Në mes të prillit, lideri i organizatës Heyet Tahrir al-Sham (HTSh), e cila operon në Siri, Jolani, njoftoi themelimin e “Ushtrisë së Re Siriane” nën mbikëqyrjen e “ministrisë së mbrojtjes” të lidhur me HTSh-në.

Televizioni Al-Meshed raportoi se kjo nismë, e ndërtuar si një strukturë që synon të kontrollojë kaosin ushtarak përmes një politike ekuilibrimi, duke i dhënë grupeve të armatosura një autonomi të kufizuar në një mënyrë të ngjashme me modelin e Libanit, po përballet me vështirësi të mëdha për shkak të ekuilibrave të ndërlikuar në terren.

Fraksionet ushtarake që mbajnë kontrollin në terren, me një shumëllojshmëri islamiste, nacionaliste, etnike dhe sektare, e bëjnë të vështirë ndërtimin e një doktrine të përbashkët ushtarake dhe përcaktimin e një armiku të përbashkët.

Shkrimtari dhe studiuesi sirian, Dr. Malik Hafiz, thotë:
“Në parim, një kalim i vërtetë politik në Siri nuk mund të përfundojë pa ridizajnimin e institucionit ushtarak si një strukturë dominuese dhe e disiplinuar. Ky institucion duhet të reflektojë një marrëveshje që përfaqëson unitetin kombëtar, dhe jo blloqet fraksionare apo identitetet e luftës përtej kufirit.”

Megjithatë, ai thekson se ky projekt përballet me një numër të madh pengesash strukturore dhe politike.

Iniciativa për integrim mes ekuilibrave Perëndim–Ankara

HTSh-ja, si forca më dominuese në terren në Siri, po përballet me përçarje brenda udhëheqjes së saj, veçanërisht lidhur me të ardhmen e luftëtarëve të huaj.

Shumica e bërthamës së udhëheqjes së organizatës e shohin praninë e këtyre luftëtarëve jo vetëm si një çështje strategjike, por edhe si një përgjegjësi morale dhe ideologjike; kjo rrit rrezikun për konflikt të brendshëm.

Nga ana tjetër, Ushtria Kombëtare e mbështetur nga Turqia vazhdon të mbetet jashtë zonës së kontrollit efektiv të Damaskut.

Regjimi i HTSh-së u ka ofruar disa komandantëve pozicione në ushtrinë e re, me synimin që ta sjellë këtë forcë nën ombrellën e “ministrisë së mbrojtjes”, por kjo përpjekje ka krijuar një ngërç të dyfishtë midis përpjekjes për të balancuar marrëdhëniet me Ankaranë dhe të kaluarës fraksionare që mund të rrezikojë marrëdhëniet me Perëndimin.

Nga ana tjetër, Forcat Demokratike Siriane (SDF) të mbështetura nga SHBA-të paraqesin bllokimin më të madh dhe më të thellë në procesin e integrimit, pasi ato kontrollojnë një të tretën e territorit sirian dhe kanë një strukturë të përbërë nga më shumë se 100,000 luftëtarë.

Sipas al-Mashhad, kushtet e SDF-së për t'u bashkuar me ushtrinë përfshijnë ruajtjen e unitetit të saj si një bllok i vetëm ushtarak, njohjen formale të vetëqeverisjes kurde, ndarjen e burimeve me HTS-në dhe ruajtjen e kontrollit aktual mbi Rakka-n, Deir ez-Zor-in dhe Hasaka-n.

SDF kërkon gjithashtu dëbimin e luftëtarëve të huaj dhe ideologëve radikalë, si dhe arrestimin e figurave të kërkuara ndërkombëtarisht në radhët e Ushtrisë Kombëtare.

Hafezi tha në deklaratën e tij për Al-Mashhad:

“Kur flasim për qëndrimin e SDF-së ose të fraksioneve lokale në Suveyda, në fakt po flasim për mjedise që e shohin HTS-në, e cila përbën peshën kryesore të autoritetit aktual të përkohshëm, si një strukturë që nuk pasqyron pritjet e tyre politike apo vizionin shtetëror. Kjo strukturë riprodhon një tjetër monopol ideologjik që hedh poshtë pluralizmin dhe ndryshimin. Kriza e besimit këtu është në fakt një krizë ekzistenciale dhe lidhet me mungesën e besimit se ky proces nuk do të çojë në një shtet të bashkuar, por thjesht në një autoritet tjetër.”

Aderimi i SDF-së në pozicionin e saj të mbështetur nga Perëndimi forcon gjithashtu pozicionin e Druzëve në Suveyda.

Disa fraksione aktive në jug thonë se duan t’i bashkohen ushtrisë qendrore përpara se t’i bashkohen ushtrisë, gjë që duhet të kushtëzohet nga një projektkushtetutë e re që garanton të drejtat e pakicave.

Aktualisht, ata duan të mbeten përgjegjës për sigurinë e provincave të tyre pa ndërhyrje nga Damasku, dhe ky qëndrim mbështetet nga udhëheqja fetare Druze.

Hafizi e shpjegon këtë situatë si më poshtë:

“Identiteti i fraksioneve ushtarake është i lidhur ngushtë me diskursin e mobilizimit fetar ose rajonal. Nuk është e mundur që këto struktura të transformohen në një ushtri kombëtare me anë të një vendimi të marrë nga lart ose thjesht me një ristrukturim formal. Edhe një kalim gradual drejt një rruge kombëtare në doktrinën e luftës do të përballet me reagime të brendshme. Sepse shumica e këtyre kuadrove e shohin ideologjinë që i solli në ekzistencë si një arsye për ekzistencën e tyre dhe një simbol të identitetit të tyre. Kjo sjell me vete mundësinë e rebelimeve të brendshme ose të shpërbërjes së qetë institucionale.”

Çrregullimi i armatosur në Siri po bëhet i përhershëm

Çdo fraksion pretendon pozicione dhe burime, duke besuar se ka legjitimitetin më të madh.

Shumë nga fraksionet mbështeten në mbështetjen e jashtme, gjë që po e komplikon më tej integrimin.

Përveç këtyre fraksioneve, ekzistojnë edhe grupe që veprojnë mbi parimin e “solidaritetit” dhe janë të pajisura me armë të vogla dhe të mesme, por janë të paorganizuara dhe të krijuara nëpërmjet lidhjeve të gjera familjare.

Pasi morën kontrollin e qytetit, fraksionet e Suvaydës plaçkitën depot e ushtrisë siriane, veçanërisht ato që i përkisnin al-Talës, al-Beylit dhe Divizionit të 4-t, dhe morën armë.

Përveç kësaj, kërkohen shuma të mëdha fondesh për të rindërtuar ushtrinë e re pas shpërbërjes së ushtrisë së vjetër dhe çmobilizimit të shumicës së personelit të saj. Por Siria po përjeton një krizë të rëndë ekonomike, me lirën që po bie dhe shkallën e varfërisë që arrin në 90%.

Turqia mbështet Ushtrinë Kombëtare dhe kundërshton integrimin e SDF-së të mbështetur nga SHBA-të.

Izraeli, nga ana e tij, refuzon çdo përforcim të ushtrisë siriane.

Moska, nga ana tjetër, kërkon partneritet në këmbim të armëve.

Në këto rrethana, regjimi i Jolanit po përpiqet të krijojë një ekuilibër të brishtë duke u përpjekur të integrojë fraksionet e HTS-së në pushtetin qendror, ndërsa u jep autonomi të kufizuar fraksioneve të tjera.

Në të njëjtën kohë, ajo shmang konfliktin me SDF-në, mban marrëdhënie me Turqinë pa u përballur plotësisht me Ushtrinë Kombëtare dhe përpiqet t'u afrohet druzëve me premtime kushtetuese.

Al-Mashhad tha se rreziku më i madh është se ushtria do të shndërrohet në një “federatë ushtarake” të brishtë; domethënë, argumentoi se kjo i përjetëson përçarjet, në vend që t’i zgjidhë ato.

Për më tepër, një përshkallëzim i mundshëm ushtarak, siç është një konflikt me SDF-në ose një përçarje brenda HTS-së, mund ta zhytë vendin përsëri në luftë civile.

“Nuk ka ushtri pa një armik të përbashkët”

Al-Mashhad shkroi se projekti i ri ushtarak i ngjan më shumë një fushe minash sesa një “harte rrugore”.

Hafiz u shpreh se: “Ende nuk ka një udhëheqje të unifikuar kombëtare në Siri që mund t'i bindë palët për fizibilitetin e projektit. Ende nuk është shfaqur një figurë ose strukturë ushtarake që ofron besim mbisektar. Kjo bën që një ushtri e mundshme e bashkuar të perceptohet si një mbulesë fraksionesh dhe jo si një institucion vërtet përfaqësues.”

Al-Mashhad vuri në dukje se integrimi i fraksioneve të armatosura në Siri në një strukturë ushtarake të unifikuar me një doktrinë të përbashkët lufte, trajnim të unifikuar dhe operacione të koordinuara do të ishte një proces i gjatë dhe kompleks, dhe shtoi se kjo strukturë nuk mund të krijohej pa një doktrinë ushtarake të përcaktuar nga kushtetuta dhe të formësuar sipas perceptimit të kërcënimit të shtetit.

Ish-oficeri turk Suat Delgin tha në një deklaratë për Al-Mashhad: “Shtetet bazohen në një strukturë ushtarake të bazuar në një kushtetutë që përcakton detyrat, autoritetet, identitetin dhe ideologjinë e tyre. Detajet teknike si forma, stërvitja dhe pajisjet e tyre vijnë pas këtij themeli.”

Delgin, i cili shërbeu si oficer ndërlidhës midis NATO-s dhe ushtrisë turke, u shpreh se: “Përpjekjet për të formuar një ushtri duke bashkuar fraksione nën maskën e lidhjes me Ministrinë e Mbrojtjes kanë dështuar me kalimin e viteve. Shembulli më i fundit ishte ushtria që Uashingtoni krijoi në Afganistan, e cila u shemb gjatë sulmit të parë të talebanëve.”