte një kërcënim ekzistencial jo vetëm për Jeruzalemin dhe Palestinën, por për të gjithë botën arabe dhe islamike gjithashtu. Ky “kancer”, “tumor”, apo “gjëndërr”, ose “virus” siç e pati quajtur Khomeini, ishte një armik i “bazave të Islamit” dhe “njerëzimit”. Prandaj, u anatemua mbi baza fetare dhe morale si një “bërthamë e së keqes” dhe “strofull e korrupsionit”.  Ky lloj demonizimi akoma vazhdon të reflektohet nëdiskursin e zyrtarëve iranianë, duke iu referuar Izraelit në mënyrë fetare si “Satanai i vogël,” “Flamuri i Satanait” dhe “mishërimi i Satanait”.

Shkatërrimi Regjimit Sionist dhe Çlirimi i Palestinës

Duke pasur parasysh anatemimin e Izraelit dhe qendërsinë e çlirimit të Jeruzalemit për doktrinën politike iraniane, e që llogjikisht shihet si parakusht i realizimit të saj, shkatërrimi i Izraelit si shtet është një parim kryesor i pozicionit të Republikës Islamike ndaj Izraelit. Vitet e fundit, ky nocion ka tërhequr vemendjen e shumë mediave dhe politikanëve për shkak të rizgjimit të këtij sllogani kontrovers nga Ahmedinexhad.Zhurma ndërkombëtare që pasoi fjalimin e tij famëkeq në tetor 2005, gjatë një konference të quajtur “Bota pa Sionizmin”, ku ai qëllimisht i bëri thirrje Izraelit që të “zhduket nga harta”, ndezi një debat semantik rreth kësaj fraze të dyshimtë.[19]Pas inspektimeve të shumta, është e qartë se nuk ishte kombi hebre ai që Republika Islamike aspironte të çrrënjoste, por, regjimin Sionist që e sundonte atë. I parë në kontekstin e plotë, fjalimi i Ahmadinexhadit na tregon se ai kishte bërë thirrje për çrrënjosjen e “regjimit sionist që ka pushtuar Jeruzalemin”, duke e lidhur atë me rrëzimin e regjimeve të tjera, në dukje të pamposhtme, të tilla si ai i Shahut, Sadamit dhe Bashkimit Sovjetik. Në këtë mënyrë ai thjeshtë parashikonte se regjimin e Izraelit do ta priste i njëjti fat.

Prandaj, zyrtarët iranianë, përfshirë Ministrin e Jashtëm Mottaki dhe këshilltarin e Khameneit për politikën dhe çështjet e sigurisë, Rohallah Hosseinian, argumentuan se presidenti po bënte thirrje për ndryshimin e regjimit në Izrael, e jo për gjenocid kundër banorëve hebrenjë. Ahmadinexhadi e pranoi këtë në qershor të vitit 2007 kur pyeti se “pse Shteteve të Bashkuara u lejohet të bëjnë thirrje për ndryshimin e regjimit në Iran, ndërsa udhëheqësve tanë u ndalohet të bëjnë thirrje për t’i dhënë fund regjimit sionist?”[20]

Ndoshta sqarimi më i përpunuar dhe i kulluar zyrtar në lidhje me sunimet vis-a-vis të Iranit ndaj Izraelit gjendet në fjalimin e Khameneit në muajin nëntor 2005, ku ai paraqet argumentimin e mëposhtëm: “Ne mbajmë një qëndrim të drejtë dhe llogjik ndaj Çështjes së Palestinës. Disa dekada më parë, shtetari egjiptian Gamal Abdel Naser ... deklaroi në slloganin e tij se egjiptianët do t’i hidhnin në det uzurpatorët hebrenjë të Palestinës. Disa vjet më vonë, Sadam Husejni... tha se do t’i vinte flakën gjysmës së tokës së Palestinës. Por, ne nuk e miratojmë asnjërën nga këto deklarata. Ne besojmë, duke u bazuar në parimet tona islamike, se as hedhja e hebrenjve në det e as djegia e tokës së Palestinës nuk është e logjikshme e as e arsyeshme.”[21]

Alternativa e çrrënjosja e regjimit sionist me mjete diplomatike – një largim me referendum. Propozimi i Khameneit ishte që të mbahej një forum në mesin e “të gjithë palestinezëve vendas, përfshirë muslimanët, hebrenjtë dhe të krishterët” të cilët do të vendosnin për llojin e qeverisjes që donin.[22]Sipas propozimit të Khameneit, termi “vendas” e bën të qartë se hebrenjtë izraelitë do të përjashtoheshin nga ky referendum, dhe se do të ishte qeveria ajo që më pas do të vendoste për fatin e atyre qe kanë emigruar në Palestinënga pjesë të ndryshme të botës.”[23] Meqënëse palët e kësaj kontrate sociale do të përbëheshin nga banorë me origjinë historike palestineze dhe nga diaspora palestineze, Irani do ta konsideronte “të pranueshme” çdo lloj qeverie që ata do të zgjidhnin, qëftë ajo “muslimane”, e krishterë, hebreje apo ndonjë qeveri koalicioni.”[24]

Me dështimin e kësaj “zgjidhjeje”, rezistenca ndaj Izraelit do të ishte e vetmja mënyrë tjetër e pranueshme që palestinezët të rimerrnin tokën e tyre dhe të rivendosnin Palestinën historike. Duke pasur parasysh pakënaqësinë e Izraelit për të rënë dakord ndonjëherë me referendumin e propozuar nga Khamenei, rezistenca e armatosur ishte e vetmja alternativë praktike për të rifituar të drejtat për paletinezët. Siç deklaroi edhe Ahmadinexhadi: “Nuk ka dyshim se vala e re në Palestinë do ta fshijë këtë njollë të turpshme nga faqja e botës islame.”[25] Sipas kënvështrimit iranian, detyrimi për tëçliruar Palestinën bie në rradhë të parë mbi grupet e rezistencës palestineze. Në mungesë të një fushatë të përbashkët arabe për tëçliruar Jeruzalemin, strategjia e Iranit për përmbysjen e regjimit sionist mbetet e paluhatshme, duke u siguruar mbështetje politike, financiare dhe ushtarake aleatëve të tij palestinezë, përveç Hezbollahut.

Irani dhe Lufta në Gaza

Ndërsa disa në botën arabe, e përtej e kritikojnë Iranin se ka dështuar që ta përkthejënë veprime retorikën e tij mbi Palestinën gjatë pushtimit të Gazës nga Izraeli në vitin 2009, akuza të tilla nxjerrin në pah gjuhën e ashpër të Republikës Islamike kundrejt regjimeve arabe, gjatë konfliktit dhe pas tij. Teherani sabotoi marrëdhëniet e tij fitimprurëse me regjimet arabe, duke e kthyer këtë në një diskurs zjarr-nxitës në fundin e vitëve ’80 kur filloi të “eksportonte revolucionin” në vendet arabe fqinje. Në këtë mënyrë, Irani minoi dy dekada me vlerë afrimi diplomatik, të nisura nga presidenti i atëhershëm Rafsanjani e që vazhduan me presidentin Ahmadinexhah, angazhimi i të cilit me botën arabe kishte për qëllim kundërvënien ndaj fushatës së administratës së Bushit për të bashkuar aleatët e tij “të moderuar” arabëdhe tifozët e tensioneve suni-shia kundër Iranit. Në këtë kontekst të veçantë duhet të shihet kundërshtia verbale dhe e shkruar e udhëheqjes iraniane kundër regjimeve arabe.

Megjithatë, duke pasur parasysh përkrahjen e madhe të ofruar mga regjimet arabe, sidomos nga Egjipti, ndaj aventurës ushtarake të Izraelit në Gaza, pa përmendur dijeninë paraprake të regjimit të Mubarakut për pushtimin – tani e vërtetuar zyrtarisht edhe nga dokumentat e WikiLeaks-it[26] - perceptimi publik i rolit të arabëve u zhvendos nga “bashkëfajësi” dhe “bashkëpunim” i fshehtë me Izraelin në luftën e korrikut në vitin 2006, në “bashkëpunim” të hapur dhe “pertneritet” me shtetin sionist në luftën e tij kundër Gazës. Përballë një tradhëtie kaq flagrante, Irani nuk mund të mbante më politikën e tij të vetëpërmbajtjesvis-à-vis me bashkëpunuesit e vet arabë. Duke i quajtur ata “arabë tradhëtarë”[27], Khamenei e përçmoi “heshtjen inkurajuese” të shteteve të moderuara arabe.[28]Ndërsa Ahmadinexhadi në mënyrë cinike u atribuoi atyre një“buzëqeshje vetëkënaqësie,” përballë një “gjenocidi të paprecedentë,”[29] duke deklaruar se “ata ishin me armikun në të gjitha qellimet e tij.”[30]

Në një hap tjetër të paprecedentë që nga vetëpërmbajtja me botën arabe, Irani e akuzoi Egjiptin për sulme jo vetëm në lidhje me rrethimin e Gazës, por edhe për shkak të“qasjes së tij publike” me Izrealin, siç e përshkruajti gazeta izraelite Haaretz.[31] Në një largim radikal nga e folura e tij diplomatike, ish-ministri i jashtëm iranian Manouchehr Mottaki “denoncoi tradhëtarët e Çështjes Palestineze, të cilët u thanë palestiezëve, vetëm pak ditë para sulmit, se situata ishte e qetë,”[32] Një referencë e fshehtë e regjimit të Mubarakut dhe një ndjenjë e rremë sigurie e hutoi Hamasin përpara sulmit izraelit. Edhe pse në dukje më pak fajtore se qeveria egjiptiane, monarkia saudite nuk i shpëtoi përbuzjes së Iranit, siç tregohet edhe në letren e Ahmadinexhadit drejtuar mbretit të Arabisë Saudite, Abdullah bin Abdul Aziz, në të cilën i kërkon që të “thyejë heshtjen e tij” përballë “masakrës që po ndodh në Gaza dhe të marrë një qendrim të qartë kundër vrasjes së fëmijëve tuaj, të cilët janë të dashur për Umetin islam.”[33]

Duke dënuar regjimet arabe si tradhëtare ndaj Palestinës dhe duke vënë në rrezik marrëdhëniet me to në këtë proces, Republika Islamike njëkohësisht po forconte edhe statusin e saj si mbrojtëse e të drejtave të palestinezëve dhe për pasojë, u konsiderua si “shteti më aktiv në sponsorizimin e terrorizmit,” sipas listës së Departamentit Amerikan të Shtetit për “shtetet që sponsorizonin terrorizmin,”[34] ku është futur edhe Irani që prej vitit 1984. Siç zbulohet edhe ngaRaporti mbi terrorizmin për 2009 i Departamentit Amerikan të Shtetit, “Irani ishte mbështetësi kryesor i grupeve që kundështonin në mënyrë të prerë procesin e paqes në Lindjen e Mesme”, si Hamasi, grupet e tjera palestineze dhe Hezbollahu, të cilëve vazhdonte t’u siguronte “mbështetje financiare, materiale dhe logjistike.”[35]E parë në kontekstin e historisë armiqësore të SHBA-ve ndaj Iranit – e dëshmuar kohët e fundit nga trazirat e zgjedhjeve të vitit 2009, të cilat, në pjesën më të madhe, u nxitën nga skema e SHBA-ve dhe Izraelit[36] - lidhjet e ngushta të Republikës Islamike me lëvizjet e rezistencës dhe refuzimi i të ashtuquajturit “procesi i paqes” e bënë atë të cënueshmendaj intrigave të Uashingtonit dhe Tel Avivit.  Propozimi i “Ujdisë së Madhe,”  e  bërë nga liberalët brenda Uashingtonit , Flynt Leveret dhe Hillary Mann Leveret, është një dëshmi tjetër se mbështetja për Çështjen Palestineze kërcënon sigurinë kombëtare të Iranit. Siç parashikohej edhe nga autorët e këtij propozimi, Irani do të binte dakord të hiqte dorë nga angazhimi e tij nëÇështjen Palestineze dhe nga mbështetja për lëvizjet e rezistencës palestineze dhe Hezbollahun, në mes shumë lëshimeve të tjera, në këmbim të sigurisë se Shtetet e Bashkuara do të hiqnin dorë nga përpjekjet për ndryshimin e regjimit.[37]

Siguria Kombëtare dhe Interesat Stretegjikë si vendimtare për mbështetjen e Irani ndaj Palestinës

Përkushtimi i Iranit për Çështjen e Palestinës përbën një kërcënim jo vetëm për stabilitetin e tij politik, por gjithashtu kompromenton edhe interesat e tij strategjikë. Pavarësisht fiksimit të Shteteve të Bashkuara me programin bërthamor të Iranit dhe përpjekjeve të saj të dështuara për ta nënshtruar atë me anë të sanksioneve, ka shumë gjasa që Uashingtoni të bëjë një sy qorr ndaj programit bërthamor të Iranit, apo madje edhe të kontribuojë për të, siç bën me aleatët e saj (Gjermaninë, Belgjiken, Kanadanë, Greqinë, Italinë, Islandën dhe Turqinë), nën politikën e NATOS për shpërndarjen e armëve bërthamore, po të mos ishte për mbështetjen e Iranit ndaj lëvizjeve të rezistencës në Palestinë dhe Liban. Ky përfudim ka dalë nga këmbëngulja e vazhdueshme e administratës së Bushit për lidhjet e pretenduara të Iranit me armët e shkatërrimit në masë dhe lidhjet e tij me “grupet terroriste”. Kjo u ilustrua nga Bushi në“Gjendja e Shteteve të Unionit,” më 29 janar 2002, ku ai e konsideronte Iranin si pjesë e “boshtit të së keqës që kërcënon paqen në botë,” me armë bërthamore, kimike dhe biologjike, të cilat pretendohet se ua jep “aleatëve të tij terroristë”. Po kështu, këshilltarja e atëhershme për Sigurinë Kombëtare, Kondolesa Rajs (Condoleezza Rice) pohoi se “Mbështetja e drejtëpërdrejtë e Iranit për terrorizmin rajonal dhe botërorë dhe përpjekjet e tij agresive për të krijuar armë të shkatërrimit në masë, hedhin poshtëçdo qëllim të mirë të treguar në ditët pas sulmit terrorist më të tmerrshëm në botë.”[38] Atëherë, problemi i Uashingtonit nuk janë në vetvete përpjekejt e supozuara të Iranit për të krijuar armë të shkatarrimit në masë, por një shtet që që i mbështet dhe është aleat me grupet e rezistencës palestineze.

Por, edhe pse angazhimi i Iranit për çlirimin e Palestinës historike e ekspozon atë ndaj rreziqeve në punët e jashtme (e për pasojë edhe në ato të brendshmet) në terma afatmesëm si dhe minon disa nga interesat e tij strategjikë në terma afatshkurtër, përmbushja e parimeve ideologjike të Republikës Islamike në terma afatgjatëi ka tejkaluar ndarjet në të dyja sferat. Në rradhë të parë, historia e ndërhyrjeve të Izraelit nëçështjet e Iranit, që i kanë paraprirë Revolucionit Islamik, e bën atë një kërcënim të vazhdueshëm për pavarësinë e Iranit, e për pasojë, edhe për stabilitetin e tij politik. Pohimi i Mohtashemit se çlirimi i Palestinës mbron sigurinë e sistemit politik të Iranit konfirmon këtë: “Natyrisht, nëse kombi palestinez rikthen të drejtën e tij legjitime, edhe kërcënimi kundër Republikës Islamike, që vjen nga jashtë vendit, do të zvogëlohej në mënyrë thelbësore.”[39] Kësaj llogjike i bëri jehonë Ahmad Khatami, një anëtar i Asamblesë së Ekspertëve, i afërt me Liderin Suprem. Në mes të sulmit të Izraelit kundër Libanit në 2006, ai deklaroi: “Sot, ne duhet të mbrojmë Hezbollahun. Kjo në fakt do të thotë mbrojtje për sigurinë tonë.”[40] Në pohimin e Velayatit është e qartë gjithashtu se “Izraeli nuk do të jetë në gjendje të bëjë hapa jashtë vijës së rajonit për aq kohë sa të ekzistojë Hezbollahu.”[41]

Së dyti,  njëquid pro quo me amerikanët rreth Palestinës nuk shihet nga Irani si mbrojtje e sigurisëkombëtare nga trazirat e brendshme, apo si garanci për vazhdimin e papenguar tëobjektivave të tij strategjikë. Parimet ideologjike si sovraniteti, pavarësia, vetëmjaftueshmëria dhe dinjiteti, nuk janë vlera abstrakte, por nevoja strategjike të dala nga eksperienca historike e Iranit nga dominimi i huaj. Rrëzimi i regjimit të Shahut, të mbështetur nga Shtetet e Bashkuara dhe Izraeli, u ka mësuar iranianëve se politikat e varësisë të ndjekura nga Irani para-Revolucionar kanë qënë një recetë e sigurtë për dobësi strategjike dhe kolaps të brendshëm. Përceptimi i humbjes së dinjitetit kombëtar dhe sovranitetit do të vinte në pikëpyetje sistemin e revolucionit dhe parimet islamike si dhe nacionalizmin e tij, duke çuar kështu në një destabilizim të sistemit.

Kjo llogjikëështë artikuluar nga Mottaki në apelin e tij drejtuar arabëve dhe shteteve Muslimane për të mbështetur Palestinën, si një mjet për t’i shërbyer sigurisë së tyre kombëtare: “Kjo mb;shtetje nuk është vetëm shpenzim, por një investim për sigurinë e vendeve tona.”[42] Gjatë konfliktit në Gaza, Khamenei tregoi se si një angazhim më i madh ndaj Çështjes Palestineze mund të forconte sigurinë kombëtare të shteteve arabe, duke paralajmeruar se ato qeveri qe nuk do ta mbeshtesinin rezistencën palestineze, dashje pa dashje do të destabilizonin regjimet e tyre  nga mospajtimi i brendshsëm,[43] duke marrë parasysh se “kombet e tyre janë zgjuar dhe tani kërkojnë më shumë mbështetje për Palestinën.”[44]

Nën dritën e paralajmërrimeve të tilla, Irani  e percepton qartë perspektivën e një “Ujdie të Madhe” për Palestinën si një rrugë drejt një fati të ngjashëm me atë aleatëve arabë të Shteteve të Bashkuara, të cilët vështirë se mund të shihen si histori suksesi, të denjë për rivalitet ndaj Republikës Islamike. Nga perspektiva e Teheranit, Shtetet e Bashkuara e përdorin ndihmën politike dhe ushtarake që u ofrojnë këtyre regjimeve si mjet me të cilin mund të arrijnë lëshime politike, duke i bërë ata mirënohes për këtë. Për më tepër, me tradhëtinë ndaj Palestinës dhe varësinë ndaj Shteteve të Bashkuara për të mbështetur regjimet e tyre brenda vendit, vendet arabe oduket se e kanë humbur sivranitetin e tyre kombëtar, pavarësinë dhe fuqinë rajonale në këtë proces, pa përmendur humbjen e popullaritetit të legjitimitetit të tyre.

E parë nga ky prizëm, mbështetja ndaj Çështjes Palestineze është kthyer në një avantazh strategjik për Iranin deri më tani dhe ia ka mundësuar që të eksportojë kulturën e vet politike tëçlirimit rajonal, e cila nga ana tjetër, ka kontribuar për statusin e tij si fuqi rajonale. Siç e shpjegoi edhe kryetari i parlamentit Iranian, Gholam Ali Haddad Adel: “Irani është i fuqishëm në rajon sepse mbron pavarësinë e kombeve dhe kundërshton dominimin e Shtetet e Bashkura në rajon.”[45] Në një mënyrë të ngjashme, Komandanti i Forcave të Armatosura, Sejjid Hassan Firuzabadi, citohet të ketë thënë se mbështetja për palestinezët është pjesë e interesit dhe e strategjisë kombëtare të Iranit dhe është një mënyrë për të rritur mbështetjën për regjimin në të gjithë botën Muslimane dhe për t’i garantuar Iranit epërsinë në rajon.[46]

Duke qënë i pavarur nga Perëndimi, Irani beson se nuk mund “të shantazhohet” me asgjë, si në rastin e aleatëve rajonal të Shteteve të Bashkuara. Në dritën e varësisë së tyre nga Uashingtoni, liderët arabë kanë qënë të detyruar ta dorëzojnëÇështjen Palestineze, duke minuar kështu legjitimitetin popullor të regjimeve të tyre, në këmbin të sigurisë së regjimeve (në kundërshtim sigurinë kombëtare), e cila në fund të fundit reduktohet në mbijetesën e regjimit, duke parë masat shtrenguese që duhen për ta mbajtur atë.

Prandaj, Republika Islamike e konsideron politikën e vet të jashtme si një paradigmë që duhet ndjekur nga regjimet arabe. Në kunërshtim me llogjikën realiste të adoptuar nga sipas shijes së presidentit të rrëzuar egjiptian Husni Mubarak, për të cilin rezistenca ka dështuar “në testin e përfitimit,”[47] Irani ka ndërmend të tregojë se ideologjia dhe interesi nuk janë në mënyrë reciproke kategori ekzluzive, ku përmbushja e njërës bëhet në kurriz të tjetrës. Në formulimin epistemologjik të Republikës Islamike, parimet dhe vlerat politike mund të pajtohen me interesat strategjike dhe mund të forcohen në mënyrë reciproke. Në të njëjtën mënyrë, siguria e identitetit politik të Republikës Islamike mund të jetë një shtrirje e bazave të sigurisë kombëtare.

Siguria ontologjike

Kjo është arsyeja pse ka shumë gjasa që Republika Islamike të refuzojë jo vetëm përmbajtjen, por edhe vetë llogjikën e propozimit të Leverett për “Ujdinë e Madhe”, nëse do të adoptohet ndonjëherë zyrtarisht nga administrata Obama.  Rekomandimi i Leverett qe politikbërësit  t’i bëjnë të qarta qëllimet e tyre për të “mos kërkuar ndryshimin e natyrës së regjimit Iranian, por në vend të kësaj, të ndryshojnë në politikën iraniane ato gjëra që Uashingtoni i konsideron problematike,” është kundërthënëse dhe reduktive pasi injoron realitetin, pasi natyra e sistemit politik Iranian nuk përcaktohet thjeshtë nga teokracia dhe liturgjia e tij Shiite, por është formuar në thelb nga politikat e tij, në mënyrë të veçantë nga ato që Uashingtoni i konsideron të papërshtatshme. Në fakt, shumica e politikave të cilat Uashingtoni kërkon që të ndryshohen, përbëjnë një pjesë esenciale tëbotëkuptimit Iranian si një shtet islamik. Prandaj, propozimi i Leverett e ngatërron politikën e sigurisë kombëtare të Iranit me sigurinë fizike të regjimit, apo mbijetesën e tij si një njësi institucionale, e jo me sigurinë e identitetit të regjimit, apo me të qënit si  një “lloj aktori iveçantë”[48] – pra “sigurinë e tij ontologjike”.[49] Kështu që, kur Uashingtoni kërkon ndryshimin e politikës së Iranit, duke garantuar se do të lërë të paprekur formën islamike të qeverisjes, ai në këtë mënyrë kërcënon sigurinë ontologjike të Teheranit si një lloj i veçantë i rolit islamik.

Republika Islamike e ka origjinën e identitetit të vet fetaro-politik nga interpretimi i Islamit nga Khomeini, i cili përceptohet si “feja e individëve militantë, të cilët janë të angazhuar me të vërtetën dhe drejtësinë. Është feja e atyre që dëshirojnë liri dhe pavarësi. Është shkolla e atyre që luftojnë kunër imperializmit.”[50] Ky përceptim i Islamit ka një dallim të qartë nga “versioni i shtrembëruar” i përhapur nga “shërbëtorët e imperializmit”, të cilët e kanë zhveshur Islamin nga potenciali i qenësishëm “revolucionar”, duke e reduktuar atë në një fe me “disa parime etike” e që“nuk ka asgjë për të thënë rreth qënies njerëzore dhe rendit shoqëror në përgjithësi,”[51] duke ua mohuar kështu ndjekësve të vet kërkimin e “lirisë”.[52]

Meqennëse do të ndryshonte politika, kërkësat e Shteteve të Bashkura ndaj Iranit do të kërkonin që ai të braktiste luftën kundër imperializmit dhe padrejtësisë,  të hiqte dorë nga pavarësia dhe liria si shtet dhe t’i jepte fund mbështetjes për lëvizjet e rezistencës që mbrojnë të drejtat e të shtypurve. Pajtimi me këto kërkesa do të transformonte në mënyrë të pashmangshme “natyrën e regjimit”, nga Islame - sipas kritereve të Khomeinit – në një Islam të “dëmtuar” dhe jo autentik. Prandaj, natyra e regjimit dhe politikat e tij janë sinonime e jo kategori reciprokisht ekskluzive; çfarëdo lloj ndryshimi në politikën e jashtme iraniane do ta bente sistemin politik jo-islam. Për më tepër, çdo ndryshim thelbësor në objektivat e politikës së jashtme të Iranit, në mungesë të ndryshimit të politikave të Shteteve të Bashkura në Lindjen e Mesme, në thelb do të nënkuptonte se shtetit iranian do t’i duhej të shkelte parimet e tij themeluese, duke minuar kështu identitetin e vet. Nëse Irani do të bëhej një nga aleatët e moderuar të Shteteve të Bashkuara në rajon, Revolucioni Islamik do të kthehej në diçka të pakuptimtë dhe Republika Islamike do të sfidonte arsyen e ekzistencës së saj dhe do të kthehej në identitetin e para-revolucionit, i cili i atribuohet Shahut.

Si aktorë socialë, shtetet janë të kërcënuara nga perspektiva e “pasigurisë,” ku sjellja e tyre përplaset me pritshmeritë që lidhen me vetëidentifikimin e tyre si një lloj aktori i veçantë.[53]Këto pritshmëri rrjedhin nga rolet dhe rutina e qëndrueshmërisë që përformohet vis-à-vis  me aktorë të tjerë në arenën ndërkombëtare, që do të thotë se “aktorët fillojnë ta njohin veten se kush janë dhe në këtë mënyrë mund të veprojnë.”[54] Shtetet “lidhen” me rutinën, duke marrë parasysh rolin e tyre në përcaktimin e identiteteve, që nga ana tjetër përcakton edhe preferencat dhe interesat e aktorëve, duke u mundësuar në këtë mënyrë aktorëve që të praktikokjnë ndjenjen e tyre të të “marrit vendime.”[55] Edhe pse shumë nga politikat e zgjedhura nga shteti çojnë në rezultate që kërcënojnë sigurinë e tyre fizike, kjo mbetet dytësore përpara përceptimit të stabilitetit të identitetit të tyre dhe ndjenjës së përbashkët të organizimit. Kështuqë, shtetet mund tëbëhen rutinë ose “të lidhen” me rutina konfrontuese dhe të rrezikshme, por edhe të sigurta. Prandaj, siguria ontologjike, është“krejtësisht në përputhje me sigurinë fizike”[56] siç tregon politika e jashtme e Iranit, por edhe të dhënat.

Meqënëse deri në një farë mase, revolucioni ishte i nxitur pjesërisht nga lufta për liri dhe pavarësi kombëtare, vetë ekzistenca e Republikës Islamike në një farë mënyre ka qënë reaguese dhe mbrojtëse e identitetit të vet.  Irani u bë një shtet që angazhohej me mbrojtjen e pavarësisë dhe dinjitetit të tij. Frika nga dominimi i jashtëm ishtee rrënjosur kaq thellë në kulturën politike, saqë masat mbrojtëse tëkushtetutës ishin bërë për ta mbrojtur vendin nga kontrolli i huaj dhe për të ruajtur “meta-diskursin” e tij për pavarësi dhe “hipër-pavarësi”, siç e përcakton një dijetar.[57] Siç theksohet edhe në nenin 152 të Kushtetutës: “Politika e jashtme iraniane bazohet në refuzimin e të gjitha formave të dominimit; si të ushtrimit ashtu dhe të nënshtrimit ndaj saj, ruajtjen e pavarësisë së vendit… mbrojtjen e të drejtave të të gjithë muslimanëve dhe kundërshtimin e hegjemonisë së supërfuqive.”

Gjithashtu, Republika Islamike e ka institucionalizuar dhe e ka bërë pjesë të kushtetutës diskursin e saj mbi drejtësinë dhe rezistencën, duke theksuar “përkushtimin e saj ndaj të gjithë muslimanëve dhe mbështetjen e pakursyer për të gjithë të shtypurin në botë,” ndër shumë qëllime të tjera. “Lufta ndaj shtypjes”, si kushtetuese dhe lajtmotiv i retorikës, është po aq e rëndësishme për kushtetutën iraniane dhe vetëvendosjen, sa ç’janë edhe parimet e lirisë dhe pavarësisë në kushtetutat demokratike perëndimore.[58] Siçështë përshkruar edhe nga aleati më i afërt i Iranit, lideri i Hezbollahut, Seyyid Hassan Nasrallah: “Irani nuk do t’i braktisë kurrë njerëzit e këtij rajoni apo lëvizjet e rezistencës në këtë rajon. Për Iranin, Liderin Suprem, për liderë të tjerë dhe për njerëzit, Çështja e Palestinës është gjithmonë në lutjet, agjerimin dhe adhurimin e tyre të natës. Do të mbetet kredoja e tyre deri në Ditën e Fundit.”[59] Për aq kohë sa diskursi i rezistencës është gjerësisht i njohur njësoj si nga miqtë, ashtu dhe nga armiqtë e Iranit, si një tipar përcaktues i politikës së tij të jashtme, dhe si një “sjellje e pritshme,”[60]koncepti i rezistencës do të ngulitet akoma më thellë në identitetin politik të Republikës Islamike. Marrëdhëniet mes pritshmerisë se të tjerëve dhe identitetit mund të shpjegohen nga teoria e rolit, e cila përcakton se identitetet janë një spirancë në rolin që luajnë aktorët dhe si pasojë “një mirëkuptim i përbashkët rreth asaj se çfarëpritet” nga këta aktorë.[61] Prandaj, aktori në fjalëi përvetëson të dyja; rolin dhe pritshmeritë e sjelljes që lidhen me të, duke çuar në formimin e një identiteti specifik. [62]

Si pasojë e të gjitha këtyre arsyeve, ka shumë pak gjasa që Republika Islamike të bëjë një Ujdi të Madhe me Uashingtonin, pasi gjatë këtij procesi do të humbiste identitetin e saj si një komb i pavarur që lufton për drejtësi dhe rezistencë – një identitet i cili deri tani është shumë më i rendësishëm për mbijetesën e Republikës Islamike se sa siguria dhe identiteti i saj organizativ. Siguria e tij si një entitet konceptual përbën një prioritet strategjik për një aktor ideologjik si Irani, dukepasur parasysh se ai nuk mund të përballojë një ndryshim të identitetit.Edhe nëse nga ana organizative do të mbetej i paprekur, një ndryshim i identitetit do tëçonte në abdikimin e Republikës Islamike të Iranit, e cila për pasojë do të bëhej një entitet krejtësisht ndryshe.

Angazhimi i Iranit nëÇështjen Palestineze si bazë e aleancës së tij me Hezbollahun

Angazhimi ideologjik dhe strategjik i Hezbollahut ndaj Palestinës

Përveç ekzaminimit të shkaqeve ideologjike, politike dhe strategjike të angazhimit të Iranit ndaj Çështjes së Palestinës, një studim rreth mënyrës së si ky angazhim përbën bazën e marrëdhënieve Iran-Hezbollah – aleatit më të afërt të Iranit – na ndihmon të zbulojmë më shumë mbi natyrën e vërtetë dhe qëllimin e përkushtimit të Teheranit ndaj Palestinës. Marrëdhëniet organike midis këtyre dy aktorëve janë të bazuara në origjinën historike dhe kulturore, një pikëpamje e njëjtë fetaro-politike dhe strategjike, shtylla kurrizore e të cilës është lufta ekzistenciale kundër Izraelit. Hezbollahu jo vetëm që ndan me Iranin demonizimin e Izraelit dhe shenjtërimin e Çështjes Palestineze, por i detyrohet atij për vetë ekzistencën e luftës së tij kundër Izraelit, dhe si e tillë, kjo përcakton edhe identitetin e tij politik. Duke i bërëjehonë thirrjes së Khomeinit qëçdo musliman “të armatoset kundër Izraelit,” Hezbollahu gjithashtu beson se e ka për “detyrë ligjore fetare” (“al uaxhib ash-shari‘i”)rezistencën  kundër Izraelit dhe një obligim për t’i ndihmuar palestinezët ushtarakisht.[63] Kështuqë, me anë të luftës së rezistencës kundër Izraelit në Liban, synohet çlirimi i Palestinës nga pushtimi izraelit, si një obligim i pashmangshëm, dhe si i tillë, është i angazhuar ideologjikisht që të mbështesë palestinezët në arritjen e çlirimit kombëtar.

Ky angazhim ndaj Çështjes Palestineze dhe armiqësia kundër Izraelit, nga secili aleatështë i rëndësishëm në forcimin e lidhjeve midis tyre. Secila anë lavdëron anën tjetër për mbështetjen e palestinezëve në përballjen me Izraelin. Hezbollahu e sheh Iranin si pararojë e lëvizjes së rezistencës në rajon, “i vetmi zë përballë projektit sionist,” siçështë thënë nga Nasrallahu.[64] “Irani thotë haptas se është krenar për mbështetjen pa kushte ndaj rezistencës në Liban dhe Palestinë, në një kohë kur të tjerët nuk e bëjnë një gjë të tillë.”[65]

Për Republikën Islamike, rezistenca e Hezbollahut ndaj Izraelit, e obligon atë që t’i sigurojë mbështetje rezistencës, siçështë shprehur edhe në bindjen e Khomeinit se “kombi iranian nuk do t’ju braktisë.”[66] Përtej këmbënguljes për t’i rezistuar Izraelit, Hezbollahu gjithahtu është i kënaqur për efektët e saj te palestinezët. Në një rast të tillë, Khamenei ia atribuoi shpërthimin e Intifadës në xhaminë Al-Aksa në shtator 2000 – katër muaj pas tërheqjes së turpshme dhe të njëanshme të Izraelit nga Libani jugor – suksesit ushtarak të Hezbollahut në dëbimin e shtetit hebre nga Libani.[67] Përsëri në vitin 2009, pas Luftës në Gaza, Khamenei deklaroi: “Libani është bërë zemra e Lindjes së Mesme sot; fitorja e banorëve të Gazës në luftën 22-ditore ishte fruti i fitores së rezisencës islamike në Liban në Luftën 33-ditore.”[68]

Pavarësisht se Hezbollahu nuk i jep merita vetes për nisjen e Intifadës Palestineze apo përformancën ushtarake të Hamasit, fati i të dyja lëvizjeve të rezistencës në Liban dhe Palestinëështë i lidhur në mënyrë strategjike me njëra-tjetrën. Siç u shpreh edhe Nasrallahu në vitin 2008: “[Rezistenca] është një projekt i vetëm, lëvizja e rezistencës është një lëvizje e veteme dhe ka një drejtim, një fat, një qëllim, pavarësisht partive të ndryshme, fraksioneve, besimeve, sekteve apo trendeve intelektuale dhe politike... lëzivjet e rezistencës në këtë rajon, e sidomos në Liban dhe Palestinë, e plotësojnë njëra-tjetrën dhe janë grupe të përputhshme...”[69] Si i tillë, Hezbollahu konsideron se rezultani i luftës së tij me Izraelin në vitin 2006 ka pasur një rezultat direkt në frontin palestinez: “...Rezultani i kësaj beteje në Liban do të shihen në Palestinë. Nëse dalim fitimtarë në betejën tonë, edhe ata do të dalin fitimtarë gjithashtu. Megjithatë, nëse humbasin, mos e thëntë Zoti, atëherë vëllezërit tanë palestinezë do të përballen me kushte të vështira dhe tragjike.”[70]

Në të njëjtën mënyrë, dobësimi i fraksioneve të rezistencës në Palestinë, si Hamasi, mund të këtëefektenegative në lëvizjen libaneze. Dëshmi për këtëështë deklarata e Nasrallahut  gjatë ofensives izraelite kundër Gazës se “ajo që po ndodh në Gaza do të ketë pasoja jo vetëm për Gazës dhe Palestinën, por për të gjithë Umetin. Duhet të vazhdojmë të punojmë… duhet të bëjnëçdo përpjekje për të mbrojtur njerëzit tanë.”[71]

Në një fjalim të mëparshëm, Nasrallahu e përshkruajti Intifadën si “vijën tonë të frontit.” Mbështetja për të “nuk është vetëm një detyrim, por edhe një domosdoshmëri,” të cilën Hezbollahu është zotuar që ta bëjë, “jo vetëm me fjale, por edhe me vepra.”[72] Në të vërtetë, ndihma ushtarake e Hezbollahut për rezistencën palestineze është në pjesën më të madhe e motivuar nga konsiderata strategjike, e jo thjeshtë nga imperativa idelologjike apo morale.

Mbështetja ushtarake për Rezistencën Palestineze

Edhe pse lëvija e rezistencës asnjëherë nuk ka ndërhyrë drejtpërdrejtë ushtarakisht në Palestinë, ajo nuk e ka përjashtuar asnjëherë këtë mundësi në të ardhmen. Në tetor të vitit 2001, një vit pas nisjes së Intifadës së Dytë, Nasrallahu pohoi: “Ne jemi të gatshëm për ndërhyrje të drejtpërdrejtë ushtarake në Intifadë, kur përfitimet për rezistencën palestineze me të vërtetë të na diktojnë këtë opsion.”[73] Ky ishte arsyetimi që e pengoi Hezbollahun të ndërhyjë ushtarakisht kundër sulmit izraelit ndaj enklavës së Gazës të udhëhequr nga Hamasi, në dhjetor-janar 2008/2009. Veprimet e armatosura nga Hezbollahu në atë kohë nuk do t’i kishin sjellë asnjë përfitim Hamasit, dhe statusi i tij si lëvizje nacionaliste, e aftë të mbrojë popullin e vet, do të ishte minuar në masë të madhe dhe arsyeja e ekzistencës së tij do të vihej në pikëpyetje. Për më tepër, meqënëse Hamasi arriti ta përballojë vetë sulmin izraelit, pa ndonjë dëmtim domethënës në hierarkinë e tij organizative apo infrastrukturën ushtarake, Hezbollahu nuk e pa të arsyeshme ndërhyrjen, si diçka të ngutshme. Vetëm nëse Hamasit do të mbetej për vdekje në fushën e betejës, apo nëse do t’i pritej koka rradheve të udheheqjes së tij apo nëse insfrastruktura e tij ushtarake do të kishte pësuar një goditje të madhe dhe ta kishte dëmtuar në mënyrë drastike përformancën e tij ushtarake, duke çuar në një shkatërrim të mundshëm, atëherë Hezbollahu do të kishte ndërhyrë.

Ndërkohë që Hezbollahu nuk ndërhyri ushtarakisht gjatë konfliktit në Gaza, ai ndërhyri politikisht, ashtu si Irani, duke u angazhuar në një ballafaqim të hapur politik kundër regjimit tëMubarakut. Nasrallahu i bëri thirrje popullit egjiptian dhe elitës ushtarake që të ushtronin presion mbi qeverinë egjiptianenë mënyrë që të hapte kufirin me Gazën. Për më tepër, lideri i Hezbollahut paralajmëroi se pavarësisht se lëvizja nuk i konsideronte armiq ata që e tradhëtuan gjatë luftës së Korrikut, “ne do t’i bëjmë [armiq] ata që bashkëpunojnë kundër Gazës dhe popullit të saj.”[74]Në fakt, kur bashkëpunimi arab me Izraelin ishte në kultim e tij në luftën e vitit 2006, u përmbajt nga thirrjet për masat arabe që të ushtronin presion ndaj qeverive të tyre. As nuk ndryshuan marrëdhëniet e Hezbollahut për keq me këto regjime pas kësaj, siç ndodhi midis Egjiptit dhe partisë gjatë konflitit në Gaza dhe pas tij. Ndërsa Hezbollahu u sforcua gjatë luftës së korrikut nga frika e rëndimit të marrëdhënieve me regjimet arabe, dhe ngurroi t’u sigurojë armatime që të mos evokonte gogolin shiit e të ndizte zjarrin e konfkliktit Suni-Shia.Këto kufizime nuk ndodhen në janar 2009.

Përveç mbështetjes politike, Hezbollahu gjithashtu u ka ofruar palestinezëve ndihmë ushtarake si dhe u ka siguruar fraksioneve të rezistencës trajnime dhe armë. Siç u demostrua edhe gjatë luftës së Gazës, stili luftues i Hamasit mbante vulën e taktikave luftarake të Hezbollahut të përdorura gjatë Luftës së Korrikut, si për shembull përdorimi i bunkerëve të nëndheshëm dhe rrjetii tuneleve, si dhe përdorimi i taktikave të ngjashme me raketa. Të gjitha këto tregojnë trajnimin e gjërë të Hezbollahut për forcat ushtarake të Hamasit. Nasrallahu gati e pranoi këtë gjë kur pohoi se “rezistenca në Gaza përfitoi me shumë nga këto mësime [ nga Lufta e Korrikut] se sa izraelitët.”[75] Më shumë se sa thjeshtë marrjen e disa trajnimeve ushtarake, strategjia e fundit ushtarake e Hamasit duket në përputhje me “shkollën e re të luftës”, të themeluar nga ish-udhëheqës ushtarak i vrarë i Hezbollahut, Imad Mughnieh (i cili thuhet se ka pajisur dhe trajnuar përsonalisht disa grupe palestineze përgjatë viteve), ku kombinohet lufta guerrilase konvencionale dhe jokonvencionale, e cila shërben jo vetëm për tëçliruar territore të pushtuara, por edhe për t’i ruajtur ato nga sulmet.

Hezbollahu në mënyrë të hapuri ka furnizuar grupet palestineze të rezistencës me armë dhe ndihma të tjera ushtarake. Shembulli mëi fundit i kësaj ndihme ishte në muajin prill 2009 kur autoritete egjiptiane njoftuan publikisht  se kishin mposhtur një “celulë terroriste” që dyshohej se kishte lidhje me Hezbollahun, e cila qëllimisht po komplotonte për sulme kundër objektivave izraelite dhe egjiptiane në territorin egjiptian. Duke iu përgjigjur këtyre akuzave, Nasrallahu pranoi se njëri prej të dyshuarve  kryesorë, Sami Chehab, ishte në fakt një anëtar i partisë, i cili po ndihmonte rezistencën palestineze: “Ajo që ai po bënte në kufirin e Palestinës me Egjiptin ishte një aksion logjistik për të ndihmuar vëllezërit palestinezënë transferimin e pajisjeve dhe anëtarëve për të mbështetur rezistencën në Palestinë.” Nasrallahu vazhdoi: “Nëse ndihma ndaj palestinezëve është krim, atëherë unë zyrtarisht e pranoj këtë krim… nëse ishte një akuzë, ne jemi krenarë për këtë. Është tamshmë e njohur se kjo nuk është hera e parë që arrestohen vëllezër nga Hezbollahu gjatë përkjekjes për t’u dërguar armë palestinezëve në Palestinën e pushtuar.”[76] Kjo është më se e vërtetë, pasi Nasrallahu kishte pohuar  në mars 2002 se tre zyrtarë të Hezbollahut, të cilët ishin kapur nga Jordania, pasi po përpiqeshin të kontrabandonin armë në Bregun Perëndimor, në fakt i përkisnin lëvizjes. Duke përdorur një terminologji të ngjashme, si pronocimi i tij në prill 2009, Nasrallahu pati deklaruar se “të furnizosh me armë palestinezët është një detyrë... është e turpshme ta konsiderosh një gjë të tillë si krim.”[77]

Natyralizimi i diskursit për Shkatërrimin e Izraelit dhe krijimi i një ndërgjegjie të re arabe

Roli kryesor i angazhimit ideologjik dhe strategjik të Hezbollahut ndaj Çështjes Palestineze si dhe mbështetja ushtarake qëi ka dhënë rezistencës palestineze, është natyralizimi i diskursit në mesin e opinionit publik arab mbi shkatërrimin e afërt të Izraelit. Nocioni içrrënjosjes së Izraelit që ishte përhapur nga Khomeini, e që gjëtu një rezonancë të fortë me Ahmadinexhadin, ka gjetur vend edhe në diskursin publik të Hezbollahut, në mënyrë të veçantë, pas tërheqjes së njëanshme të Izraelit nga Libani në vitin 2000, e nëmënyrë të theksuar, pas Luftës së Korrikut në vitin 2006. Ndërmjet kohës se popullaritetit të slloganit në fillim të viteve 1980 dhe përiudhës pas vitit 2005 kur Ahmadinexhadi e mori pushtetin, idea e çrrënjosjes, nga një nocion pa zgjidhje pacifiste, edhe pse një nocion i papranueshëm i çrrënjosjes nga brenda, me fjalë të tjera, një shpërbërje e brendshme e arritur në mënyrë demokratike – “heqja me anë të referendumit” e propozuar më herët. Megjithatë, me ardhjen e Ahmadinexhadit në pushtet në vitin 2005, diskursi rreth shkatërrimit të Izraelit ndryshoi, duke e konsideruar si një regjim, e jo si një shtet-komb.

Si provë e shpërbërjes, rikonceptimit dhe riemërimit të Izraelit – pra projekti i rezistencës – një fjalor i ri dhe një mënyrë e re e të kuptuarit të Izraelit u bë normale. Ajo ka shërbyer për tëçmitizuar shtetin sionist dhe për tëshkatërruar mitin e pathyeshmërisë së tij. I quajtur diskursi i“Izraelit të ri” nga Laura Khoury dhe Seid Dana,[78] rikonceptualizimi i Izraelit ka qënë i frymëzuar nga përshkrimi i njohur i Izrelit nga Nasrallahu në maj të vitit 2000 si “mëi dobët se rrjeta e një merimange.”[79] Duke parë se tërheqja e turpshme e Izraelit siguroi kontekstin e këtij portretizimi të Izraelit, Nasrallahu në mënyrë të qartë po përpiqej të fshinte nga ndërgjegjia kolektive e arabëve nocionin e një Izraeli të pamposhtur dhe të rrënjoste në vend të saj një vetëdije të re.[80] Kjo “betejë e zgjimit të vetëdijes”, siç e quan Nasrallahu,[81] ka për qëllim jo vetëm të vërtetojë se Izraeli mund të mposhtët ushtarakisht, si në rastin e tërheqjes së tij në vitin 2000 dhe humbjes në vitin 2006, të ilustruar nga Hezbollahu, por më tepër; mundësinë e shkatërrimit të tij përfundimtar. Në fjalët e Nasrallahut: “Pas tërheqjes së vitit 2000, pyetja nuk ishte më: A mund të luftojmë kundër ushtrisë izraelite? A mund ta mposhtim ushtrinë izraelite? Këto pyetje kishin marrë fund. E vetmja pyetje qe mbetej ishte: A mund të pushojë se ekzistuari ky entitet? A mund të zhduket Izraeli? Po, dhe njëmijë herë po! Izraeli mund tëzhduket!”[82]

Kështu, nocioni i heqjes së Izraelit nga rajoni ishte me sa duket një parashikim racional, i nxjerrë nga ekperienca e kohëve të fundit pas disfatës së Izraelit, sikur të ishte një përshkrim emocional. Siçështë paraparë edhe nga Nasrallahu, abdikimi i pashmangshëm i Izraelit më shumë gjasa është “caktuar të ndodhë brenda pak vitesh”, në bazë të “një ligji historik dhe hyjnor, nga i cili nuk ka shpëtim.”[83] Ky parashikim bazohet në kuptimin e natyrës së shtetit të Izraelit nga Hezbollahu, një shtet i nënshtruar nga ushtria e tij, e cila përcakton natyrën e vërtetë, identitetin dhe themelet e shtetit. Pasi ushtrisë t’i jepet shija e parë e mposhtjes, themelet e shtetit do të lëkundën dhe Izraeli do të fillojë të zbulojë se banorët e tij e të gjithë të tjerët përreth tij, do të bëhet të vetëdijshëm për brishtësinë e tij të madhe. Ishte pikërisht ky konteksti ku Nasrallahu u zotua se do ta trajtonte “kërcënimin” e një lufte të Izraelit kundër Libanit si “një mundësi” për tëçliruar Palestinën. Nasrallahu shpjegoi më tej: “Nëse do të mund ta shkatërronin këtë ushtri, dhe do ta shkatërrojnë në dashtë Zoti; nëse do të mund ta shtypnim këtë ushtri, dhe do ta shtypim në dashtë Zoti… çfarë e ardhme do të ngelej për Izraelin?... Nëse ushtria izraelite do të shtypej në Liban, ka gjasa që Allahu të na bekojë ne duke shkuar në xhaminë Al-Aksa në autobusë dhe furgona.”[84]

Siç tregohet nga parashtrimi i mësipërm, diskursi i Hezbollahut për “Izraelin e ri” u zhvendos nga njëpërshkrim, në njëparashikim, e më pas në një premtim – Hezbollahu do të lehtësonte heqjen e regjimit sionist duke mposhtur ushtrinë izraelite në Liban. Në fakt, edhe pse çlirimi i Palestinës shihet para së gjithash si një detyrë e palestinezëve, Irani e sheh Hezbollahun si një forcë të domosdoshme për zhdukjen e Izraelit.Ky perceptim ëhtë shprehur nga Ahmadinexhadi, i cili ka pohuar se “të gjithë e dinë rezultatin nëse ata ballafaqohen me Hezbollahun dhe vendet e tjera të rajonit. Kjo është një shenjë e humbjes së identitetit sionist dhe të atyre që e mbrojnë atë.”[85] Për më tepër, në përgjigje të pohimit të Nasrallahut se vrasja e dyshuar e liderit të tyre ushtarak nga Izraeli, Imad Mughnieyh, shënoi “fundit e ekzistencës së [shetit të] Izraelit”, dhe zotimit të tij për t’iu përgjigjur me një “luftë të hapur” shtetit sionist, kreu i Gardës Revolucionare, Muhammed Ali Jafari, parashikoi: “Në një të ardhme të afërt, ne do të jemi dëshmitarë të shkatërrimit të këtij mikrobi kancerogjen, të Izraelit agresor, nga duart e ushtarëve të aftë të komunitetit të Hezbollahut.”[86]

Suksesi i Hezbollahut në normalizimin e një diskursi rreth dobësive strategjike të Izraelit dhe pandryshueshmërisësë tij, mund të matet gjithashtu edhe nga llogaritë e zyrtarëve izraelitë, mediat dhe akademikët. Pranimi nga ana e Komisionit tëWinogradit se një “organizatë gjysëm-ushtarake me disa mijëra njerëz irezistoi për disa javë njërës prej ushtrive më të forta në Lindjen e Mesme,”[87]ishte e barazvlefshme me një pranim se Hezbollahu e kishte shkatërruar mitin e pathyeshmërisë ushtarake të Izraelit. Për më tepër, në një përshkrim të konfliktit nga Nasrallahu, si një konflikt, rezultatet e të cilit do të kumbonin në të gjithë rajonin, raporti iWinogradit gjithashtu pranoi se dështimi i Izraelit në luftë do të kishte “një ndikim të madh, si për ne, si për armiqtë tanë.”[88] Për më tepër, një nga këto ndikime është se linja e arsyetimit të Hezbollahut duket se është përvetësuar gna shumë arabë, siç tregohet edhe në një nga “sondazhet e reskpektuara vjetore te opinionit publik arab” nga Shibley Telhami, i kryer në vitin 2006 pas Luftës së Korrikut. Sondazhi zbuloi se 46% e të anketuarve në 6 vende arabe besonin se Izraeli ishte “më i dobët se sa dukej” dhe se ishte “vetëm çështje kohë përpara se të mposhtej.”[89] Si pasojë, niveli ushtark i Hezbollahut, ndryshoi nocionin e shumë njerëzve në rajon se superioriteti ushtarak mund të mposhtet vetëm nga armët dhe teknologjia. Këtij përfundimi iu bë jehonë nga Instituti Reut, një think tank izraelit me ndikim, i cili i shërben direktqeverisë izraelite: “Superioriteti ushtarak nuk do te thotë edhe superioritet strategjik.”[90] Instituti vazhdon të ankohet se “aftësia e rrjetit të rezistencës për të “mbijetuar” kundër hakmarrjes izraelite, dobëson aftësinë parandaluese të izraelit dhe imazhin e tij ushtark.”[91]

Përveç kësaj, Instituti Reut dëshmon – në një seri kërkimesh të publikuara nga programi i tij për Sigurinë Kombëtare – për suksesin e diskursit të Hezbollahut rreth shkatërrimit të pashmangshëm të regjimit sionist. Kërkimi adopton disa koncepte të zhvilluara nga programi, përfshirë “Rezistencën e Përhershme”, “Rrjetin e Rezistencës” ( i cili i referohet Hezbollahut, Hamasit, Xhihadit Islamik dhe Iranit), “Logjikën e Shpërthimit”, “Delegjitimimine Izraelit”, dhe “Promovimine zgjidhjes me një shtet.”[92] Shumë prej serive të kërkimeve i referohen fjalimit të Nasrallahut si provë e kërcënimit “ekzistencial” të këtyre koncepteve. Fragmenti i mëposhtëm përmbledh tezat kryesore që përbajnë seritë e kërkimeve:

“Rrjeti i rezistencës e drejton veten kundër Izraelit sipas një logjike politike të bazuar në teorinë e “shpërthimit”, me anë të së cilës Izraeli nuk do të përmbysej ushtarakisht, por do t’i bëhej presion në shumë fronte, që në fund do tëçonte në shpërthimin e tij të brendshëm si shtet. Kjo logjikë promovon krijimin e një shteti palestinez/arab/islamik në paqe me Izraelin.”[93]

I ngjashëm më këtë ishte edhe paralajmërimi i shefit të Shtabit të Përgjithsëm të Forvave Izraelite të Mbrojtes, Gabi Ashkenazi se “në horizont ekziston rreziku për ekzistencën tonë.”[94]Është interesante pasi pohimi i Ashkenazit ishte pothuajse një javë pasi Nasrallahu kishte deklaruar se “Izraeli e kishte humbur luftën e tij të parë… ështëi dënuar të shembet, dhe do të shembet,” çka sugjeron se parashikimi i liderit të Hezbollahut nuk ishte thjeshtë një gjuhë bombastike, por i bazuar në realitet.

Opinionet e shprehura në këtë hulumtim janë të autorit e nuk paraqesin domosdoshmërisht edhe opinionet e Forumit për Konfliktet.

Amal Saad-Ghorayeb është një analistee pavarur politike dhe akademike libaneze. Ajo është autore e librit, “Hezbollahu: Politika dhe Religjioni” (Pluto Press, London: 2002). Ajo aktualisht po bën kërkime për një libër për IBTauris mbi aleancat rajonale të Iranit. Ajo më parë ka qënë studiuese pranë QendresCarnegie Endowment për Lindjen e Mesme në Bejrut dhe një ligjeruese në Universitetin Amerikan të Bejrutit.